ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ

ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ เป็นหน่วยงานในสังกัด กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย มีหน้าที่เป็นศูนย์ข้อมูลกลางทางด้านภัยพิบัติทางธรรมชาติ และควบคุมสั่งการในภาวะวิกฤติ ตลอดจนแจ้งเตือนภัยพิบัติทุกประเภท ซึ่งเกิดขึ้นภายในประเทศไทย

ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ

Thailand National Disaster Warning Center
ภาพรวมหน่วยงาน
ก่อตั้ง	30 พฤษภาคม พ.ศ. 2548
หน่วยงานก่อนหน้า	ศภช. สำนักนายกรัฐมนตรี พ.ศ. 2548 ศภช. สำนักงานปลัดกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร พ.ศ. 2552 ศภช. กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2559
สำนักงานใหญ่	3/12 กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย อาคาร 1 ชั้น 4 ถนนอู่ทองนอก แขวงวชิรพยาบาล เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร 10300
ฝ่ายบริหารหน่วยงาน	นายกลวัชร ทรัพย์ส่งสุข, ผู้อำนวยการ
เว็บไซต์	http://ndwc.disaster.go.th

ประวัติ

ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ จัดตั้งขึ้นเนื่องมาจากเหตุการณ์ธรณีพิบัติภัย (คลื่นสึนามิ) เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2547 ซึ่งเป็นภัยพิบัติทางธรรมชาติที่ส่งผลกระทบต่อประเทศไทยร้ายแรงที่สุด มีจำนวนผู้เสียชีวิตถึง 5,396 คน มีผู้บาดเจ็บ 8,457 คน สูญหาย 2,951 คน ตลอดจนสร้างความเสียหายต่อบ้านเรือน การเกษตร การประมง ปศุสัตว์ การท่องเที่ยว และธุรกิจ จึงได้มีการจัดตั้งศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติขึ้นเพื่อดำเนินภารกิจในเรื่องดังกล่าว และมีพิธีเปิดอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2548

ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ จัดตั้งขึ้นเป็นหน่วยงานในสังกัดสำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี ตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการบริหารระบบการเตือนภัยพิบัติแห่งชาติ พ.ศ. 2548 ต่อมาจึงได้โอนมาสังกัดสำนักงานรัฐมนตรี กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร และสังกัด

ต่อมาในวันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2559 ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติได้ถูกโอนไปสังกัด กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย ตามพระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ 17) พ.ศ. 2559

หน่วยงานภายใน

ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ แบ่งหน่วยงานภายในออกเป็น 6 หน่วยงาน ได้แก่

• ฝ่ายบริหารทั่วไป
• ส่วนยุทธศาสตร์การเตือนภัย
• ส่วนวิชาการการเตือนภัย
• ส่วนปฏิบัติการเตือนภัย
• ส่วนเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อการเตือนภัย

ระบบเตือนภัยพิบัติ

ไซเรนเตือนภัยบริเวณหาดไม้ขาว จังหวัดภูเก็ต

ประเทศไทยใช้ระบบในการเตือนภัยพิบัติผ่านอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่รับสัญญาณการเตือนภัยจากส่วนกลาง คือศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ ประกอบไปด้วย

• หอเตือนภัย โดยใช้การควบคุมกระจายข่าวสารภัยพิบัติจากระบบควบคุมที่ติดตั้งอยู่ที่ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ ส่งสัญญาณผ่านดาวเทียมเตือนไปยังหอเตือนภัย ซึ่งมีอยู่ทั่วประเทศ จำนวน 328 แห่ง ในพื้นที่ 62 จังหวัด ในรูปแบบของการกระจายเสียงไซเรน และเสียงประกาศเตือน
• สถานีถ่ายทอดสัญญาณเตือนภัย (CSC) ถ่ายทอดสัญญาณเตือนจากศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติผ่านดาวเทียมไปยังเครื่องรับสัญญาณในจำนวน 285 แห่ง ซึ่งเป็นที่ตั้งขององค์การบริหารส่วนตำบล หรือส่วนราชการในพื้นที่เสี่ยงภัยพิบัติต่าง ๆ อาทิ ดินถล่ม น้ำป่าไหลหลาก โดยกระจายข่าวสารการเตือนภัยโดยใช้คลื่นวิทยุและหอกระจายข่าวในชุมชน
• หอกระจายข่าวในชุมชน ติดตั้งในพื้นที่เสี่ยง จำนวน 674 แห่ง โดยรับสัญญาณเตือยภัยผ่านทางสถานีถ่ายทอดสัญญาณเตือนภัย โดยผ่านคลื่นวิทยุและถ่ายทอดสัญญาณเสียงผ่านหอกระจายข่าว ความสูงไม่น้อยกว่า 12 เมตรจากระดับพื้น ติดตั้งลำโพงขนาด 150 วัตต์ 4 ตัว
• เครื่องรับสัญญาณเตือนภัยผ่านดาวเทียม (EVAC) ติดตั้งในสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทยประจำจังหวัด และในศาลากลางจังหวัดทุกจังหวัด เพื่อแจ้งเตือนในหน่วยราชการและถ่ายทอดสู่ประชาชนในจังหวัด มีจำนวน 163 ชุด
• บัญชีอย่างเป็นทางการบนแอปพลิเคชันไลน์ (Line Official Account: Line OA) ใช้สำหรับการแจ้งเตือนคำเตือนต่าง ๆ เกี่ยวกับภัยพิบัติทางธรรมชาติ รวมถึงสามารถรายงานปัญหาหรือภัยพิบัติต่าง ๆ ไปยังศูนย์เตือนภัยพิบัติได้ ด้วยการเพิ่มเป็นเพื่อนกับบัญชีของศูนย์ในแอปพลิเคชันไลน์
• แอปพลิเคชัน THAI DISASTER ALERT เป็นแอปพลิเคชันสำหรับแจ้งเตือนภัยพิบัติ สามารถแจ้งเตือนเฉพาะพื้นที่แบบเวลาจริง (Real Time) โดยติดตั้งแอปพลิเคชันลงในสมาร์ทโฟน ระบุจังหวัด และอนุญาตให้เข้าถึงตำแหน่งของโทรศัพท์มือถือ

ระบบตรวจจับ

ประเทศไทยมีระบบตรวจจับและเฝ้าระวังภัยพิบัติที่อยู่ภายใต้ความดูแลของศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ ประกอบไปด้วย

ทุ่นตรวจวัดคลื่นสึนามิ มีทั้งสิ้น 2 ทุ่น อยู่ในฝั่งทะเลอันดามัน คือ

• สถานี 23401 อยู่ในมหาสมุทรอินเดีย สามารถแจ้งเตือนล่วงหน้าได้ 1 ชั่วโมง 45 นาที ถึง 2 ชั่วโมง
• สถานี 23461 อยู่ในทะเลอันดามัน สามารถแจ้งเตือนล่วงหน้าได้ 45 นาที

ข้อสังเกตถึงประสิทธิภาพ

ป้ายเตือนพื้นที่เสี่ยงภัยคลื่นสึนามิ บริเวณเกาะไก่ จังหวัดกระบี่

หลังจากการก่อตั้งศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติภายหลังเหตุการณ์ธรณีพิบัติภัยในปี พ.ศ. 2547 อุปกรณ์สำหรับเตือนภัยและป้ายบอกเส้นทางหลบภัยต่าง ๆ ถูกติดตั้งภายในพื้นที่ประสบภัยหลักจากเหตุการณ์นั้นในปี พ.ศ. 2548 เมื่อระยะเวลาผ่านไป อุปกรณ์เตือนภัยต่าง ๆ นั้นขาดการบำรุงรักษาและเกิดการชำรุด ประสิทธิภาพลดลง รวมถึงมีการติดตั้งที่ไม่ครอบคลุมพื้นที่มากพอ ทำให้มีความกังวลถึงความพร้อมในการแจ้งเตือนหากเกิดเหตุขึ้นอีกครั้ง ถึงแม้จะมีการฝึกซ้อมอยู่เป็นประจำทุกปี ซึ่งส่วนราชการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องยืนยันว่าระบบมีความพร้อมมากพอที่จะรับมือหากเกิดเหตุการณ์อีกครั้ง แต่องค์การบริหารส่วนท้องถิ่นหลายแห่งกลับประสบปัญหางบประมาณในการดูแลหลังจากได้รับการถ่ายโอนระบบเข้ามาอยู่ในการดูแล

สำหรับระยะเวลาในการส่งคำเตือนไปยังประชาชน ยังมีความล่าช้าอยู่ ซึ่งถึงแม้ภาครัฐมีความพร้อมในการประเมินและสร้างแบบจำลองต่าง ๆ ถึงภัยพิบัติที่ส่งผลกระทบต่อประเทศเมื่อเกิดเหตุการณ์ขึ้น แต่เมื่อถึงขั้นตอนสุดท้ายคือการเตือนภัยไปยังประชาชนกลับมีข้อจำกัดมากมาย ด้วยอุปกรณ์ที่ต้องการการบำรุงรักษา ทำให้หลายครั้งอุปกรณ์ไม่สามารถใช้งานได้เมื่อเกิดเหตุการณ์จริง ประชาชนจึงต้องพึ่งพาสื่อสังคมออนไลน์แทนการแจ้งเตือนผ่านกลไกต่าง ๆ จากภาครัฐ

นอกจากนี้ยังมีการตั้งข้อสังเกตบนโลกออนไลน์ถึงระบบเตือนภัยพิบัติในประเทศไทยที่ยังไม่เป็นระบบมากพอ โดยเฉพาะการถ่ายทอดสัญญาณแจ้งเตือนผ่านโครงข่ายโทรทัศน์ในประเทศ โดยได้ยกตัวอย่างของระบบแจ้งเตือนผ่านโครงข่ายโทรทัศน์ในประเทศญี่ปุ่นที่แจ้งเตือนแผ่นดินไหว และสึนามิได้อย่างรวดเร็ว และนายอาร์ม (9arm) สตรีมเมอร์วีดีโอบนสังคมออนไลน์ได้พูดถึงการเตือนด้วยข้อความแจ้งเตือนฉุกเฉินบนโครงข่ายโทรทัศน์โดยตรง และความเป็นไปได้ในการแจ้งเตือนผ่านสมาร์ทโฟน ทั้งระบบปฏิบัติการไอโอเอสและแอนดรอยด์ ซึ่งใช้งานในหลายประเทศ ทั้งสหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้ และระบุว่าในประเทศไทยมีคนที่พร้อมจะพัฒนาระบบเหล่านี้ เพียงแต่ขาดการดำเนินการกำหนดระเบียบจากผู้ที่เกี่ยวข้อง

ในขณะที่ในประเทศไทยนั้นมีความล่าช้าในการประสานงานเพื่อแจ้งเตือนภัยพิบัติ ซึ่งในกรณีดังกล่าวเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2555 ระหว่างการถ่ายทอดสัญญาณการถ่ายทอดสดรายการพิเศษของโทรทัศน์รวมการเฉพาะกิจแห่งประเทศไทย (ทีวีพูล) ซึ่งเป็นพระราชพิธี โดยเหตุการณ์แผ่นดินไหวเกิดขึ้นเวลา 15.38 น. ศูนย์เตือนภัยพิบัติได้ออกหนังสือเตือนเพื่อให้ออกอากาศแจ้งเตือนทุกช่องทางในเวลา 16.01 น. แต่มีการตัดเข้าสู่ประกาศเตือนแผ่นดินไหวครั้งแรกในเวลา 15.42 น. โดยสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส และเวลา 18.00 น. โดยสถานีโทรทัศน์โมเดิร์นไนน์ (ช่อง 9) และสถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 ซึ่งล้าช้าจากการประกาศให้เตือนเป็นเวลาหลายชั่วโมง

อ้างอิง

1. "ความเป็นมา ศภช". ndwc.disaster.go.th. สืบค้นเมื่อ 2022-05-11.{{}}: CS1 maint: url-status ()
2. ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการบริหารระบบการเตือนภัยพิบัติแห่งชาติ พ.ศ. 2548
3. ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการบริหารระบบการเตือนภัยพิบัติแห่งชาติ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2550
4. ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการบริหารระบบการเตือนภัยพิบัติแห่งชาติ พ.ศ. 2552
5. พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบับที่ ๑๗) พ.ศ. ๒๕๕๙ 2016-09-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๓ ตอน ๘๐ ก หน้า ๑ ๑๕ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๙
6. โครงสร้างศูนย์เตือนภัย ^[]
7. "Minisite CMS :ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ - National Disaster Warning Center". ndwc.disaster.go.th.
8. . ndwc.disaster.go.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-05-12. สืบค้นเมื่อ 2022-05-12.
9. "ปภ. เปิดตัวแอป "THAI DISASTER ALERT" แจ้งเตือน Real Time เริ่มโหลดได้ 1 ก.พ.65". คมชัดลึกออนไลน์. 2022-01-31.
10. matichon (2022-01-17). "นายกฯสั่งติดตามเฝ้าระวัง-ระบบเตือนภัยสึนามิของไทยให้พร้อมใช้งาน ลดผลกระทบประชาชน". มติชนออนไลน์.
11. US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric Administration. "NDBC Station Page". www.ndbc.noaa.gov (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
12. "แผ่นดินไหว-สึนามิอินโดนีเซีย: ระบบเตือนภัยของไทยพร้อมแค่ไหน". BBC News ไทย. สืบค้นเมื่อ 2022-05-11.
13. US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric Administration. "NDBC Station Page". www.ndbc.noaa.gov (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
14. "อันดามันพร้อมแค่ไหน! หากต้องรับมือสึนามิรอบใหม่". mgronline.com. 2018-10-04.
15. "12 ปีเหตุสึนามิ หอหลบภัย จ.พังงา ถูกปล่อยทิ้งร้าง". Thai PBS. 2016-12-15.
16. "รำลึก 13 ปี "สึนามิ" ภัยธรรมชาติที่มิอาจลืมเลือน". Thai PBS. 2017-12-26.
17. "เตือนภัย!สมัยใหม่รู้เพื่ออยู่กับภัยพิบัติ". www.thairath.co.th. 2012-04-17.
18. "ถ้าเกิดแผ่นดินไหวหรือสึนามิขึ้น ทีวีดิจิตอลของไทยจะมีการเตือนภัยแบบของทางญี่ปุ่นหรือป่าวครับ". Pantip.
19. ทำไมไทยยังไม่มีระบบเตือนภัยพิบัติ?, สืบค้นเมื่อ 2022-05-11
20. "นายอาร์ม บนทวิตเตอร์: "ผมแค่เรียกร้องระบบที่เพิ่มคุณภาพชีวิตของเราครับ..."". Twitter. สืบค้นเมื่อ 2022-05-11.{{}}: CS1 maint: url-status ()
21. ""สาทิตย์" อัดซ้ำ "ปู" แจ้งเตือนภัยสึนามิช้า แถมอัดเทปจ้อ". mgronline.com. 2012-04-12.
22. "กสทช. เตรียมออกกฏ " วิทยุ โทรทัศน์" ถ่ายทอดกรณีเกิดภัยพิบัติฉุกเฉิน - ThaiPublica". thaipublica.org. 2012-08-07.