ไอร นแห งเอเธนส จ กรพรรด น นาถแห งไบแซนไทน หร อ ไอร น ชาวเอเธนส กร ก Εἰρήνη ἡ Ἀθηναία ราวค ศ 712 9 ส งหาคม ค ศ 803 พระนา

ไอรีนแห่งเอเธนส์ จักรพรรดินีนาถแห่งไบแซนไทน์ หรือ ไอรีน ชาวเอเธนส์ (กรีก:Εἰρήνη ἡ Ἀθηναία; ราวค.ศ. 712 - 9 สิงหาคม ค.ศ. 803) พระนามเดิมคือ ไอรีน ซารันตาเปชาอีนา (กรีก:Εἰρήνη Σαρανταπήχαινα) ทรงเป็นจักรพรรดินีนาถ พระประมุขแห่งจักรวรรดิไบแซนไทน์ตั้งแต่ค.ศ. 797 ถึงค.ศ. 802 ก่อนนี้ที่จะทรงเป็นจักรพรรดินีพระประมุข พระนางไอรีนทรงดำรงเป็นจักรพรรดินีพระมเหสีตั้งแต่ค.ศ. 775 ถึงค.ศ. 780 และทรงเป็นสมเด็จพระพันปีหลวง และผู้สำเร็จราชการแผ่นดินตั้งแต่ค.ศ. 780 ถึงค.ศ. 797

ไอรีนแห่งเอเธนส์
เหรียญทองพิมพ์พระบรมสาทิสลักษณ์ของจักรพรรดินีไอรีน ซารันตาเปชาอีนา
จักรพรรดินีนาถแห่งไบเซนไทน์
ครองราชย์	19 สิงหาคม ค.ศ. 797 – 31 ตุลาคม ค.ศ. 802
ก่อนหน้า
ถัดไป

ครองราชย์	ค.ศ. 792 – ค.ศ. 797
พิธีอวยองค์	15 มกราคม ค.ศ. 792
ผู้ร่วมในราชสมบัติ
ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์แห่งไบเซนไทน์
ระหว่าง	ค.ศ. 780 – ค.ศ. 790
จักรพรรดิ

ระหว่าง	ค.ศ. 775 – ค.ศ. 780
ราชาภิเษก	17 ธันวาคม ค.ศ. 769

พระราชสมภพ	ราว ค.ศ. 752
สวรรคต	9 สิงหาคม ค.ศ. 803 (51 พรรษา)
พระราชสวามี
พระราชบุตร
ราชวงศ์

ช่วงต้นพระชนม์ชีพและการก้าวขึ้นสู่อำนาจ

พระนางไอรีนเดิมเสด็จพระราชสมภพในตระกูลขุนนางชาวกรีก ซารันตาเปชาอีนาแห่งเอเธนส์ เมื่อว่าพระนางจะทรงเป็นเด็กกำพร้าแต่พระปิตุลาของพระนาง คือ คอนสแตนติน ซารันตาเปชาอีนาเป็นแพทริเซียนและอาจจะเป็นจากแห่งเฮลลาสในช่วงปลายศตวรรษที่แปด พระนางทรงถูกนำมาที่คอนสแตนติโนเปิลโดยพระบัญชาของจักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 5 ในวันที่ 1 พฤศจิกายน ค.ศ. 768 และพระนางทรงเสกสมรสกับพระโอรสของพระองค์คือ ในวันที่ 17 ธันวาคม แม้ว่าพระนางจะมีเชื้อสายขุนนาง แต่ก็ไม่มีเหตุผลที่ชัดเจนว่าทำไมพระนางถึงถูกเลือกให้เป็นพระมเหสีของจักรพรรดิเลโอที่ 4 นักวิชาการหลายคนคาดเดาว่า พระนางอาจจะถูกเลือกจากพิธี ที่ซึ่งหญิงสาวผู้มีสิทธิจะเดินเรียงออกมาต่อหน้าเจ้าบ่าว จนกระทั่งพระนางทรงได้รับการเลือกในที่สุด

ในวันที่ 14 กรกฎาคม ค.ศ. 771 พระนางไอรีนทรงมีพระประสูติกาลพระโอรส ซึ่งต่อมาคือ เมื่อจักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 5 สวรรคตในเดือนกันยายน ค.ศ. 775 จักรพรรดิเลโอทรฃขึ้นสืบราชบัลลังก์ด้วยพระชนมายุ 25 พรรษา จักรพรรดิเลโอทรงเป็นนักทำลายรูปเคารพ (Iconoclasts) แต่นโยบายในช่วงแรกของพระองค์เป็นต่อต้านแบบค่อยเป็นค่อยไป แต่นโยบายของพระองค์ได้รุนแรงมากยิ่งขึ้นในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 780 ข้าราชบริพารจำนวนหนึ่งถูกลงโทษเนื่องจากยังคงเลื่อมใสในรูปเคารพ ตามโบราณราชประเพณี พระองค์ทรงพบว่ารูปเคารพได้ถูกเก็บซ่อนในทรัพย์สินของจักรพรรดินีไอรีน และพระองค์จึงปฏิเสธที่จะร่วมบรรทมกับพระนางตั้งแต่ตอนนั้น อย่างไรก็ตาม จักรพรรดิเลโอสวรรคตในวันที่ 8 กันยายน ค.ศ. 780 พระนางไอรีนทรงกลายเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในจักรพรรดิคอนสแตนติน พระโอรสวัย 9 ชันษา

เกือบทันทีที่ทรงรับตำแหน่ง สมเด็จพระพันปีหลวงไอรีนทรงต้องเผชิญกับการสมคบคิดก่อการกบฏซึ่งพระนางทรงได้ยินว่า จะมีการยึดพระราชบัลลังก์ให้แก่ ซีซาร์ พระอนุชาต่างบิดาของจักรพรรดิเลโอที่ 4 เพื่อให้ทรงชนะความท้าทายนี้ พระนางทรงให้เจ้าชายนิเคโฟรอสและผู้ร่วมแผนการของพระองค์ถือเพศบรรพชิต ซึ่งเป็นสถานะซึ่งต้องสละสิทธิในการปกครอง

เหรียญทองโซลิดัสในรัชสมัยของจักรพรรดินีไอรีนซึ่งบันทึกถึงคำว่า BASILISSH, Basilisse

ในช่วงต้นค.ศ. 781 สมเด็จพระพันปีหลวงไอรีนทรงพยายามมีสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดขึ้นกับราชวงศ์การอแล็งเฌียงและพระสันตะปาปาแห่งโรม พระนางทรงเจรจาแผนการอภิเษกสมรสระหว่างจักรพรรดิคอนสแตนติน พระโอรสของพระนางกับ พระราชธิดาในพระเจ้าชาร์เลอมาญแห่งอาณาจักรแฟรงค์ ซึ่งประสูติแต่พระมเหสีองค์ที่สาม ในช่วงนี้พระเจ้าชาร์เลอมาญทรงทำสงครามกับชาวแซกซัน และจากนั้นจะทรงกลายเป็นพระมหากษัตริย์ของชาวแฟรงค์พระองค์ใหม่ สมเด็จพระพันปีหลวงไอรีนทรงส่งข้าราชการของพระนางไปเพื่อถวายการศึกษาแก่เจ้าหญิงชาวแฟรงก์ให้ทราบเกี่ยวกับภาษาและวัฒนธรรมกรีก แต่พระนางไอรีนก็ทรงยกเลิกสัญญาในปีค.ศ. 787 เนื่องจากขัดความประสงค์ของพระโอรส

พระนางไอรีนทรงสามารถปราบปรามกบฏที่นำโดย แห่ง ซึ่งครอบครัวของเขาได้ถูกทรมานและถูกคุมขังเมื่อกองทัพเรือมาถึง ซึ่งตามมาด้วยความสำเร็จในการปราบปรามชาวซิชิลี เอลพิดิอุสได้หลบหนีไปยังแอฟริกา ซึ่งเขาได้สวามิภักดิ์ต่อราชวงศ์อับบาซียะฮ์ หลังจากความสำเร็จของ นายพลในจักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 5 ผู้ซึ่งสามารถสกัดกั้นการโจมตีของอับบาซียะฮ์ในแนวรบด้านตะวันออก กองทัพใหญ่ของราชวงศ์อับบาซียะห์นำโดย ได้ ในฤดูร้อนปีค.ศ. 782 สเตรตกอสแห่ง คือ ได้แปรพักตร์ไปเข้ากับราชวงศ์อับบาซียะห์ และพระนางไอรีนทรงยินยอมที่จะจ่ายบรรณาการประจำปีจำนวน 70,000 ถึง 90,000 ดินาร์แก่ราชวงศ์อับบาซียะห์เป็นสัญญาสงบศึกเวลาสามปี ต้องมอบผ้าไหม 10,000 ผืน และต้องจัดหาคนนำทาง เสบียงอาหารและการเข้าถึงตลาดแก่หองทัพอับบาซียะห์ในระหว่างที่ถอนทัพด้วย

กฎเกณฑ์และข้อยุติกรณีพิพาทลัทธิทำลายรูปเคารพ

สมเด็จพระพันปีหลวงไอรีนและจักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 6 พระโอรส ระหว่างการสังคายนาไนเซียครั้งที่สอง

พระกรณียกิจสำคัญของสมเด็จพระพันปีหลวงไอรีนคือการฟื้นฟูในรูปเคารพ (ภาพของพระคริสต์หรือนักบุญ) ได้มีการเลือกตั้งให้ ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้สนับสนุนพระนางและเป็นอดีตเลขานุการของพระนาง ดำรงเป็นอัครบิดรแห่งคอนสแตนติโนเปิลในปีค.ศ. 784 พระนางทรงเรียกประชุมสภาศาสนจักรสองครั้ง ครั้งแรกจัดประชุมขึ้นในปีค.ศ. 786 ที่คอนสแตนติโนเปิล การประชุมครั้งนี้ได้สร้างความคับข้องใจแก่ฝ่ายต่อต้านอย่างฝ่ายทหารที่มีความศรัทธาและจงรักภักดีต่อจักรพรรดิผู้นับถือลัทธิทำลายรูปเคารพหลายพระองค์ตั้งแต่ในอดีต การประชุมครั้งที่สองจัดขึ้นที่ไนเซีย ในปีค.ศ. 787 ได้มีการรื้อฟื้นการเคารพในรูปเคารพและพยายามรวมศาสนจักรอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์กับโรมกลับมาอีกครั้ง (ดูบทความ )

ในขณะที่ความสัมพันธ์กับรัฐพระสันตะปาปาดีขึ้น แต่ก็ไม่สามารถหยุดยั้งการเกิดขึ้นของสงครามกับอาณาจักรแฟรงค์ได้ ซึ่งได้ทำการยึดครองอิสเตรียและในปีค.ศ. 788 ในทางกลับกัน ความพยายามทางทหารของสมเด็จพระพันปีหลวงไอรีนได้ประสบความสำเร็จบ้าง ในปีค.ศ. 782 มหาดเล็กคนโปรดของพระนางสามารถปราบปรามชาวสลาฟแห่งบอลข่าน และทรงวางรากฐานการขายอำนาจของไบแซนไทน์และพยายามรื้อฟื้นการทำให้เป็นกรีกในดินแดนขึ้นมาใหม่ อย่างไรก็ตาม พระนางไอรีนทรงถูกคุกคามอย่างต่อเนื่องจากกองทัพอับบาซียะห์ ในปีค.ศ. 782 และค.ศ. 798 ทรงต้องยอมรับเงื่อนไขของเคาะลีฟะฮ์ และ

เมื่อจักรพรรดิคอนสแตนตินทรงบรรลุนิติภาวะ พระองค์รู้สึกร้อนพระทัยภายใต้การปกครองของพระมารดา ทรงพยายามปลดปล่อยพระองค์เองให้ทรงเป็นอิสระด้วยการใช้กำลังทหารแต่ก็ถูกกวาดล้างโดยสมเด็จพระพันปีหลวง พระนางทรงประณามว่าควรจะต้องมอบให้แก่พระนางเพียงพระองค์เดียว ความไม่พอใจที่เพิ่มขึ้นนี้ได้ก่อให้เกิดการต่อต้านในค.ศ. 790 และทหารนำโดยกองกำลังจากได้ประกาศอย่างเป็นทางการให้จักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 6 เป็นจักรพรรดิแต่เพียงผู้เดียว

เหรียญทองโซลิดัสของจักรพรรดินีไอรีน ในปีค.ศ. 797–802 ที่กรุงคอนสแตนติโนเปิล

ความเป็นพันธมิตรที่ดูไม่มีความหมายระหว่างจักรพรรดิคอนสแนตินกับสมเด็จพระพันปีหลวงไอรีนยังคงดำเนินอยู่ ซึ่งตำแหน่งจักรพรรดินีของพระนางได้รับการยอมรับในปีค.ศ. 792 แต่ความเป็นศัตรูกันระหว่างฝ่ายก็ยังคงอยู่ และในปีค.ศ. 797 พระนางไอรีนทรงก่อการสมรู้ร่วมคิดด้วยพระนางเองด้วยกลอุบายที่เล่ห์เหลี่ยม ร่วมกับเหล่าบาทหลวงและข้าราชบริพาร จักรพรรดิคอนสแตนตินทรงลี้ภัยไปขอความช่วยเหลือจากแคว้นต่างๆ แต่ผู้ก่อการได้ล้อมจับกุมพระองค์ ทรงถูกจู่โจมโดยคนรับใช้ของพระองค์ที่ชายฝั่งเอเชียของช่องแคบบอสฟอรัส จักรพรรดิคอนสแตนตินทรงถูกนำพระองค์กลับมายังคอนสแตนติโนเปิล ดวงพระเนตรของพระองค์ถูกควักออกมา และพระองค์สวรรคตด้วยพระอาการบาดเจ็บในหลายวันถัดมา เกิดสุริยุปราคาและความมืดกินเวลา 17 วัน ทำให้มีการเชื่อว่าเป็นความน่าสะพรึงกลัวของสวรรค์

แม้ว่าจะทรงอ้างพระองค์เองเป็นพระประมุข พระนางไอรีนทรงเรียกพระนางเองว่า "" (Basileus) (βασιλεύς) หรือ "จักรพรรดิ" มากกว่าจะทรงใช้คำว่า "บาซิลิสซา" (basilissa) (βασίλισσα) หรือ "จักรพรรดินี" ในความเป็นจริงมีเพียงสามกรณีที่รู้จกพระนางในตำแหน่ง "บาซิลิอุส" สองกรณีมาจากเอกสารทางการซึ่งพระนางทรงลงพระปรมาภิไธยว่า "จักรพรรดิแห่งชาวโรมัน" และอีกกรณีหนึ่งคือเหรียญตราพระรูปของพระนางที่พบในซิชิลีได้ลงอักษรว่า "บาซิลิอุส" ตามเหรียญ ตัวอักษรบนเหรียญมีสภาพแย่และยังคงเป็นข้อถกเถียงว่าเป็นเหรียญของจักรพรรดินีไอรีนหรือไม่ แต่พระนางทรงใช้คำว่า "บาซิลิสซา" ในเอกสาร เหรียญและตราแผ่นดินทั้งหมด

มรดกสืบทอด

จากการปฏิเสธราชบัลลังก์ของจักรพรรดินีไอรีน ทรงสวมมงกุฏให้กับชาร์เลอมาญในฐานะจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์

จักรพรรดินีไอรีนทรงครองราชย์เป็นเวลา 5 ปี ตั้งแต่ค.ศ. 797 ถึง ค.ศ. 802 ทรงต้องการขอความช่วยเหลือในการกำจัดศัตรูในกรุงโรม และทรงเห็นว่าราชบัลลังก์ไบแซนไทน์ว่างลง (ขาดผู้ครองบัลลังก์ที่เป็นบุรุษ) พระองค์ทรงทรงสวมมงกุฏให้กับชาร์เลอมาญในฐานะจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ในปีค.ศ. 800 การไม่ยอมรับการครองราชย์ของจักรพรรดินีไอรีนของพระสันตะปาปาครั้งนี้ถือเป็นการหยามเกียรติของจักรวรรดิโรมันตะวันออก อย่างไรก็ตามจักรพรรดินีไอรีนทรงพยายามที่จะเจรจาต่อรองการอภิเษกสมรสระหว่างพระนางเองกับจักรพรรดิชาร์เลอมาญ แต่ตามบันทึกของ ซึ่งเป็นคนเดียวที่กล่าวถึงเรื่องนี้ ระบุว่าแผนการนี้ได้ถูกทำให้ไร้ผลโดย หนึ่งในคนโปรดของพระนาง

ในปีค.ศ. 802 กลุ่มขุนนางแพทริเซียนได้สมคบคิดวางแฟนโค่นล้มพระนางและสถาปนา เสนาบดีคลัง () จักรพรรดินีไอรีนทรงถูกเนรเทศไปยังเลสบอส ทรงถูกบังคับให้ปั่นขนแกะเพื่อเป็นรายได้ยังชีพ พระนางไอรีนสวรรคตในวันที่ 9 สิงหาคม ค.ศ. 803

ความตั้งพระทัยในการฟื้นฟูรูปเคารพและอารามทำให้ยกย่องพระนางในฐานะนักบุญแห่งคริสตจักรอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ แต่พระนางก็ไม่ได้ทรงได้รับการประกาศเป็นนักบุญอย่างเป็นทางการ ได้มีข้อเรียกร้องเกี่ยวกับการตั้งพระนางให้เป็นนักบุญซึ่งส่วนใหญ่มาจากแหล่งอ้างอิงจากตะวันตก แต่ข้อเรียกร้องก็ไม่ได้รับการสนับสนุนจาก (เป็นอย่างเป็นทางการซึ่งมีเงื่อนไขในการตั้งนักบุญแห่งอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์อย่างเหมาะสม) และยังไม่ได้รับการสนับสนุนจากหนังสือ "Lives of Saints" ของ หรือหนังสืออื่นๆของศาสนจักรออร์ทอดอกซ์

พระราชวงศ์

จากการอภิเษกสมรสกับ พระนางทรงมีพระโอรสหนึ่งพระองค์คือ ซึ่งพระนางทรงสืบราชบัลลังก์ต่อ พระญาติฝ่ายหญิงของพระนางไอรีนคือ ได้ถูกเลือกโดย ในปีค.ศ. 807 ให้เป็นพระชายาในพระโอรสของพระองค์คือ และพระญาติฝ่ายหญิงของพระนางคนหนึ่งที่ไม่ทราบชื่อได้เสกสมรสกับ พระประมุขชาวบุลการ์ ในปีค.ศ. 776 จักรพรรดินีไอรีนยังทรงมีพระนัดดาชายเพียงหนึ่งพระองค์

เชิงอรรถ

See Alexander, et al., p. 423.
Liz James, "Men, Women, Eunuchs: Gender, Sex, and Power" in "A Social History of Byzantium" (J. Haldon, ed.) pp. 45,46; published 2009;
See Garland, p. 89, who explains that Aetios was attempting to usurp power on behalf of his brother Leo.
Theodori Studitae Epistulae, Volume 2 (Berlin, 1992).
Vita Irenes, 'La vie de l'impératrice Sainte Irène', ed. F. Halkin, Analecta Bollandiana, 106 (1988) 5–27; see also W.T. Treadgold, 'The Unpublished Saint's Life of the Empress Irene', Byzantinische Forschungen, 7 (1982) 237–51.
Herrin, p. 56, 70, 134.

อ้างอิง

De Imperatoribus Romanis – Constantine VI (780–797 A.D.) and Irene (797–802 A.D.) 2015-03-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

แหล่งข้อมูลปฐมภูมิ

อนาสตาซีอุส บีบิโอทีคารีอุส Chronographia tripartita
Chronographia

แหล่งข้อมูลทุติยภูมิ

The , Oxford University Press, 1991.
Alexander, Archibald, and André Lagarde, Joseph Turmel. The Latin Church in the Middle Ages, C. Scribner's Sons, 1915.
Barbe, Dominique. Irène de Byzance: La femme empereur, Paris, 1990.
Sir Steven Runciman. "The Empress Irene." Conspectus of History 1.1 (1974): 1–11.
(2001). Women in Purple:Rulers of Medieval Byzantium. London: Phoenix Press. ISBN .
Garland, Lynda (1999). Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, AD 527–1204. London: Routledge. ISBN .
Wace, Henry and William Smith, A Dictionary of Christian Biography, Literature, Sects and Doctrines, J. Murray, 1882.

ก่อนหน้า		ไอรีนแห่งเอเธนส์		ถัดไป
		จักรพรรดินีพระประมุขแห่งจักรวรรดิไบแซนไทน์ (สิงหาคม ค.ศ. 797 – 31 ตุลาคม ค.ศ. 802)
		(22 มีนาคม ค.ศ. 775 - 18 มิถุนายน ค.ศ. 880)

[1] See Alexander, et al., p. 423.

[2] Liz James, "Men, Women, Eunuchs: Gender, Sex, and Power" in "A Social History of Byzantium" (J. Haldon, ed.) pp. 45,46; published 2009;

[3] See Garland, p. 89, who explains that Aetios was attempting to usurp power on behalf of his brother Leo.

[4] Theodori Studitae Epistulae, Volume 2 (Berlin, 1992).

[5] Vita Irenes, 'La vie de l'impératrice Sainte Irène', ed. F. Halkin, Analecta Bollandiana, 106 (1988) 5–27; see also W.T. Treadgold, 'The Unpublished Saint's Life of the Empress Irene', Byzantinische Forschungen, 7 (1982) 237–51.

[6] Herrin, p. 56, 70, 134.