ภควา บาล भगव Bhagavā ก ตต การกเอกพจน ของ ภควน ต ภควน ต ลง ส ว ภ ตต จาก ภค วน ต วน ต ป จจ ยในตท สส ตถ ต ทธ ต หร อ ภควาน ส

ภควา (บาลี: भगवा Bhagavā) (กัตตุการกเอกพจน์ของ ภควนฺตุ/ภควนฺตฺ (ลง -สิ วิภัตติ), จาก ภค + -วนฺตุ/-วนฺตฺ ปัจจัยในตทัสสัตถิตัทธิต) หรือ ภควานฺ (สันสกฤต: भगवान्; Bhagavān) เป็นสมัญญาของพระเจ้าในศาสนาแบบอินเดีย โดยพุทธศาสนิกชนใช้คำนี้หมายถึงพระพุทธเจ้า ลัทธิไวษณพใช้หมายถึงองค์อวตารของพระวิษณุ (เช่น พระกฤษณะ) ลัทธิไศวะใช้หมายถึงพระศิวะ แม้แต่ชาวฮินดูที่ไม่ได้บูชาเทพเจ้าองค์ใดโดยเฉพาะก็ใช้คำนี้หมายถึงพระเป็นเจ้าแบบนามธรรม โดยทั่วไปจึงแปลว่าคำนี้ว่า พระผู้เป็นเจ้า

ในศาสนาพุทธ มีการใช้คำนี้ในพระไตรปิฎกภาษาบาลีรวมทั้งคัมภีร์ชั้นหลังในเถรวาท มหายาน และวัชรยาน นิยมแปลเป็นภาษาไทยว่าพระผู้มีพระภาค ส่วนในศาสนาฮินดูไม่ปรากฏคำนี้ในคัมภีร์พระเวท แต่ใช้ในคัมภีร์ยุคหลัง เช่น ภควัทคีตา ปุราณะ เป็นต้น บางสำนักถือว่าคำนี้มีมีความหมายเหมือนกับ เทวดา และในบางลัทธิก็ใช้คำนี้เรียกอาจารย์ผู้นำลัทธิด้วย

อ้างอิง

Buswell, Robert E.; Lopez, Donald S. (2014). The Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton: Princeton University Press. p. 108.
James Lochtefeld (2000), "Bhagavan", The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 1: A–M, Rosen Publishing. , page 94
Friedhelm Hardy (1990), The World's Religions: The Religions of Asia, Routledge, , pages 79-83
พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554, หน้า 864
John Campbell (2009), Vajra hermeneutics: A study of Vajrayana scholasticism in the "Pradipoddyotana", PhD Thesis accepted by Columbia University (Advisor: Robert Thurman), page 355
Peter Harvey, Buddhism, Bloomsbury Academic, , page 4
V.S.Apte. . Digital Dictionaries of South Asia. p. 118. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-06-16. สืบค้นเมื่อ 2017-03-24.

ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. พิมพ์ครั้งที่ 2, กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556. 1,544 หน้า. ISBN
ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2552. 734 หน้า. ISBN