พระอารามนาม (ประเทศจีน)

พระอารามนาม หรือ เมี่ยวเฮ่า (จีน: 庙号; พินอิน: Miàohào)

"พระอารามนาม" หมายถึง พระปรมาภิไธยที่จารึกไว้บนป้ายดวงพระวิญญาณบนแท่นบูชาใน ศาลบรรพชน หรือ พระวิหารประจำตระกูล เพื่อเป็นที่เคารพสักการะของอนุชนรุ่นหลัง ซึ่งพระอารามนามเป็นพระนามแต่งตั้ง ที่จะมอบให้ภายหลังจากที่สมเด็จพระจักรพรรดิพระองค์นั้นสวรรคตแล้ว เพื่อเป็นการยกย่องเชิดชู ต้นกำเนิดของธรรมเนียมนี้ยังไม่เป็นที่ยุติ บ้างว่ามีมาแต่สมัยราชวงศ์ซาง ถูกยกเลิกในสมัยราชวงศ์โจวเพราะมีการใช้พระสมัญญานามแทน แล้วกลับมาใช้ใหม่ในสมัยราชวงศ์ฮั่น หรือบางแห่งว่าเกิดขึ้นหลังมีการใช้พระสมัญญานามราว 800 ปี คือเริ่มใช้ในสมัยราชวงศ์ฮั่น แต่เป็นการใช้แบบประปรายสำหรับสมเด็จพระจักรพรรดิบางพระองค์เท่านั้น อย่างไรก็ตาม ธรรมเนียมนี้ได้รับการปฏิบัติต่อมาอย่างเป็นระบบและต่อเนื่องตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถังเป็นต้นมา จึงเป็นเหตุให้นักประวัติศาสตร์นิยมใช้ พระอารามนาม เมื่อกล่าวอ้างถึงจักรพรรดิในราชวงศ์นี้จวบจนถึงจักรพรรดิในราชวงศ์หมิง

แม้ว่า พระอารามนาม จะมีส่วนคล้าย พระสมัญญานาม ตรงที่เป็นพระนามที่ตั้งให้สมเด็จพระจักรพรรดิที่เสด็จสรรคตไปแล้ว แต่ก็มีความแตกต่างกันอยู่ตรงที่ พระอารามนาม มีความหมายไปในทางยกย่องเชิดชูเป็นหลัก มีกฎเกณฑ์ในการตั้งชื่อรัดกุม และประกอบด้วยคำเพียง 2 คำเท่านั้น คำแรกเป็นคำคุณศัพท์ที่สะท้อนพระปรีชาสามารถของจักรพรรดิ ซึ่งโดยมากคำคุณศัพท์นี้จะไม่ซ้ำกับคำที่ใช้ใน พระสมัญญานาม และหากสมเด็จพระจักรพรรดิพระองค์นั้นเป็นต้นวงศ์มักจะใช้คำว่า “เกา” (高) แปลว่า สูง หรือ “ไท่” (太) แปลว่า ยิ่งใหญ่ ส่วนคำที่ 2 นั้นจะใช้คำว่า “จู่” (祖) หรือ “จง” (宗) คำใดคำหนึ่งเท่านั้น ซึ่งทั้งคู่มีความหมายว่า บรรพชน และหากสมเด็จพระจักรพรรดิพระองค์นั้นเป็นต้นวงศ์-ไม่ว่าจะเป็นต้นสกุล ผู้สถาปนาราชวงศ์ใหม่ หรือต้นสายใหม่ในราชวงศ์เดิม-จะใช้คำว่า “จู่” และหากเป็นจักรพรรดิในลำดับถัดมาจะใช้คำว่า “จง”

พระอารามนามตามที่ปรากฏในประวัติศาสตร์จีน

• ไท่จู่ (จีน: 太祖; พินอิน: Tài zǔ) ความหมาย ปฐมบรมบรรพชนผู้ยิ่งใหญ่สมควรทูลไว้เหนือเกล้า

สำหรับสมเด็จพระจักรพรรดิปฐมกษัตริย์ผู้สถาปนาราชวงศ์ เช่น ฮั่นไท่จู่ ถังไท่จู่ ซ่งไท่จู่ หมิงไท่จู่ ชิงไท่จู่

• เล่ยจู่ (จีน: 烈祖; พินอิน: Liè zǔ) ความหมาย บรรพชนผู้หาญกล้าเกรียงไกร

สำหรับสมเด็จพระจักรพรรดิปฐมกษัตริย์ผู้สถาปนาราชวงศ์ เช่น หลิว เป้ย์ จักรพรรดิผู้ก่อตั้งราชวงศ์จี้ฮั่น

• เกาจู่ (จีน: 高祖; พินอิน: Gāozǔ) มีความหมายว่า มหาบรรพชน หรือ บรรพชนผู้ยิ่งใหญ่

สำหรับสมเด็จพระจักรพรรดิปฐมกษัตริย์ผู้ก่อตั้งราชวงศ์ อย่างไรก็ตาม ในช่วงสมัยห้าราชวงศ์และสิบอาณาจักร ช่วงนี้เป็นช่วงที่ พระอารามนามเกาจู่ มีความเฟื่องฟูใช้กันอย่างแพร่หลาย เช่น หลิว เก่า จักรพรรดิเกาจู่แห่งฮั่นยุคหลัง

• เชิ่งจู่ (จีน: 圣祖; พินอิน: Shèng zǔ) มีความหมายว่า บรรพชนผู้ศักดิ์สิทธิ์ หรือ บรรพชนผู้เป็นที่เคารพสักการะ

• ไท่จง (จีน: 太宗; พินอิน: Tàizōng) มีความหมายว่า อัครบรรพชนผู้สูงส่งยิ่ง

โดยปกติส่วนมากสมเด็จพระจักรพรรดิที่ครองราชย์ต่อเป็นพระองค์ที่สองจะทรงใช้พระอารามนามว่า ไท่จง เช่น ถังไท่จง ซ่งไท่จง ชิงไท่จง และสมเด็จพระจักรพรรดิหย่งเล่อเองก็เคยได้รับพระอารามนามนี้ ก่อนที่จะทรงถูกเปลี่ยนพระอารามนามใหม่ในรัชสมัยต่อมา。亦称开国皇帝为“艺祖”，比如幸北京，作《起义堂颂》，曰“实惟艺祖储福之所致”，这里的“艺祖”是指。《封神册》亦曰“仰艺祖之开基”，这里的“艺祖”是指。

อ้างอิง

1. 宗廟制度可散見於歷代史書或禮書，如《·傳》、《·儒學傳下》、《·祭法第二十三》、《·卷十三廟議》、唐《·禮典四十七》等
2. . 中國哲學書電子化計劃. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-02-15. สืบค้นเมื่อ 2019-03-17.
3. 《日知录》卷二○帝王名号：《颂》曰武汤、曰成汤、曰汤孙也。曰文祖，曰艺祖，曰神宗，曰皇祖，曰烈祖，曰高祖，曰高后，曰中宗，曰高宗，而庙号起矣。
4. 《日知录》卷二十四○艺祖：《书》：“归格于艺祖。”长。注以艺祖为文祖，不详其义。人知宋人称太祖为艺祖，不知前代亦皆称其太祖为艺祖。唐玄宗开元十一年，幸并州，作《起义堂颂》曰：东西南北，无思不服；山川鬼神，亦莫不宁，实惟艺祖储福之所致。十三年，封泰山。其序曰：惟我艺祖文考精爽在天。此谓唐高祖。张说作《享太庙乐章》曰：肃肃艺祖，滔滔浚源。有雄武剑，作镇金门。玄王贻绪，後稷谋孙。此谓高祖之高祖讳熙，追尊宣皇帝者也。後汉高祖乾祐元年，改元制祠：昔我艺祖神宗开基抚运，以武功平祸乱，以文德致升平。此谓前汉高祖。金世宗大定二十五年，《封混同江神册文》曰：仰艺祖之开基，佳江神之效灵。此谓金太祖。然则是历代大祖之通称也。

ระบบวัดบรรพบุรุษพบกระจัดกระจายอยู่ในหนังสือประวัติศาสตร์หรือหนังสือพิธีกรรมของราชวงศ์ในอดีต เช่น "หนังสือของราชวงศ์ฮั่น : ชีวประวัติของ เว่ยซวนเฉิง ", "หนังสือเล่มใหม่ของถัง : ชีวประวัติของลัทธิขงจื๊อ", " หนังสือพิธีกรรม : การเสียสละ กฎหมายหมายเลข 23", " Huiyao แห่งราชวงศ์ฮั่นตะวันตก เล่ม 10" "สามวัด", " Tongdian ·พิธีกรรมสี่สิบเจ็ด"ของ Tang Duyou