จาง เหิง

จัง เหิง (จีนตัวย่อ: 张衡; จีนตัวเต็ม: 張衡; พินอิน: Zhāng Héng; เวด-ไจลส์: Chang Hêng; อังกฤษ: Zhang Heng; ค.ศ. 78, มณฑลเหอหนาน - ค.ศ. 139, ลั่วหยาง) ปราชญ์ชาวจีน นักพรต สังฆราชศาสนาเต๋า ในราชวงศ์ฮั่นตะวันออก เป็นบุคคลผู้มีความรู้ในหลายๆ ด้านสาขา ไม่ว่าจะเป็นคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์หรือวรรณคดี

จัง เหิง
สัญชาติ	จีน
อาชีพ	นักประวัติศาสตร์ของพระจักรพรรดิ นักพรตเต๋า สังฆราชศาสนาเต๋า

ด้านธรณีวิทยา

ผลงานที่ผู้คนยกย่องเขามากที่สุด คือด้านภูมิศาสตร์และธรณีวิทยา ซึ่งประเทศจีนมักจะประสบภัยพิบัติทางแผ่นดินไหวอยู่เสมอ จังได้สร้างสิ่งประดิษฐ์ของเขาที่มีชื่อว่า ตี้ตงอี (Earth Motion Instrument) ซึ่งเป็นเครื่องวัดแรงสั่นสะเทือนชิ้นแรกของโลก มีลักษณะทั่วไป คือ มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 2 เมตรทำจากทองสัมฤทธิ์ มีก้านทองแดงบางๆ 8 อัน ปลายข้างหนึ่งของก้านติดกับแกนกลางรูปไข่ อีกข้างหนึ่งติดกับมังกร 8 หัว ซึ่งเท่ากับจำนวนก้านทองแดง (หันไปยังทิศทั้งแปด) โดยมังกรแต่ละหัวจะคาบลูกบอลทำจากทองแดงไว้ในปาก ใต้หัวมังกรมีกบอ้าปากรับลูกบอล เมื่อเกิดเหตุแผ่นดินไหวทางทิศที่อยู่ใกล้กับลูกบอลทั้ง 8 ทิศ (ทิศใดทิศหนึ่ง) ลูกบอลก็จะหล่นจากปากมังกร และลงไปยังปากกบ และทำให้กระดิ่งดังขึ้นแจ้งเตือนให้ราชสำนักได้รับรู้ และมีอยู่ครั้งหนึ่งเมื่อปี ค.ศ. 138 ลูกบอลทางทิศตะวันตกได้ทำให้กระดิ่งดัง ซึ่งจังได้กราบทูลพระจักรพรรดิทรงทราบถึงการค้นพบของเขาและ 2 วันต่อมา ความสงสัยเรื่องเครื่องมือของจังเริ่มก่อตัวขึ้น และวันที่ 3 มีม้าเร็วมาส่งข่าวว่าห่างออกไป 500 กิโลเมตรเกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ จึงทำให้จางรอดจากโทษ

ด้านดาราศาสตร์

จังเป็นคนที่มีความเก่งกาจสูงมาก เขาได้สร้างสรรค์สิ่งดีๆ เอาไว้ให้วงการดาราศาสตร์จากการสังเกตท้องฟ้า จังอนุมานอย่างถูกต้องว่าดวงอาทิตย์ทำให้ดวงจันทร์ส่องสว่าง และจันทรคราสเกิดจากเงาของโลกเคลื่อนผ่านผิวดวงจันทร์ เขาทำแผนที่ท้องฟ้าอย่างละเอียด บันทึกดาวที่สุกสว่างอยู่บนท้องฟ้ารวมทั้งสิ่งที่มีขนาดเล็กจำนวน 2,500 ดวงใน 124 กลุ่มดาวและตั้งชื่อดาว 320 ชื่อ เขารวมดาวบนท้องฟ้าว่ามี 11,520 ดวง นอกจากนี้จังยังได้เขียนหนังสือเกี่ยวกับดาราศาสตร์ไว้จำนวนหนึ่ง เล่มที่โด่งดังที่สุดชื่อว่า Lin Xian

ในหนังสืออีกเล่มชื่อว่า Hun-i-chu เขาได้วาดโครงสร้างจักรวาลและตำแหน่งของโลกตามความรู้สึกของเขา เขาบรรยายว่า "ท้องฟ้าเหมือนไข่ไก่" กลมเหมือนลูกปลายหน้าไม้ โลกเหมือนไข่แดงในฟองไข่ ทอดตัวโดยลำพังอยู่ตรงกลาง ท้องฟ้านั้นกว้างใหญ่ แต่โลกเล็กนิดเดียว

อ้างอิง

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ จัง เหิง