พระปทุมเทวาภิบาล (ราชบุตร)

พระปทุมเทวาภิบาล (ราชบุตร) (ถึงแก่อนิจกรรม พ.ศ. 2400) เป็นเจ้าเมืองหนองคายคนที่ 2 ถัดจาก พระปทุมเทวาภิบาล (บุญมา) เจ้าเมืองหนองคายคนแรก

พระปทุมเทวาภิบาล (ราชบุตร)
(เจ้าเมืองหนองคาย)
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2397 – พ.ศ. 2400
ก่อนหน้า	พระปทุมเทวาภิบาล (บุญมา ณ หนองคาย)
ถัดไป	พระยาวุฒาธิคุณ (เคน ณ หนองคาย)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เสียชีวิต	พ.ศ. 2400

ประวัติ

พระปทุมเทวาภิบาล (ราชบุตร) เจ้าเมืองหนองคายคนที่ 2 มีนามเดิมว่า ท้าวหน้า ในพงศาวดารเมืองยโสธรกล่าวว่ารับราชการเป็นกรมการเมืองยโสธรในตำแหน่ง ราชบุตรเมืองยโสธร ในสมัยที่พระสุนทรราชวงศา (สีชา) เป็นเจ้าเมืองยโสธร ซึ่งในเอกสารเรียกว่า ราชบุตรบ้านสิงโคก ภายหลังปราบกบฏเจ้าอนุวงศ์ ได้ตามเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์) เมื่อครั้งเป็นเจ้าพระยาราชสุภาวดีไปราชการทัพเมืองเวียงจันทน์ พร้อมด้วยท้าวสุวอธรรมา (บุญมา) เมื่อปราบกบฏเจ้าอนุวงศ์สำเร็จ เจ้าพระยาราชสุภาวดีได้ให้ราชบุตร (หน้า) ทำราชการ ณ เมืองหนองคาย โดยรับพระราชทานสัญญาบัตรเป็น พระอุปฮาด (หน้า) อุปฮาดเมืองหนองคาย โดยปรากฏตามเอกสาร ประวัติท้าวสุวอเจ้าเมืองหนองคาย ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 70 เรื่อง เมืองนครจำปาศักดิ์ ซึ่งเป็นคณะอาญาสี่ กรมการเมืองหนองคายชุดแรก ประกอบด้วย

1. ท้าวสุวอธรรมา (ท้าวบุญมา) เป็น พระปทุมเทวาภิบาล เจ้าเมืองหนองคาย

2. ราชบุตร (ท้าวหน้า) เมืองยโสธร เป็น อุปฮาด

3. ท้าวพิมพ์ น้องชายพระปทุมเทวาภิบาล (บุญมา) เป็น ราชวงศ์

4. ท้าวปิตา หลานพระปทุมเทวาภิบาล (บุญมา)เป็น ราชบุตร

ในปี พ.ศ. 2395 พระปทุมเทวาภิบาล (บุญมา) เจ้าเมืองหนองคาย ถึงแก่อนิจกรรม ต่อมาในปี พ.ศ. 2397 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระอุปฮาด ดำรงตำแหน่งเป็น พระปทุมเทวาภิบาล เจ้าเมืองหนองคายคนที่ 2 โดยปรากฏในพงศาวดารย่อเมืองเวียงจันทร์ ระบุว่า พระอุปฮาด (ราชบุตรเมืองสิงโคก) ขึ้นเป็นเจ้าเมืองหนองคาย เมื่อวันอังคาร ขึ้น 11 ค่ำ เดือน 5 จุลศักราช 1216 ตรงกับปีขาล พ.ศ. 2397 ความว่า

"...ศักราชได้ 1214 ตัว ปีเต้าไจ้ เดือน 5 ขึ้น 11 ค่ำ วันอาทิตย์ มื้อฮวยเส็ด ยามกองงาย ท้าวสุวอรวงศา ผู้เป็นพระปทุมเทวาเจ้าเมืองหนองคายนิพพาน มื้อนั้นแล ศักราชได้ 1215 ตัว ปีกาเป้า เดือน 3 แรม 4 ค่ำ วันพฤหัสบดี จึงให้เผาศพเจ้าเมืองแล ศักราชได้ 1216 ปีกาบยี เดือน 5 ขึ้น 11 ค่ำ วันอังคาร ราชบุตรบ้านสิงโคก ผู้เป็นอุปฮาด ขึ้นนั่งเมืองหนองคาย มื้อนั้น..."

ถึงแก่อนิจกรรม

พระปทุมเทวาภิบาล (ราชบุตร) เป็นเจ้าเมืองหนองคาย อยู่ 3 ปี ได้ถึงแก่อนิจกรรมในปีมะเส็ง พ.ศ. 2400 ตามข้อความในพงศาวดารย่อเมืองเวียงจันทร์ ความว่า

"...ศักราชได้ 1219 ตัว ปีมะเส็ง นพศก...เดือน 10 แรม 7 ค่ำ ราชบุตรบ้านสิงโคกผู้เป็นพระปทุมเทวาธิบาลเจ้าเมืองหนองคายนิพพาน มื้อนั้นแล..."

อ้างอิง

1. [1]พงศาวดารเมืองยโสธร
2. [2] ประวัติท้าวสุวอเจ้าเมืองหนองคาย, ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๗๐ เรื่อง เมืองนครจำปาศักดิ์ ระบุว่า "...เจ้าคุณพระยาบดินทรเดชาฯ ยกทัพไปตีเมืองเวียงจันทร์ เอาท้าวสุวอไปด้วย แล้วตั้งท้าวสุวอเป็นที่พระปทุมเทวาฯ เจ้าเมืองหนองคาย แล้วเอาราชบุตรเมืองยโสธร เป็นอุปฮาดเมืองหนองคายท้าวพิมพ์น้องชายพระปทุมฯ เป็นที่ราชวงศ์ท้าวบิตา หลานพระปทุมฯ เป็นราชบุตร..."
3. [3]พงศาวดารย่อเมืองเวียงจันทน์, ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 70 โรงพิมพ์พระจันทร์ พ.ศ. 2484

ก่อนหน้า		พระปทุมเทวาภิบาล (ราชบุตร)		ถัดไป
พระปทุมเทวาภิบาล (บุญมา)		เจ้าเมืองหนองคาย (พ.ศ. 2397 - พ.ศ. 2400)		พระยาวุฒาธิคุณ (เคน)