คาทอลิกตะวันออก

พระศาสนจักรคาทอลิกตะวันออก หรือ ศาสนจักรคาทอลิกจารีตตะวันออก (อังกฤษ: Eastern Catholic Churches) เป็นคริสตจักรตะวันออก 23 คริสตจักรที่ร่วมเอกภาพสมบูรณ์กับพระสันตะปาปาแห่งโรมโดยยอมรับพระองค์เป็นประมุขสูงสุดของศาสนจักร จึงเป็นส่วนหนึ่งของนิกายโรมันคาทอลิกทั่วโลก แต่มีอำนาจปกครองตนเอง มีจารีตธรรมประเพณีเป็นของตนเอง

สถานะพิเศษของศาสนจักรคาทอลิกจารีตตะวันออกได้รับการรับรองโดยกฤษฎีกาจากสภาสังคายนาวาติกันครั้งที่สอง ใน Orientalium ecclesiarum (กฤษฎีกาว่าด้วยพระศาสนจักรคาทอลิกตะวันออก) จากข้อมูลหนังสือ Annuario Pontificio ฉบับปี 2016 ได้ให้ข้อมูลว่ามีคริสตศาสนิกชนนิกายคาทอลิกที่เป็นคาทอลิกตะวันออกเกือบ 18 ล้านคน (จำนวนทั้งสิ้น 17,881,222 คน) คิดเป็นประมาณ 1.4-1.5% ของจำนวนคริสตศาสนิกชนคาทอลิกทั้งหมดและกระจายออกไปทั่วโลก

ตราอาร์มของเมเจอร์อาร์ชบิชอปสวีอาโตสลาฟ เชฟชุค แห่งศาสนจักรยูเครนกรีกคาทอลิก

ประวัติ

เบื้องหลัง

เอกภาพของแต่ละศาสนจักรที่เคยมีมาอย่างยาวนานได้แตกสลายลงด้วยเรื่องความเชื่อและการเมืองซึ่งต่างฝ่ายต่างกล่าวหากันเองว่านอกรีตหรือหันเหออกจากความเชื่อที่ถูกต้องและการแก่งแย่งชิงอำนาจศาสนจักรเหนือดินแดนต่าง ๆ โดยเฉพาะในยุโรป นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการไม่เห็นด้วยเรื่องความชอบธรรมในการแต่งตั้งมุขนายกบางองค์ด้วย แต่อย่างหลังเป็นเรื่องของการแตกแยกศาสนจักร ไม่ใช่เรื่องความเชื่อนอกรีต

เหตุการณ์หลักที่นำไปสู่ความแตกแยกของศาสนจักร:

สังคายนาเอเฟซัสครั้งที่หนึ่ง (ค.ศ. 431)

ในปีค.ศ. 431 พระศาสนจักรกระแสหลักได้ยอมรับคำสอนที่ได้รับการรับรองจากสภาสังคายนาแห่งเอเฟซัส (ซึ่งประณามเนสตอริอุส ผู้นำลัทธิเนสตอเรียน) และประกาศว่าผู้ใดปฏิเสธถ้อยแถลงดังกล่าว จะถือว่าเป็นพวกนอกรีต ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในจักรวรรดิซาเซเนียนไม่ยอมรับคำสอนที่รับรองจากสภานี้และตัดขาดจากพระศาสนจักรกระแสหลักไป ซึ่งต่อมาศาสนจักรนี้ได้เติบโตและแผ่ขยายไปทั่วเอเชียก่อนจะถึงคราวล่มสลายหลังมองโกลเข้ารุกรานตะวันออกกลางช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 14

ยังคงมีหลักฐานที่แสดงถึงความยิ่งใหญ่ของศาสนจักรแห่งตะวันออกหลงเหลืออยู่พอสมควรเช่น ศิลาจารึกของพวกเนสตอเรียนในจีน ซึ่งในปัจจุบันยังคงมีศาสนจักรที่มีประวัติศาสตร์สืบย้อนไปถึงศาสนจักรแห่งตะวันออกอยู่ 4 ศาสนจักรทั้งซึ่งร่วมเอกภาพกับโรม ในขณะที่อินเดียซึ่งมีคริสตชนกลุ่มนี้มากที่สุด ส่วนใหญ่หันมาร่วมเอกภาพกับโรมโดยอยู่ใต้อำนาจพระสันตะปาปาโดยตรงแต่ต่อมาได้รับอำนาจให้ปกครองโดยอิสระได้จึงเกิดเป็น ส่วนกลุ่มที่ไม่ได้ร่วมเอกภาพกับโรมได้แก่ และอีกศาสนจักรหนึ่งซึ่งแยกจากศาสนจักรอัสซีเรียแห่งตะวันออกเพราะมีปัญหาภายในเรื่องการปฏิรูปจึงแยกออกไปอีกเป็น

สังคายนาแห่งแคลซีดัน (ค.ศ. 451)

ในปีค.ศ. 451 ทำนองเดียวกันกับสภาสังคายนาเอเฟซัสคือศาสนจักรที่ยอมรับสภาสังคายนาแห่งแคลซีดันประกาศว่าศาสนจักรที่ปฏิเสธมติสภานี้จะถือว่าเป็นพวกนอกรีตโดยในครั้งนี้คือลัทธิ (เชื่อว่าพระคริสต์มีธรรมชาติของความเป็นพระเจ้าเท่านั้น แต่ไม่มีธรรมชาติของความเป็นมนุษย์) บรรดาศาสนจักรต่าง ๆ ที่ปฏิเสธต่างถือว่าตนเองมีความเชื่อที่และปฏิเสธว่าตนเองไม่ใช่พวกโมโนฟีไซต์หากแต่เป็น "" ศาสนจักรเหล่านี้มักมีชื่อเรียกว่าออเรียนทัลออร์ทอดอกซ์ เพื่อจำแนกพวกเขาออกจากศาสนจักรอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์

อันที่จริงแล้วคำว่า "ออเรียนทัล" และ "อีสเทิร์น" ต่างก็แปลว่า "ตะวันออก" เหมือนกันแต่นำมาใช้เพื่อจำแนกศาสนจักรเหล่านี้ออกจากกันเพราะไม่ใช่ศาสนจักรในเครือเดียวกันนั่นเอง บางคนอาจให้ชื่อศาสนจักรเหล่านี้ว่าศาสนจักร "ก่อนแคลซีดัน" (Pre-Chalcedonian) "อแคลซีดัน" (Non-Chalcedonian) หรือ "ต่อต้านแคลซีดัน (Anti-Chalcedonian) ศาสนจักรเหล่านี้มีผู้นับถือส่วนใหญ่อยู่ในอียิปต์ ตะวันออกกลาง เอธิโอเปีย เอริเทรียและชายฝั่งมาลาบาร์ของอินเดีย

ศาสนเภทตะวันออก-ตะวันตก (ค.ศ.1054)

รายชื่อศาสนจักรคาทอลิกตะวันออก

ประเทศที่มีสำนักงานใหญ่ของคริสตจักรคาทอลิกภาคตะวันออก (สีแดง: พิธีกรรมไบแซนไทน์ สีเขียว: พิธีอเล็กซานเดรีย สีเหลือง: อื่นๆ)

สถิติศาสนจักรคาทอลิกตะวันออก ค.ศ. 2016; ข้อมูลจาก CNEWA (ยกเว้นศาสนจักรแอลเบเนีย เบลารุสและรัสเซียกรีกคาทอลิก)

สัญลักษณ์	ชื่อศาสนจักร	ปีที่รวมกับคาทอลิกหรือจัดตั้งขึ้น	จารีต	ที่ประทับผู้นำศาสนจักร	โครงสร้างปกครองศาสนจักร	เขตปกครอง	มุขนายก	ศาสนิกชน
		1628		Vlorë, แอลเบเนีย		-	-	-
		1742		เบรุต, เลบานอน	เขตอัครบิดร	17	16	736,134
				ไม่มี	ไม่มี	0	0	-
		1861		โซเฟีย, บัลแกเรีย		1	1	10,000
		/ 1830		แบกแดด, อิรัก	เขตอัครบิดร	21	20	640,828
		1741		ไคโร, อียิปต์	เขตอัครบิดร	7	7	174,902
		2015		แอสมารา, เอริเทรีย		4	4	155,480
		1846		อาดดิสอาบาบา, เอธิโอเปีย		4	4	70,755
		1829		หลายแห่ง	ไม่มีโครงสร้างเป็นหนึ่งเดียว	2	1	6,020
	^: 1140	1611		หลายแห่ง	ไม่มีโครงสร้างเป็นหนึ่งเดียว	2	2	43,245
				แดแบร็ตแซ็น, ฮังการี		3	3	255,000
		1784 (ฐานานุกรมอิสระ) (never separated)		หลายแห่ง	'ไม่มีโครงสร้างเป็นหนึ่งเดียว	3	4	56,412
		2008		สโกเปีย, มาซิโดเนีย		1	0	11,336
		1726 (ก่อนหน้านี้ร่วมเอกภาพกับทั้งสองนิกาย)		ดามัสกัส, ซีเรีย	เขตอัครบิดร	25	32	1,522,802
		1697		, โรมาเนีย		7	8	504,280
		1905		ไม่มี	ไม่มี	2	0	-
				พิตต์สเบิร์ก, สหรัฐอเมริกา		6	7	419,500
				เปรเชา, สโลวาเกีย		4	5	211,820
		1781		เบรุต, เลบานอน	เขตอัครบิดร	14	13	205,440
		คริสต์ศตวรรษที่ 4 (ไม่เคยแยกจากคาทอลิก)		, เลบานอน	เขตอัครบิดร	27	43	3,537,690
		ถือกำเนิดโดยอัครสาวก ถูกทำให้เป็นแบบละตินในปีค.ศ.1589		, อินเดีย		32	53	4,189,349
		ถือกำเนิดโดยอัครสาวก รวมกับคาทอลิกในปีค.ศ.1930		, อินเดีย		11	14	450,553
				เคียฟ, ยูเครน		33	42	4,636,958
	เขตปกครองอื่น	1945, 1951, 1954, 1959, 1991, 2016	จากหลากจารีต	หลายแห่ง		-	-	35,670
Total	23		8			226	279	17,881,222

Notes

1. The Belarusian Greek Catholic Church is unorganized and has been served by since 1960.
2. The Greek Byzantine Catholic Church comprises two independent covering Greece and Turkey respectively, each immediately subject to the Holy See.
3. The Byzantine Catholic Church of Croatia and Serbia comprises one , based in and covering Croatia, Slovenia, and Bosnia and Herzegovina, and one based in covering Serbia. The eparchy is in foreign province, and the apostolic exarchate is immediately subject to the Holy See.
4. The Italo-Albanian Greek Catholic Church comprises two independent eparchies (based in and ) and one (based in ), each immediately subject to the Holy See.
5. The Russian Greek Catholic Church comprises two (one for Russia and one for China), each immediately subject to the Holy See and each vacant for decades. Bishop of has been appointed by the Holy See as ordinary to the Eastern Catholic faithful in Russia, although not as exarch of the dormant apostolic exarchate and without the creation of a formal ordinariate.
6. The Ruthenian Catholic Church does not have a unified structure. It includes a Metropolia based in Pittsburgh, which covers the entire United States, but also an eparchy in the Ukraine and an apostolic exarchate in the Czech Republic, both of which are directly subject to the Holy See.
7. Five of the ordinariates for Eastern Catholic faithful are multi-ritual, encompassing the faithful of all Eastern Catholic rites within their territory not otherwise subject to a local ordinary of their own rite. The is exclusively Byzantine, but covers all Byzantine Catholics in Austria, no matter which particular Byzantine Church they belong to.
8. The six ordinariates are based in Buenos Aires (Argentina), Vienna (Austria), Belo Horizonte (Brazil), Paris (France), Warsaw (Poland), and Madrid (Spain).
9. Technically, each of these ordinariates has an ordinary who is a bishop, but all of the bishops are Latin-rite bishops whose primary assignment is to a Latin see.

อ้างอิง

1. https://www.britannica.com/topic/Eastern-rite-church
2. (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-10-20. สืบค้นเมื่อ 2017-11-29.
3. https://australianmuseum.net.au/nestorian-stele-inscription-b11298
4. Roberson, Ronald. (PDF). cnewa.org. Catholic Near East Welfare Association. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-10-20. สืบค้นเมื่อ ธันวาคม 1, 2017.
5. "Erezione della Chiesa Metropolitana sui iuris eritrea e nomina del primo Metropolita". . January 19, 2015. สืบค้นเมื่อ January 19, 2015.
6. Catholic Church (2012). Annuario Pontificio. Libreria Editrice Vaticana. ISBN .
7. Pallath, Paul (2005). The catholic Church in India (2nd ed.). Rome: Mar Thoma Yogam. pp. 31–40.