พระธรรมโกศาจารย์

พระธรรมโกศาจารย์ เป็นสมณศักดิ์สำหรับพระราชาคณะชั้นธรรม ปัจจุบันพระราชทานเฉพาะแก่พระเถระฝ่ายมหานิกาย มีพัดยศเฉพาะแถบสีม่วง

พระธรรมโกศาจารย์
ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน พระธรรมโกศาจารย์ (องอาจ ฐิตธมฺโม)​ ตั้งแต่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2555
การเรียกขาน	ท่านเจ้าคุณ
จวน	พระอารามหลวง หรือวัดราษฎร์
ผู้แต่งตั้ง	พระมหากษัตริย์ไทย
วาระ	ตลอดพระชีพ หรือ ได้รับสถาปนาเป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรอง
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	พระธรรมโกษาจารย์ (ยัง เขมาภิรโต)​
สถาปนา	13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411

ประวัติ

ในทำเนียบ "ตำแหน่งพระราชาคณะในกรุงนอกกรุง ครั้งกรุงเก่า" ปรากฏชื่อพระธรรมโกษา วัดประดู่ เป็นพระราชาคณะในคณะกลางฝ่ายอรัญวาสี ถึงสมัยรัตนโกสินทร์เป็นสมณศักดิ์พระราชาคณะชั้นสามัญ จนกระทั่ง พ.ศ. 2441 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้เลื่อนพระเทพโมลี (ยัง เขมาภิรโต) ขึ้นเป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ "พระธรรมโกษาจารย์" เป็นรูปแรก

ฐานานุกรม

ผู้ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์ที่พระธรรมโกศาจารย์ มีฐานานุศักดิ์ตั้งฐานานุกรมได้ 6 รูป คือ

• พระครูปลัดศีลวัฒน์
• พระครูวินัยธร
• พระครูธรรมธร
• พระครูสังฆรักษ์
• พระครูสมุห์
• พระครูใบฎีกา

ผู้ได้รับสมณศักดิ์

ผู้ดำรงสมณศักดิ์พระราชาคณะชั้นธรรมที่พระธรรมโกษาจารย์ มีรายนามดังต่อไปนี้

ลำดับที่	รายนาม	วัด	ดำรงสมณศักดิ์	สมณศักดิ์ล่าสุด	สังกัดคณะสงฆ์
1	พระธรรมโกษาจารย์ (ยัง เขมาภิรโต)	วัดโสมนัสราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร	พ.ศ. 2441-2443	สมเด็จพระมหาวีรวงศ์	ธรรมยุติกนิกาย
2	พระธรรมโกษาจารย์ (แพ ติสฺสเทโว)	วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร กรุงเทพมหานคร	พ.ศ. 2443-2455	สมเด็จพระสังฆราช	มหานิกาย
3	พระธรรมโกษาจารย์ (ม่วง รตนทฺธโช)	จังหวัดนครศรีธรรมราช	พ.ศ. 2455-2466	พระรัตนธัชมุนี	ธรรมยุติกนิกาย
4	พระธรรมโกศาจารย์ (เซ่ง อุตฺตโม)	วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร	พ.ศ. 2466-2472	พระธรรมวโรดม	ธรรมยุติกนิกาย
5	พระธรรมโกศาจารย์ (ปลด กิตฺติโสภโณ)	วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร	พ.ศ. 2473-2482	สมเด็จพระสังฆราช	มหานิกาย
6	พระธรรมโกศาจารย์ (ปลอด อตฺถการี)	วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร	พ.ศ. 2490-2499	พระศาสนโศภน	ธรรมยุติกนิกาย
7	พระธรรมโกศาจารย์ (ชอบ อนุจารี)	วัดราษฎร์บำรุง จังหวัดชลบุรี	พ.ศ. 2500-2530	พระพิมลธรรม	มหานิกาย
8	พระธรรมโกศาจารย์ (เงื่อม อินฺทปญฺโญ)	วัดพระบรมธาตุไชยาราชวรวิหาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี	พ.ศ. 2530-2536	-	มหานิกาย
9	พระธรรมโกศาจารย์ (ปั่น ปทุมุตฺตโร)	วัดชลประทานรังสฤษฎ์ จังหวัดนนทบุรี	พ.ศ. 2537-2547		มหานิกาย
10	พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต)	วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร กรุงเทพมหานคร	พ.ศ. 2548-2555	พระพรหมบัณฑิต	มหานิกาย
11	พระธรรมโกศาจารย์ (องอาจ ฐิตธมฺโม)	วัดขันเงิน จังหวัดชุมพร	พ.ศ. 2555-ปัจจุบัน	ยังดำรงสมณศักดิ์อยู่	มหานิกาย

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑, หน้า 290
2. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑, หน้า 14

บรรณานุกรม

• สมมอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งพระราชาคณะผู้ใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ เล่ม ๑. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 428 หน้า. หน้า 290. ISBN