ชาวซฺยงหนู

ซฺยงหนู ตามสำเนียงกลาง หรือ เฮงโน้ว ตามสำเนียงฮกเกี้ยน (จีน: 匈奴; พินอิน: Xiōngnú) เป็นสมาพันธ์ชนเผ่า ของชนร่อนเร่ที่ข้อมูลจีนสมัยโบราณบันทึกว่าอาศัยอยู่ในบริเวณตะวันออกในศตวรรษที่ 3 ถึงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 1 ผู้นำสูงสุดในช่วงหลัง 209 ปีก่อนคริสตกาล เป็นผู้สถาปนา จักรวรรดิซฺยงหนู ขึ้น

ซฺยงหนู
ศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสตกาล–คริสต์ศตวรรษที่ 1
-150 พาร์เธีย อินโด-กรีก จักรวรรดิ ซิลูซิด จักรวรรดิ โมริยะ ราชวงศ์ ฮั่น ซฺยงหนู ทอเลมี เมโรวี ดินแดนซฺยงหนูในศตวรรษที่ 2 ก่อนคริสตกาล (ก่อนใน 133 ปีก่อนคริสตกาล – ค.ศ. 89): โดยรวมมองโกเลีย คาซัคสถานตะวันออก คีร์กีซสถานตะวันออก ไซบีเรียใต้ และจีนตอนเหนือบางส่วน เช่น แมนจูเรียตะวันตก, ซินเจียง, มองโกเลียใน และมณฑลกานซู่
เมืองหลวง	หลงเฉิง
ภาษาทั่วไป	ซฺยงหนู
ศาสนา	เชมัน,
การปกครอง	สมาพันธรัฐ
• 220 - 209 ปีก่อนคริสตกาล
• 209 - 174 ปีก่อนคริสตกาล
• 174 - 161 ปีก่อนคริสตกาล
• ค.ศ. 46
ยุคประวัติศาสตร์	โบราณ
• ก่อตั้ง	ศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสตกาล
• สิ้นสุด	คริสต์ศตวรรษที่ 1
ก่อนหน้า ถัดไป ราชวงศ์ฮั่น

ซฺยงหนู
ภาษาจีน	匈奴
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Xiōngnú กั๋วยฺหวี่หลัวหม่าจื้อ Shiongnu เวด-ไจลส์ Hsiung^1-nu^2 IPA [ɕjʊ́ŋ.nǔ] ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน อักษรโรมันแบบเยล Hūng-nòuh ยฺหวิดเพ็ง Hung^1-nou^4 ภาษาหมิ่นใต้ Hing-lôo qʰoŋ.nˤa qʰoŋ.na:

หลังโค่นล้ม เจ้าอธิราชกลุ่มก่อนหน้า ซฺยงหนูจึงมีอำนาจเหนือทุ่งหญ้าในเอเชียตะวันออกซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ใน พวกซฺยงหนูยังมีบทบาทในพื้นที่ซึ่งปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของไซบีเรีย มองโกเลียใน มณฑลกานซู่ และมณฑลซินเจียง ความสัมพันธ์กับราชวงศ์จีนที่ติดกันทางใต้-ตะวันออกนั้นซับซ้อน สลับกันระหว่างช่วงเวลาทั้งสันติภาพ สงคราม และการปราบปรามในช่วงต่าง ๆ ท้ายที่สุดพวกซฺยงหนูพ่ายแพ้ต่อราชวงศ์ฮั่นใน ซึ่งนำไปสู่การแบ่งสมาพันธรัฐออกเป็นสองส่วน และบีบให้เกิดการย้ายถิ่นฐานใหม่ของชาวซฺยงหนูในชายแดนฮั่นจำนวนมาก ในสมัยสิบหกรัฐ พวกซฺยงหนู ซึ่งกลายเป็นหนึ่งใน "ห้าชนเผ่า" ได้ก่อตั้งราชวงศ์ และในจีนตอนเหนือ

ความพยายามเชื่อมโยงซฺยงหนูเข้ากับชาว และ ในบริเวณใกล้เคียง เคยเป็นที่โต้แย้งมาก่อน กระทั่งข้อมูลทางยืนยันว่า กลุ่มชนดังกล่าวมีปฏิสัมพันธ์กับซฺยงหนู และยังมีความสัมพันธ์กับชาวฮัน อัตลักษณ์แกนกลางทางชาติพันธุ์ของซฺยงหนูนั้นเป็นแต่สมมติฐานกันไปในหลายทาง เพราะมีศัพท์ภาษาซฺยงหนูเพียงไม่กี่คำหลงเหลืออยู่ในแหล่งข้อมูลภาษาจีน ส่วนใหญ่เป็นตำแหน่งและชื่อบุคคล คำว่า ซฺยงหนู อาจเป็นคำร่วมเชื้อสายกับชื่อของชาว Hun หรือ หรือทั้งสอง แม้ว่าจะมีข้อถกเถียงก็ตาม นักวิชาการหลายคนเสนอความเชื่อมโยงอื่น ๆ ในทางภาษาศาสตร์ (ซึ่งทั้งหมดก็เป็นที่โต้แย้ง) ได้แก่ เตอร์กิก,อิหร่าน,มองโกล,ยูรัล, หรือหลากชาติพันธุ์

ชื่อ

ชื่อซฺยงหนูในภาษาจีนเป็น เนื่องจากอักษร "匈奴" (ซฺยงหนู) มีความหมายตรงตัวว่า "ทาสที่ดุร้าย" การอ่านออกเสียง "匈奴" ว่า "ซฺยงหนู" [ɕjʊ́ŋnǔ] เป็นการอ่านออกเสียงตามสำเนียงจีนกลางสมัยใหม่โดยอิงจากสำเนียงจีนกลางที่ใช้อยู่ในปักกิ่งปัจจุบัน ซึ่งมีอายุไม่ถึง 1,000 ปีก่อน ส่วนการอ่านออกเสียงตามสำเนียงนั้น ได้รับการปะติดปะต่อขึ้นใหม่ว่า ได้แก่ *xiuoŋ-na หรือ *qhoŋna

ประวัติ

ความสำคัญ

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. Coatsworth, John; Cole, Juan; Hanagan, Michael P.; Perdue, Peter C.; Tilly, Charles; Tilly, Louise (16 March 2015). Global Connections: Volume 1, To 1500: Politics, Exchange, and Social Life in World History. Cambridge University Press. p. 138. ISBN .
2. Atlas of World History. Oxford University Press. 2002. p. 51. ISBN .
3. Fauve, Jeroen (2021). The European Handbook of Central Asian Studies. p. 403. ISBN .
4. Hartley, Charles W.; Yazicioğlu, G. Bike; Smith, Adam T. (19 November 2012). The Archaeology of Power and Politics in Eurasia: Regimes and Revolutions (ภาษาอังกฤษ). Cambridge University Press. p. 245, Fig 12.3. ISBN .
5. Feng, Li (30 December 2013). Early China: A Social and Cultural History (ภาษาอังกฤษ). Cambridge University Press. p. 273. ISBN .
6. Zheng Zhang (Chinese: 鄭張), Shang-fang (Chinese: 尚芳). 匈 – 上古音系第一三千八百九十字 [匈 - The 13890th word of the Ancient Phonological System]. ytenx.org [韻典網] (ภาษาจีน). Rearranged by BYVoid.
7. Zheng Zhang (Chinese: 鄭張), Shang-fang (Chinese: 尚芳). 奴 – 上古音系第九千六百字 [奴 – The 9600th word of the Ancient Phonological System]. ytenx.org [韻典網] (ภาษาจีน). Rearranged by BYVoid.
8. Martini, Martino (2002). Opera omnia. ISBN  – โดยทาง .
9. . britannica.com. Encyclopædia Britannica. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 11 March 2020. สืบค้นเมื่อ 25 July 2015.
10. Di Cosmo 2004, p. 186.
11. Chase-Dunn, C.; Anderson, E. (18 February 2005). The Historical Evolution of World-Systems (ภาษาอังกฤษ). Springer. p. 36-37. ISBN . "The primary focus of the new threat became the Xiongnu who emerged rather abruptly in the late 4th century B.C. initially subordinated to the Yuezhi, the Xiongnu overthrew the nomadic hierarchy while also escalating its attacks on Chinese areas."
12. Grousset 1970, pp. 19, 26–27.
13. Pulleyblank 2000, p. 17.
14. Schuessler 2014, pp. 257, 264.
15. Beckwith 2009, p. 404–405 notes 51–52.
16. Étienne de la Vaissière (November 15, 2006). "Xiongnu". Encyclopedia Iranica online. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-01-04.
17. Hucker 1975, p. 136.
18. Savelyev, Alexander; Jeong, Choongwon (May 10, 2020). "Early nomads of the Eastern Steppe and their tentative connections in the West". Evolutionary Human Sciences. 2. doi:10.1017/ehs.2020.18. :21.11116/0000-0007-772B-4. PMC 7612788. PMID 35663512. S2CID 218935871. The predominant part of the Xiongnu population is likely to have spoken Turkic (Late Proto-Turkic, to be more precise)
19. Robbeets, Martine; Bouckaert, Remco (2018-07-01). "Bayesian phylolinguistics reveals the internal structure of the Transeurasian family". Journal of Language Evolution. 3 (2): 145–162. doi:10.1093/jole/lzy007. :21.11116/0000-0001-E3E6-B. ISSN 2058-4571.
20. "Northern Dynasties and Southern Dynasties", Chinese Architecture, Princeton University Press, pp. 72–103, 2019-05-14, doi:10.2307/j.ctvc77f7s.11, S2CID 243720017, สืบค้นเมื่อ 2023-04-01Larousse, Éditions. "Turcs ou Turks - LAROUSSE". www.larousse.fr (ภาษาฝรั่งเศส). สืบค้นเมื่อ 2023-04-01.
21. Book of Zhou, vol. 50.Henning 1948.
22. Sims-Williams 2004.Pritsak 1959.Hucker 1975, p. 136.Jinshu vol. 97 Four Barbarians - Xiongnu".Weishu, "vol. 102 Wusun, Shule, & Yueban" quote: "悅般國，…… 其先，匈奴北單于之部落也。…… 其風俗言語與高車同".Yuanhe Maps and Records of Prefectures and Counties vol. 4 quote: "北人呼駮馬為賀蘭.Kim, Hyun Jin (2013-04-18). The Huns, Rome and the Birth of Europe. Cambridge University Press. doi:10.1017/cbo9780511920493. ISBN .Du You. Tongdian. Vol. 200. "突厥謂駮馬為曷剌，亦名曷剌國。".Wink 2002, pp. 60–61.
23. Harmatta 1994, p. 488: "Their royal tribes and kings (shan-yü) bore Iranian names and all the Hsiung-nu words noted by the Chinese can be explained from an Iranian language of Saka type. It is therefore clear that the majority of Hsiung-nu tribes spoke an Eastern Iranian language."
24. Bailey 1985, pp. 21–45.
25. Jankowski 2006, pp. 26–27.
26. Tumen D (February 2011). (PDF). Oriental Studies. Dankook University Institute of Oriental Studies. 49: 25, 27. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2013-07-29.
27. Di Cosmo 2004, p. 166.
28. Adas 2001, p. 88.
29. Vovin, Alexander (2000). "Did the Xiongnu speak a Yeniseian language?". Central Asiatic Journal. 44 (1): 87–104. JSTOR 41928223.
30. 高晶一, Jingyi Gao (2017). "Quèdìng xià guó jí kǎitè rén de yǔyán wéi shǔyú hànyǔ zú hé yè ní sāi yǔxì gòngtóng cí yuán" 確定夏國及凱特人的語言為屬於漢語族和葉尼塞語系共同詞源 [Xia and Ket Identified by Sinitic and Yeniseian Shared Etymologies]. Central Asiatic Journal. 60 (1–2): 51–58. doi:10.13173/centasiaj.60.1-2.0051. JSTOR 10.13173/centasiaj.60.1-2.0051. S2CID 165893686.
31. Geng 2005.
32. Yü, Ying-shih (1986). "Han Foreign Relations". The Cambridge History of China, Volume 1: The Ch'in and Han Empires, 221 BC – AD 220. Cambridge: . p. 384. ISBN .
33. Gao, Jingyi (高晶一) (2013). "Huns and Xiongnu Identified by Hungarian and Yeniseian Shared Etymologies" (PDF). Central Asiatic Journal. 56: 41. ISSN 0008-9192. JSTOR 10.13173/centasiaj.56.2013.0041.

ข้อมูล

ปฐมภูมิ

• et al., , esp. vol. 94, part 1, part 2.
• et al., , esp. vol. 89.
• Sima Qian et al., Records of the Grand Historian, esp. vol. 110.

ข้อมูลอ้างอิงอื่น ๆ

• Adas, Michael (2001). Agricultural and Pastoral Societies in Ancient and Classical History. American Historical Association/Temple University Press.
• (1985). Indo-Scythian Studies: being Khotanese Texts, VII. Cambridge University Press. JSTOR 312539. สืบค้นเมื่อ 30 May 2015.
• Barfield, Thomas J. (1989). The Perilous Frontier: Nomadic Empires and China, 221 BC to AD 1757. Basil Blackwell.
• (16 March 2009). Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present. . ISBN . สืบค้นเมื่อ 30 May 2015.
• Bentley, Jerry (1993). Old World Encounters: Cross-Cultural Contacts and Exchanges in Pre-Modern Times. New York: Oxford University Press.
• Bunker, Emma C. (2002). Nomadic Art of the Eastern Eurasian Steppes: The Eugene V. Thaw and Other Notable New York Collections. New York: Metropolitan Museum of Art. ISBN . OCLC 819761397 – โดยทาง Internet Archive. (. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-12-03. สืบค้นเมื่อ 2021-12-27.)
• Christian, David (1998). A history of Russia, Central Asia and Mongolia, Vol. 1: Inner Eurasia from prehistory to the Mongol Empire. Blackwell.
• Damgaard, P. B.; และคณะ (May 9, 2018). "137 ancient human genomes from across the Eurasian steppes". Nature. . 557 (7705): 369–373. Bibcode:2018Natur.557..369D. doi:10.1038/s41586-018-0094-2. :1887/3202709. PMID 29743675. S2CID 13670282. สืบค้นเมื่อ April 11, 2020.
• Demattè, Paola (2006). "Writing the Landscape: Petroglyphs of Inner Mongolia and Ningxia Province (China)". ใน David L. Peterson; และคณะ (บ.ก.). Beyond the steppe and the sown: proceedings of the 2002 University of Chicago Conference on Eurasian Archaeology. Colloquia Pontica: series on the archaeology and ancient history of the Black Sea area. Vol. 13. Brill. pp. 300–313. (Proceedings of the First International Conference of Eurasian Archaeology, University of Chicago, May 3–4, 2002.)
• Di Cosmo, Nicola (1999). "The Northern Frontier in Pre-Imperial China". ใน Michael Loewe และ Edward Shaughnessy (บ.ก.). The Cambridge History of Ancient China. Cambridge University Press.
• Di Cosmo, Nicola (2002). Ancient China and its Enemies: The Rise of Nomadic Power in East Asian History. Cambridge University Press. (original edition)
• Di Cosmo, Nicola (2004). Ancient China and its Enemies: The Rise of Nomadic Power in East Asian History. Cambridge University Press. (First paperback edition)
• Fairbank, J.K.; Têng, S.Y. (1941). "On the Ch'ing Tributary System". Harvard Journal of Asiatic Studies. 6 (2): 135–246. doi:10.2307/2718006. JSTOR 2718006.
• Geng, Shimin [耿世民] (2005). [On Altaic Common Language and Xiongnu Language]. Yu Yan Yu Fan Yi 语言与翻译（汉文版） [Language and Translation] (2). ISSN 1001-0823. OCLC 123501525. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 February 2012.
• Golden, Peter B. (1992). "Chapter VI – The Uyğur Qağante (742–840)". An Introduction to the History of the Turkic Peoples: Ethnogenesis and State-Formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East. ISBN .
• Grousset, Rene (1970). The Empire of the Steppes. Rutgers University Press. ISBN .
• Hall, Mark & Minyaev, Sergey. Chemical Analyses of Xiong-nu Pottery: A Preliminary Study of Exchange and Trade on the Inner Asian Steppes. In: Journal of Archaeological Science (2002) 29, pp. 135–144
• (1 January 1994). "Conclusion". ใน (บ.ก.). History of Civilizations of Central Asia: The Development of Sedentary and Nomadic Civilizations, 700 B. C. to A. D. 250. UNESCO. pp. 485–492. ISBN . สืบค้นเมื่อ 29 May 2015.
• (1992). "The Emergence of the Indo-Iranians: The Indo-Iranian Languages". ใน ; Masson, V. M. (บ.ก.). History of Civilizations of Central Asia: The Dawn of Civilization: Earliest Times to 700 B. C. (PDF). UNESCO. pp. 346–370. ISBN . สืบค้นเมื่อ 29 May 2015.
• (1948). "The date of the Sogdian ancient letters". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 12 (3–4): 601–615. doi:10.1017/S0041977X00083178. JSTOR 608717. S2CID 161867825.
• Hucker, Charles O. (1975). China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture. Stanford University Press. ISBN . The proto-Turkic Hsiung-nu were now challenged by other alien groups — proto-Tibetans, proto-Mongol tribes called the Hsien-pi, and separate proto-Turks called To-pa (Toba).
• Ishjamts, N. (1996). "Nomads In Eastern Central Asia". ใน Janos Harmatta; และคณะ (บ.ก.). History of civilizations of Central Asia. Volume 2: The Development of Sedentary and Nomadic Civilizations, 700 bc to ad 250. UNESCO. pp. 151–170. ISBN . OCLC 928730707.
• Jankowski, Henryk (2006). Historical-Etymological Dictionary of Pre-Russian Habitation Names of the Crimea. Handbuch der Orientalistik [HdO], 8: Central Asia; 15. . ISBN .
• Keyser-Tracqui, Christine; และคณะ (July 2003). "Nuclear and Mitochondrial DNA Analysis of a 2,000-Year-Old Necropolis in the Egyin Gol Valley of Mongolia". . . 73 (2): 247–260. doi:10.1086/377005. PMC 1180365. PMID 12858290.
• Keyser-Tracqui, Christine; และคณะ (October 2006). "Population origins in Mongolia: genetic structure analysis of ancient and modern DNA". . . 131 (2): 272–281. doi:10.1002/ajpa.20429. PMID 16596591.
• Kim, Kijeong; และคณะ (July 2010). "A western Eurasian male is found in 2000-year-old elite Xiongnu cemetery in Northeast Mongolia". . . 142 (3): 429–440. doi:10.1002/ajpa.21242. PMID 20091844.
• Loewe, Michael (1974). "The campaigns of Han Wu-ti". ใน Kierman, Frank A. Jr.; Fairbank, John K. (บ.ก.). Chinese ways in warfare. Harvard Univ. Press.
• (1973). The World of the Huns: Studies in Their History and Culture (1st ed.). Berkeley, CA: . ISBN . สืบค้นเมื่อ February 18, 2015. Internet Archive
• ; (2000), The Tarim Mummies: Ancient China and the Mystery of the Earliest Peoples from the West, London: Thames & Hudson.
• Neparáczki, Endre; และคณะ (November 12, 2019). "Y-chromosome haplogroups from Hun, Avar and conquering Hungarian period nomadic people of the Carpathian Basin". . . 9 (16569): 16569. Bibcode:2019NatSR...916569N. doi:10.1038/s41598-019-53105-5. PMC 6851379. PMID 31719606.
• Pritsak, O. (1959). "XUN Der Volksname der Hsiung-nu". Central Asiatic Journal (ภาษาเยอรมัน). 5: 27–34.
• Psarras, Sophia-Karin (2003). "Han and Xiongnu: A Reexamination of Cultural and Political Relations". Monumenta Serica. 51: 55–236. doi:10.1080/02549948.2003.11731391. JSTOR 40727370. S2CID 156676644.
• (1994). "Ji Hu: Indigenous Inhabitants of Shaanbei and Western Shanxi". Opuscula Altaica: Essays Presented in Honor of Henry Schwarz. 19: 499–531.
• (2000). (PDF). Early China. 25 (25): 1–27. doi:10.1017/S0362502800004259. S2CID 162159081. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-11-18. สืบค้นเมื่อ 2017-12-01.
• Schuessler, Axel (2014). (PDF). Studies in Chinese and Sino-Tibetan Linguistics: Dialect, Phonology, Transcription and Text. Language and Linguistics Monograph Series. Taipei, Taiwan: Institute of Linguistics, Academia Sinica (53). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-06-07. สืบค้นเมื่อ 2021-12-27.
• Sims-Williams, Nicholas (2004). "The Sogdian ancient letters. Letters 1, 2, 3, and 5 translated into English".
• State Hermitage Museum (2007). . The Hermitage Museum. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-06-22. สืบค้นเมื่อ 2007-07-31.
• Whitehouse, Ruth, บ.ก. (2016). Macmillan Dictionary of Archaeology. . ISBN .^[]
• Wink, A. (2002). Al-Hind: making of the Indo-Islamic World. Brill. ISBN .
• Yap, Joseph P. (2009). Wars with the Xiongnu: A translation from Zizhi tongjian. ISBN . AuthorHouse.

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ซฺยงหนู

วิกิซอร์ซ มีบทความจาก เกี่ยวกับ Hiung-nu

• Material Culture presented by University of Washington
• The Silk Road Volume 4 Number 1
• The Silk Road Volume 9
• Gold Headdress from Aluchaideng
• Belt buckle, Xiongnu type, 3rd–2nd century B.C.
• Videodocumentation: Xiongnu – the burial site of the Hun prince (Mongolia)
• The National Museum of Mongolian History :: Xiongnu