พระส ร ม งคลาจารย เป นพระภ กษ ไทยชาวเช ยงใหม ม ช ว ตอย ราว พ ศ 2020 2100 ม ผลงานวรรณกรรมพ ทธศาสนาท สำค ญ 4 เร อง ค อ ม ง

พระสิริมังคลาจารย์ เป็นพระภิกษุไทยชาวเชียงใหม่ มีชีวิตอยู่ราว พ.ศ. 2020–2100 มีผลงานวรรณกรรมพุทธศาสนาที่สำคัญ 4 เรื่อง คือ มังคลัตถปนี (หรือ มงคลทีปนี) และจักกวาฬทีปนี

ประวัติ

พระสิริมังคลาจารย์ถือกำเนิดในเมืองเชียงใหม่ มีนามเดิมว่า ศรีปิงเมือง โดยถือเอานิมิตในวันคลอดที่เกิดพายุใหญ่พัดจนบ้านพังทลาย ขณะนั้นมารดาของท่านกำลังครรภ์แก่ หลบพายุไปอาศัยอยู่โคนต้นโพธิ์ (ไม้ศรี) และเจ็บครรภ์จึงคลอดที่โคนต้นโพธิ์นั้น บิดาจึงตั้งชื่อว่า ศรีปิงเมือง โดยบรรพชาเป็นสามเณรเมื่ออายุ 13 ปี จากนั้นได้เดินทางไปลังกา เรียนหนังสือสำนักของพระพุทธวีระ ครูของท่านชื่อ พระพุทธวีระ น่าจะเป็นภิกษุนิกายสิงหล จากนั้นเดินทางกลับเชียงใหม่ในสมัยพระเมืองแก้ว และได้รับการแต่งตั้งเป็นพระสิริมังคลาจารย์ ตามฉายาของท่าน และได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าอาวาสวัดเจ็ดยอด (วัดมหาโพธาราม) ที่นี่ท่านได้รจนาคัมภีร์ 3 เรื่องแรก คือ เวสสันตรทีปนี จักกวาฬทีปนี และ สังขยาปกาสกฎีกา ต่อมา พ.ศ. 2067 เกิดน้ำท่วมใหญ่ รวมถึงที่วัดสวนขวัญ ท่านจึงไปหาสถานที่วิเวกเป็นเรือนร้าง เพื่อรจนามังคลัตถปนี ต่อจนสำเร็จปีฉลู จ.ศ. 879 (พ.ศ. 2060)

พระสิริมังคลาจารย์มรณภาพในระหว่าง พ.ศ. 2068–2078 ตรงกับสมัยพระเมืองเกษเกล้า ศพของท่านคงได้รับการถวายเพลิง ณ วัดสวนดอก อันเป็นวัดที่ท่านเป็นเจ้าอาวาส และได้สร้างกู่บรรจุอัฐิในบริเวณวัด กู่นี้ถูกรื้อเมื่อ พ.ศ. 2470 รวมสิริอายุท่านประมาณ 47 ปี

ผลงาน

เวสสันตรทีปนี รจนาสำเร็จเมื่อ พ.ศ. 2060 ในสมัยพระเมืองแก้ว อธิบายอรรถกถาเวสสันดรชาดก เกี่ยวกับเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยที่น่าสนใจ
สังขยาปกาสกฎีกา รจนาสำเร็จเมื่อ พ.ศ. 2063 อธิบายคัมภีร์สังขยาปกาสกะ ที่รจนา ให้เข้าใจง่ายขึ้น
มังคลัตถปนี (หรือ มงคลทีปนี) รจนาเมื่อ พ.ศ. 2067 เป็นวรรณกรรมเรื่องเอกของพระสิริมังคลาจารย์ อธิบายความในมงคลสูตร
จักกวาฬทีปนี รจนาสำเร็จเมื่อ พ.ศ. 2063 กล่าวถึงเรื่องราวในจักรวาลและโลกธาตุ พรรณนาถึงภูมิของสัตว์ทั้งหลาย อาหารของสัตว์ ภูเขา แม่น้ำ เทวดา อสูร ฯลฯ

อ้างอิง

พระมหาสง่า ธีรสํวโร และคณะ, ชีวิตและงานพระสิริมังคลาจารย์, พิมพ์ครั้งที่ 2 (เชียงใหม่ : ลานนาการพิมพ์, 2546), หน้า 1–7
เพ็ญสุภา สุขคตะ. ""ล้านนาศึกษา" ใน "ไทยศึกษาครั้งที่ 13" (10) 500 ปี วรรณกรรมทีปนีของพระสิริมังคลาจารย์". มติชนสุดสัปดาห์.
ตามรอยพระสิริมังคลาจารย์สังฆปราชญ์ล้านนา, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่, (เชียงใหม่ : โรงพิมพ์จรรยาพิมพ์, 2556), หน้า 9.
ตามรอยพระสิริมังคลาจารย์สังฆปราชญ์ล้านนา, หน้า 9–10.
(PDF). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตแพร่. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-07-09. สืบค้นเมื่อ 2021-06-30.

[1] พระมหาสง่า ธีรสํวโร และคณะ, ชีวิตและงานพระสิริมังคลาจารย์, พิมพ์ครั้งที่ 2 (เชียงใหม่ : ลานนาการพิมพ์, 2546), หน้า 1–7

[2] เพ็ญสุภา สุขคตะ. ""ล้านนาศึกษา" ใน "ไทยศึกษาครั้งที่ 13" (10) 500 ปี วรรณกรรมทีปนีของพระสิริมังคลาจารย์". มติชนสุดสัปดาห์.

[3] ตามรอยพระสิริมังคลาจารย์สังฆปราชญ์ล้านนา, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่, (เชียงใหม่ : โรงพิมพ์จรรยาพิมพ์, 2556), หน้า 9.

[4] ตามรอยพระสิริมังคลาจารย์สังฆปราชญ์ล้านนา, หน้า 9–10.

[5] (PDF). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตแพร่. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-07-09. สืบค้นเมื่อ 2021-06-30.