พระยาดำรงราชพลข นธ ราม ญราชชาต เสนาบด ศร ส ทธ สงคราม จ ย คชเสน เจ าเม องนครเข อนข นธ คนท 2 จ งหว ดพระประแดงในอด ต โดยดำร

พระยาดำรงราชพลขันธ์รามัญราชชาติเสนาบดีศรีสิทธิสงคราม (จุ้ย คชเสนี) เจ้าเมืองนครเขึ่อนขันธ์คนที่ 2 (จังหวัดพระประแดงในอดีต) โดยดำรงตำแหน่งต่อจากพระยานครเขื่อนขันธ์รามัญราชชาติเสนาบดีศรีสิทธิสงคราม (ทอมา คชเสนี)เจ้าคุณอาของท่าน

ประวัติ

พระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) เกิดปลายสมัยรัชกาลที่ 1 เป็นบุตรเจ้าพระยามหาโยธา (ทอเรียะ คชเสนี) บุตรเจ้าพระยามหาโยธานราธิบดีศรีพิชัยณรงค์ (พญาเจ่ง) ต้นสกุล "คชเสนี" ท่านได้เข้ารับราชการตั้งแต่วัยเด็กตามธรรมเนียมของบุตรหลานขุนนางผู้ใหญ่ โดยถวายตัวเป็นมหาดเล็กใน พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ (พระยศของรัชกาลที่ 3 ในขณะนั้น) ในรัชกาลที่ 2 ต่อมาเมื่อรัชกาลที่ 3 ทรงขึ้นครองราชย์ ท่านจึงได้ย้ายไปเป็นมหาดเล็กในพระบรมมหาราชวัง หลังจากไปทัพกับบิดาคราวปราบกบฏเจ้าอนุวงศ์ จึงได้รับแต่งตั้งเป็น "พระธนูสิน" ต่อมารัชกาลที่ 3 ทรงมอบหมายให้ไปทำการร่อนทองคำที่เมืองกำเนิดนพคุณ (อำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์) มีความชอบ ได้รับโปรดเกล้าฯแต่งตั้งเป็น "พระยานครอินทร์" ต่อมาในรัชกาลเดียวกัน ได้เลื่อนเป็นผู้สำเร็จราชการเมืองนครเขื่อนขันธ์ในราชทินนามว่า "พระยานครเขื่อนขันธ์รามัญราชชาติเสนาบดีศรีสิทธิสงคราม" และรับพระราชทานเครื่องยศพระยาเจ้าเมือง ถีงสมัยรัชกาลที่ 4 ได้รับพระราชทานราชทินนามใหม่เป็น "พระยาดำรงราชพลขันธ์รามัญราชชาติเสนาบดีศรีสิทธิสงคราม" ถึงสมัยรัชกาลที่ 5 ท่านรับราชการอยู่ในตำแหน่งเดิม

ด้านศาสนา

พระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) เป็นผู้มีศรัทธาในพระพุทธศาสนาโดยอุทิศถวายบ้านของท่านซึ่งผู้คนเรียกว่า "จวนเจ้าเมือง" เพื่อสร้างเป็นวัดจึงเป็นที่มาของชื่อวัดว่า "วัดจวนดำรงค์ราชพลขันธ์" อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ" ผู้คนมักเรียกว่า "วัดจวนฯ" นอกจากนี้ รัชกาลที่ 3 ยังโปรดฯให้ท่านทำการบูรณะปฏิสังขรณ์ "วัดทรงธรรมวรวิหาร"

ครอบครัว

ปรากฏนามภรรยาของท่านชื่อ คุณหญิงโหมด ซึ่งคาดว่ามีท่านอื่น ๆ อีก เนื่องด้วยพระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) มีบุตรธิดาหลายท่านด้วยกันอย่างเช่น

เจ้าจอมมารดากลิ่น ในรัชกาลที่ 4 พระราชโอรสคือพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศวรฤทธิ์
คุณหญิงอำพัน ณ ป้อมเพชร สมรสกับพระยาไชยวิชิตสิทธิสาตรา (นาค ณ ป้อมเพชร)
พระยามหาโยธา (นกแก้ว คชเสนี) สมรสกับคุณหญิงตะขาบ (ไม่ทราบสกุล) และ คุณหญิงปิ๋ว (บุนนาค) ธิดา บุตรสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค)
พระยาเกียรติ์ (ขุนทอง คชเสนี) สมรสกับคุณหญิงจันทร์
หม่อมปราง บุนนาค สมรสกับสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค)
พระยาขยันสงคราม (เจ๊ก, แป๊ะ หรือ ชื่น คชเสนี) คาดว่าภรรยาคือคุณหญิงสร้อย พี่สาวหม่อมแช่ม กฤดากร ณ อยุธยา ในกรมพระนเรศวรฤทธิ์
หม่อมเอม นพวงศ์ฯ สมรสกับ พระโอรสคือสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
คุณพลอย บุนนาค สมรสกับพระยามนตรีสุริยวงศ์ (ชุ่ม บุนนาค) น้องชายร่วมมารดาในสมเด็จเจ้าพระยาฯ (ช่วง บุนนาค) บุตรคือ
หม่อมลูกอินท์ ณ ลำปาง สมรสกับ
พระยาดำรงราชพลขันธ์ (หยอย คชเสนี) สมรสกับ คุณหญิงชมด
พระยานาคราชกำแหงประแดงบุรีนายก (แจ้ง คชเสนี) สมรสกับหม่อมราชวงศ์หญิงเจือ

พระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) รับราชการมาถึง 4 แผ่นดิน ท่านล้มป่วยลงด้วยโรคชราในสมัยรัชกาลที่ 5 พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนเรศวรฤทธิ์ (พระยศในขณะนั้น) ผู้เป็นหลานตา ทรงมอบหมายให้หลวงจินดาโอสถมาทำการตรวจรักษา อาการทรงๆทรุดๆอยู่ราว 5 เดือนก็ถึงแก่อนิจกรรม รัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯแต่งตั้งบุตรชายของท่าน ขึ้นเป็นเจ้าเมืองนครเขึ่อนขันธ์แทนท่านในราชทินนามเดียวกัน คือ "พระยาดำรงราชพลขันธ์ (นกแก้ว คชเสนี)" ต่อมาท่านผู้นี้ได้ย้ายไปเป็นราชทูตในหลายประเทศทั้งยุโรปและอเมริกา ซึ่งภายหลังได้รับราชทินนามใหม่คือ "พระยามหาโยธา (นกแก้ว คชเสนี)"

อ้างอิง

จังหวัดสมุทรปราการ, ทำเนีบยผู้ดำรงตำแหน่งผู้รักษาเมืองและผู้ว่าราชการจังหวัดพระประแดง พ.ศ. 2358 – 2474 2013-10-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Phrapradang Agricultural Office, ประวัติความเป็นมาเมืองนครเขื่อนขันธ์ 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ลำดับสกุลคชเสนี กับ โบราณคดีมอญ ๒๕๐๘
สำนักงานนโยบายและปแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, วัดจวนดำรงค์ราชพลขันธ์ 2018-04-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ประวัติหม่อมสนิท กฤดากรฯ, อนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ หม่อมสนิท กฤดากรฯ เมรุวัดธาตุทอง 6 มีนาคม 2510
ชมรมสายสกุลบุนนาค, ลำดับที่ 9 เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษา (แพ) ชั้นที่ ๓:ท 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ชมรมสายสกุลบุนนาค, สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติฯ ( ทัต ) 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
monstudies.com, ประวัติหม่อมแช่ม^[]
ชมรมสายสกุลบุนนาค http://www.bunnag.in.th/prarajpannuang017.html 2015-01-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
ทำเนียบเอกอัครราชทูต, อัครราชทูต แห่งราชอาณาจักรไทย ประจำราชอาณาจักรเดนมาร์ก 2015-02-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Royal Thai Embassy Stockholm, List of Ambassadors
สถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงลอนดอน, List of Thai Ambassadors in UK
Royal Thai Embassy Washington, D.C., List of Thai Ambassadors to the U.S. 2014-11-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[1] จังหวัดสมุทรปราการ, ทำเนีบยผู้ดำรงตำแหน่งผู้รักษาเมืองและผู้ว่าราชการจังหวัดพระประแดง พ.ศ. 2358 – 2474 2013-10-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[2] Phrapradang Agricultural Office, ประวัติความเป็นมาเมืองนครเขื่อนขันธ์ 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[คชเสนี-3] ลำดับสกุลคชเสนี กับ โบราณคดีมอญ ๒๕๐๘

[4] สำนักงานนโยบายและปแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, วัดจวนดำรงค์ราชพลขันธ์ 2018-04-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[5] ประวัติหม่อมสนิท กฤดากรฯ, อนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ หม่อมสนิท กฤดากรฯ เมรุวัดธาตุทอง 6 มีนาคม 2510

[6] ชมรมสายสกุลบุนนาค, ลำดับที่ 9 เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษา (แพ) ชั้นที่ ๓:ท 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[7] ชมรมสายสกุลบุนนาค, สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติฯ ( ทัต ) 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[8] studies.com, ประวัติหม่อมแช่ม^[]

[9] ชมรมสายสกุลบุนนาค http://www.bunnag.in.th/prarajpannuang017.html 2015-01-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[10] ทำเนียบเอกอัครราชทูต, อัครราชทูต แห่งราชอาณาจักรไทย ประจำราชอาณาจักรเดนมาร์ก 2015-02-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[11] Royal Thai Embassy Stockholm, List of Ambassadors

[12] สถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงลอนดอน, List of Thai Ambassadors in UK

[13] Royal Thai Embassy Washington, D.C., List of Thai Ambassadors to the U.S. 2014-11-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน