สหมณฑลริโอเดลาปลาตา

สหมณฑลริโอเดลาปลาตา (สเปน: Provincias Unidas del Río de la Plata) หรือ สหมณฑลในอเมริกาใต้ (Provincias Unidas en Sud-América) เป็นการรวมตัวกันของมณฑลต่าง ๆ ภายใต้รัฐบาลปฏิวัติที่ก่อตั้งขึ้นภายหลังในบัวโนสไอเรสเมื่อ ค.ศ. 1810 สหมณฑลเข้ามาแทนที่เขตอุปราชแห่งริโอเดลาปลาตา โดยมีลักษณะการปกครองตนเองในรูปแบบกึ่งรัฐเอกราช (quasi-state) ตั้งแต่ ค.ศ. 1813 ถึง ค.ศ. 1816 ซึ่งเป็นปีที่ประกาศอิสรภาพจากจักรวรรดิสเปนเป็นรัฐอธิปไตย

สหมณฑลริโอเดลาปลาตา (สหมณฑลในอเมริกาใต้) Provincias Unidas del Río de la Plata (Provincias Unidas en Sud-América)
ค.ศ. 1810–ค.ศ. 1831
ธงชาติ (ค.ศ. 1818) ตราแผ่นดิน
เพลงชาติ: "เพลงชาติอาร์เจนตินา"
สหมณฑลริโอเดลาปลาตาใน ค.ศ. 1816 ดินแดนภายใต้การควบคุมโดยตรงจะแสดงเป็นสีเขียวเข้ม ส่วนดินแดนภายใต้หรือปกครองโดยชนพื้นเมืองจะแสดงเป็นสีเขียวอ่อน
สถานะ	สมาพันธรัฐ
เมืองหลวง	บัวโนสไอเรส
ภาษาทั่วไป	สเปน
ศาสนา	คริสต์
การปกครอง	ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญแบบสหพันธรัฐ (ค.ศ. 1810–1816) สาธารณรัฐ (ค.ศ. 1816–1831)
• 1810–1816	พระเจ้าเฟร์นันโดที่ 7 (ในฐานะพระมหากษัตริย์สเปน)
• 1826–1827	(ในฐานะ)
• 1827	(ในฐานะ)
• 1829–1831	(ในฐานะผู้ว่าราชการบัวโนสไอเรส)
ยุคประวัติศาสตร์	สงครามนโปเลียน
•	ค.ศ. 1806–1807
•	25 พฤษภาคม ค.ศ. 1810
•	9 กรกฎาคม ค.ศ. 1816
•	1 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1820
• เริ่มต้นระบบประธานาธิบดี	8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1826
•	28 สิงหาคม ค.ศ. 1828
•	4 มกราคม ค.ศ. 1831
สกุลเงิน	(ตั้งแต่ ค.ศ. 1813) (ตั้งแต่ ค.ศ. 1815) เปโซฟูเอร์เต (ตั้งแต่ ค.ศ. 1826)
ก่อนหน้า ถัดไป เขตอุปราชแห่งริโอเดลาปลาตา โบลิเวีย จักรวรรดิบราซิล อุรุกวัย

สหมณฑลถือกำเนิดขึ้นเมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม ค.ศ. 1810 ในห้วงเวลาเดียวกับการรุกรานสเปนของนโปเลียน จากการประชุมของสภาเมืองบัวโนสไอเรสเพื่อขับไล่ (Baltasar Hidalgo de Cisneros) ผู้เป็นอุปราชแห่งริโอเดลาปลาตา และมอบอำนาจการบริการให้กับคณะผู้ยึดอำนาจการปกครอง คณะปฏิวัติยืนยันว่าพระเจ้าเฟร์นันโดที่ 7 แห่งสเปน ทรงถูกถอดถอนจากราชบัลลังก์ ระบบราชการของราชสำนักสเปนจึงไม่มีความชอบธรรมอีกต่อไป และประชาชนจะได้รับอำนาจอธิปไตยกลับคืน อย่างไรก็ดี รัฐบาลใหม่ยังคงปกครองในนามของพระเจ้าเฟร์นันโดที่ 7 จนถึง ค.ศ. 1816 ซึ่งเป็นปีที่รัฐได้ประกาศเอกราช "จากพระเจ้าเฟร์นันโด รัชทายาท และแผ่นดินแม่"

แม้ว่ารัฐบาลจะอ้างสิทธิ์ในเขตอํานาจศาลเหนือดินแดนทั้งหมดของเขตอุปราช แต่สหมณฑลไม่เคยควบคุมเขตอุปราชเก่าทั้งหมดได้ ซึ่งสุดท้ายลงเอยด้วยการแบ่งออกเป็นประเทศต่าง ๆ เหตุการณ์แรกคือการที่ไม่สามารถควบคุมปารากวัยได้ แม้ว่าสหมณฑลจะส่งกองทัพเข้าไปเพื่อควบคุมแต่ไม่ประสบผลสำเร็จ เหตุการณ์ที่สองคือการสูญเสียอำนาจควบคุมเปรูตอนบน (Alto Perú) ในช่วง ต่อมาสหมณฑลเกิดความขัดแย้งโปรตุเกสในบราซิล ทำให้สูญเสียดินแดนมณฑลทางตะวันออกและใน ค.ศ. 1828

มณฑลที่ยังคงเหลืออยู่ได้เปลี่ยนชื่อเป็น "ประเทศอาร์เจนตินา" ผ่านรัฐธรรมนูญ ค.ศ. 1826 และใน ค.ศ. 1831 สิบสามมณฑลที่ยังคงรวมกันเป็นสหภาพนี้ได้กลายเป็นสมาพันธรัฐอาร์เจนตินา

อย่างไรก็ตาม ใน ค.ศ. 1853 รัฐธรรมนูญอาร์เจนตินาได้กำหนดชื่อ "สหมณฑลริโอเดลาปลาตา" ไว้ว่าเป็นหนึ่งในสามชื่ออย่างเป็นทางการของประเทศอาร์เจนตินา (ร่วมกับ "สาธารณรัฐอาร์เจนตินา" และ "สมาพันธรัฐอาร์เจนตินา") และชื่อนี้ยังคงอยู่ในรัฐธรรมนูญมาตรา 35

อ้างอิง

1. Acta de la independencia de las Provincias Unidas en Sud-América: Tucumán 1816. Biblioteca Digital de la Universidad Católica Argentina.