พระสมัญญานาม (ประเทศจีน)

พระปัจฉามรณนาม หรือ พระสมัญญานาม หรือ ชื่อเฮ่า (จีน: 谥号; พินอิน: Shì hào) คือนามที่แต่งตั้งให้บุคคลที่เสียชีวิตไปเพื่อบ่งบอกถึงการกระทำในช่วงที่มีชีวิตอยู่

สำหรับยุคราชวงศ์จักรวรรดิ เมื่อสมเด็จพระจักรพรรดิหรือสมเด็จพระจักรพรรดินีเสด็จสวรรคต เหล่าราชบัณฑิตก็จะรวมตัวกันประชุมเพื่อคัดสรรพระสมัญญานาม "ชื่อเฮ่า" และเมื่อมีฉันทามติก็จึงนำขึ้นทูลเกล้าถวายแด่องค์จักรพรรดิในรัชกาลปัจจุบันเพื่อทรงมีพระราชวินิจฉัยเห็นชอบ แล้วจึงประกาศใช้

สำหรับเชื้อพระวงศ์ เมื่อสิ้นพระชนม์แล้ว ก็จะได้รับพระราชทานพระสมัญญานามจากสมเด็จพระจักรพรรดิ ตัวอย่างเช่น เจ้าชายกงแห่งราชวงศ์ชิง ได้รับพระราชทานพระสมัญญานามว่า กงจงฉินหวัง (恭忠親王 Gongzhong qīnwáng)

สำหรับขุนนาง เมื่อถึงแก่กรรม ก็จะได้รับพระราชทานสมัญญาจากราชสำนัก ตัวอย่างเช่น จูกัดเหลียง ได้รับพระราชทานสมัญญานามว่า จงอู่โหฺว (忠武侯 Zhōngwǔ hóu)

พงศาวดารจีนได้แบ่งพระสมัญญานามเป็น 2 ประเภท

ซื่อเฮ่าประเภทสรรเสริญ 褒字

• อู่ (จีน: 武; พินอิน: wǔ) แปลว่า "หาญกล้า" หมายความถึง ผู้ที่มีการปกครองที่ต่อเนื่องและสมเหตุสมผล (剛強直理) (นี่คือหนึ่งในพระสมัญญานามที่มีเกียรติที่สุด)
• เหวิน (จีน: 文; พินอิน: wén) แปลว่า "ศิลปะ" หมายความถึง ผู้ที่เห็นอกเห็นใจผู้คนและรับรู้ความต้องการของพวกเขา (愍民惠禮) (นี่คือหนึ่งในพระสมัญญานามที่มีเกียรติที่สุด)
• กง (จีน: 恭; พินอิน: gòng) แปลว่า "นับถือ" หมายความถึง ผู้ที่เคารพความสามารถและความชอบธรรม (尊賢貴義)
• หยี่ (จีน: 懿; พินอิน: yì) แปลว่า "ดีงาม" หมายความถึง ผู้ที่มีความเมตตากรุณาการุณย์ (溫柔賢善)
• จิ่ง (จีน: 景; พินอิน: jǐng) แปลว่า "น่าชื่นชม" หมายความถึง ผู้ที่ช่วยเหลือประชาชนอย่างชอบธรรม (由義而濟)
• ฮุ่ย (จีน: 惠; พินอิน: huì) แปลว่า "เมตตา" หมายความถึง ผู้ที่ปฏิบัติต่อผู้คนด้วยความเมตตากรุณาด้วยน้ำหทัยที่อ่อนโยน (柔質慈民)
• ถาง (จีน: 湯; พินอิน: tāng) แปลว่า "ซุป" หมายความถึง ผู้ที่ปราบปรามสิ่งชั่วร้ายและปัดเป่าความทุกข์ (除殘去虐) มีที่มาจากพระนามของพระเจ้าเฉิงถังแห่งราชวงศ์ชาง
• เฉิ่ง (จีน: 成; พินอิน: chéng) แปลว่า "สร้างสรรค์"ผู้ที่ทำให้ประชาชนพอใจกับนโยบายการปกครองของตน (安民立政) มีที่มาจากพระนามของพระเจ้าเฉิงถังแห่งราชวงศ์ชาง
• หมิง (จีน: 明; พินอิน: míng) แปลว่า "สว่าง" หมายความถึง ผู้ที่มีน้ำใจและมองการณ์ไกล (果慮果遠)
• มู่ (จีน: 穆; พินอิน: mù) แปลว่า "ชอบธรรม" ความหมายถึง ผู้ที่ประกาศคุณธรรมและความชอบธรรมแก่ประชาชน (布德執義)
• หวน (จีน: 桓; พินอิน: huán) แปลว่า "ดินแดน" หมายความถึง ผู้ที่เกรียงไกรมุ่งแพร่ขยายขอบเขตของตน (辟土服)
• เกา (จีน: 高; พินอิน: gāo) แปลว่า "อย่างสูง" หมายความถึง ผู้สูงทรงสมควรถูกยกไว้เหนือเกล้า พระสมัญญานามนี้สงวนไว้ใช้เฉพาะสำหรับผู้สถาปนาราชวงศ์ (นี่คือหนึ่งในพระสมัญญานามที่มีเกียรติที่สุด)

ซื่อเฮ่าประเภทติเตียนและสงสาร 貶字

• ชาง (จีน: 殤; พินอิน: shāng) แปลว่า "โศกเศร้า" สำหรับผู้ที่ล่วงลับไปก่อนวัยอันควรโดยไม่มีผลงานมากนัก (短折不成)
• หมิน (จีน: 愍; พินอิน: Mǐn) "น่าสงสาร" ผู้ที่ต้องประสบเคราะห์กรรมต่างๆในช่วงที่มีชวิตอยู่(มักเกิดจากสถานการณ์ทางการเมือง) (在國遭憂)
• อาย (จีน: 哀; พินอิน: Āi) แปลว่า "คร่ำครวญ" ผู้ที่สูญเสียคู่สมรสและล่วงลับไปตั้งแต่อายุยังน้อย
• เต้า (จีน: 悼; พินอิน: Dào) แปลว่า "อาลัย" ผู้ที่ละเว้นต่อการเซ่นไหว้บรรพบุรุษ (肆行勞祀)
• หยาง (จีน: 煬; พินอิน: Yáng) แปลว่า "เผาผลาญ" หมายความถึง ผู้ละทิ้งธรรมจริยาและประชาชน

ในยุคแรกเริ่มพระสมัญญานามนั่นยังมีความยาวไม่มาก และสมัยต่อมาพระสมัญญานามก็เริ่มมีความยาวมากขึ้นเรื่อยๆ ตัวอย่างเช่น

พระสมัญญานามอย่างเต็มของสมเด็จพระจักรพรรดินีเซี่ยวกงเหริน คือ
"เซียวกงซวนฮุยเหวินซู่ติงหยูซีชุนฉินมูซานเทียนเฉิงเซิ่งเหรินหวงโฮ่ว"
(จีน: 孝恭宣惠溫肅定裕慈純欽穆贊天承聖仁皇后; พินอิน: Xiào gōng xuān huì wēn sù dìng yù cí chún qīn mù zàn tiān chéng shèng rén huánghòu)
เรียกอย่างย่อว่า "เซี่ยวกงเหรินหวงโฮ่ว" (จีน: 孝恭仁皇后; พินอิน: Xiào gōng rén huánghòu)

พระสมัญญานามอย่างเต็มของสมเด็จพระจักรพรรดิหมิงไท่จู่ คือ
"ไคเทียนสิงเต้าจ้าวจี้ลี่จี๋ต้าเซิ่งจื้อเสินเหรินเหวินอี้อู่จวิ้นเต๋อเฉิงกงเกาหวงตี้"
(จีน: 開天行道肇紀立極大聖至神仁文義武俊德成功高皇帝; พินอิน: Kāi tiān xíngdào zhào jì lì jídà shèng zhì shén rén wényì wǔjùn dé chénggōng gāo huángdì)
เรียกอย่างย่อว่า "เกาหวงตี้" (จีน: 高皇帝; พินอิน: gāo huángdì) หรือ "เกาตี้" (จีน: 高帝; พินอิน: gāo dì)

ในบันทึกส่วนใหญ่นิยมนำเอาพระอารามนามและพระสมัญญานามมารวมเข้าด้วยกัน ซึ่งพระอารามนามจะถูกวางไว้ก่อน ตัวอย่างเช่น

• สมเด็จพระจักรพรรดิหงอู่ทรงมีพระปรมาภิไธย คือ "ไท่จู่ - เกาหวงตี้" (จีน: 太祖高皇帝; พินอิน: Tài zǔ gāo huángdì)
• สมเด็จพระจักรพรรดิคังซีทรงมีพระปรมาภิไธย คือ "เซิ่งจู่ - เหรินหวงตี้" (จีน: 聖祖仁皇帝; พินอิน: Shèngzǔ rén huángdì)

อ้างอิง

1. Nordvall, L. Christian (2020)."The Inconsistent Translation of Posthumous Epithets". Translation Quarterly, no. 96, pp. 69–79.
2. 邱煇塘，中央圖書館：〈《全臺詩》之大醇小疵〉^[]

• "การวิจัยวิธีการมรณกรรม" ของ Wang Shoukuan หลังจากการล่มสลายของราชวงศ์ซ่งใต้ โรงเรียนขงจื๊อนีโอเข้าลี้ภัยในราชวงศ์หยวน และไม่ได้ใช้ชื่อมรณกรรมของ "จงเซียน" เป็นความหมายเชิงเสียดสี ในราชวงศ์หยวน Wang Tiege แห่ง Yan'an, Aixue แห่ง Fulin, Hara Hasun แห่ง Shunde, Kangli Tuotuo แห่ง Hening, Baizhu แห่ง Dongping และ Yilian Zhenban แห่ง Qi ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์หลังมรณกรรมเป็น "Zhongxian"
• บันทึกของจักรพรรดิชิจงซู แห่ง ราชวงศ์หมิง เล่มที่ 566 [ 2021-05-03 ] . (เนื้อหาต้นฉบับถูกเก็บถาวรเมื่อ 2021-05-03): ... ครองราชย์เป็นเวลาสี่สิบห้าปีและมีชีวิตอยู่หกสิบปี ตำแหน่งมรณกรรมของเขาคือ: จักรพรรดิ Xuanwen, Guangwu, Hongren, Daxiaosu, จักรพรรดิ Qin Tianlu Dao Yingyi Holy God; ชื่อวัด: Sejong...