ปลาไน

ปลาไน หรือ ปลาคาร์ปธรรมดา (อังกฤษ: carp, common carp) ปลาน้ำจืดชนิดหนึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Cyprinus carpio อยู่ในวงศ์ปลาตะเพียน (Cyprinidae) เป็นปลาน้ำจืดที่เชื่อว่าเป็นปลาที่มนุษย์เลี้ยงเป็นชนิดแรกของโลกเพื่อเป็นอาหาร โดยเลี้ยงในประเทศจีนเมื่อประมาณ 2,000 ปีมาแล้ว โดยเริ่มพร้อมกับปลาทอง

ปลาไน
ปลาไนสายพันธุ์ดั้งเดิม (ไวลด์ไทป์)
สถานะการอนุรักษ์
(IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอต
อาณาจักร:	สัตว์
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง
ชั้น:	ปลาที่มีก้านครีบ
อันดับ:	อันดับปลาตะเพียน
วงศ์:	วงศ์ปลาตะเพียน
วงศ์ย่อย:
สกุล:	ปลาคาร์ป Linnaeus,
สปีชีส์:	Cyprinus carpio
ชื่อทวินาม
Cyprinus carpio Linnaeus,
ที่อยู่อาศัยพื้นเดิม   นำเข้า

รูปร่าง

เป็นปลาที่มีรูปร่างป้อม แบนข้างเล็กน้อย ส่วนหัวลาด ปากมีขนาดเล็ก มีหนวดสั้น 2 คู่ ครีบหลังค่อนข้างยาว ครีบหางเป็นเว้าแฉกลึก สีลำตัวมีสีน้ำตาลคล้ำอมทองหรือน้ำตาลอ่อน ท้องสีจาง บางตัวอาจมีสีสัน ปลาตัวผู้ในฤดูผสมพันธุ์จะมีตุ่มสิวขึ้นบริเวณใบหน้า และครีบอก ผสมพันธุ์และวางไข่ได้ทุกฤดูโดยวางติดกับพืชน้ำ

ปลาไนมีขนาดโตเต็มที่ได้มากกว่า 1.5 เมตร (สถิติที่เคยพบว่าใหญ่ที่สุด คือ หนักเกือบ 31 กิโลกรัม อายุประมาณ 25 ปี ที่บ่อตกปลาแห่งหนึ่งใกล้เมืองเรดิง แคว้นบาร์กเชอร์ ประเทศอังกฤษ เป็นปลาชื่อ "พาร์ร็อต" (Parrot)) สามารถวางไข่ได้ถึง 1 แสนฟอง ชอบอาศัยรวมเป็นฝูงในแหล่งน้ำไหลเชี่ยว และสามารถปรับตัวได้ทุกสภาพแหล่งน้ำ แต่จะไม่วางไข่ในแหล่งน้ำนิ่ง เป็นปลาพื้นเมืองของประเทศจีนตะวันตกและภูมิภาคยุโรปตะวันออก แต่ในบางภูมิภาค เช่น ออสเตรเลีย ปลาไนได้ถูกนำเข้าและถูกปล่อยลงแหล่งน้ำธรรมชาต้ จนแพร่ขยายพันธุ์กระทบต่อสัตว์น้ำพื้นเมืองเป็นเอเลี่ยนสปีชีส์ มีฉายาเรียกว่า "กระต่ายแม่น้ำ" (River Rabbit) รวมถึงในประเทศไทยด้วย

การรับประทาน

ปลาไนมีชื่อเรียกในภาษาแต้จิ๋วว่า หลีฮื้อ (จีนตัวเต็ม: 鯉魚) (ในภาษาไทยเรียกรวมกับปลาชนิดอื่นที่มีความใกล้เคียงกันว่า ปลาจีน) นิยมบริโภคด้วยการปรุงสด จัดเป็นปลาที่มีรสชาติดี เนื้อนุ่ม อร่อย และมีราคาแพง

ในประเทศไทยถูกนำเข้าโดยชาวจีนที่เดินทางมาทางเรือ ในปี ค.ศ. 1922 เพื่อเป็นอาหาร และได้ถูกเลี้ยงครั้งแรกในพื้นที่แถบกรุงเทพมหานครและปริมณฑล

ปลาไน เป็นปลาที่มีความเชื่อของชาวจีนและชาวญี่ปุ่นว่า เมื่อได้รับประทานแล้วจะพบกับความเป็นสิริมงคล เป็นสัญลักษณ์ของความก้าวหน้าและแข็งแกร่ง ที่ประเทศญี่ปุ่นมีฟาร์มเลี้ยงปลาไนที่ขึ้นชื่อที่สุด อยู่ที่เมือง จังหวัดฟุกุโอกะ รวมถึงเมืองโคริยะมะ จังหวัดฟุกุชิมะ เนื่องจากมีแหล่งน้ำที่ใสสะอาด เหมาะแก่การอยู่อาศัยของปลาไน โดยเปิดให้น้ำจากแม่น้ำไหลเข้าบ่อเลี้ยง น้ำที่ใช้เลี้ยงจะวนตลอดเพื่อให้ปลาว่ายทวนน้ำเหมือนในธรรมชาติ เนื้อของปลาไนเหมาะกับมารดาที่มีลูกอ่อน เมื่อได้รับประทานแล้วจะช่วยในการบำรุงน้ำนม เมื่อปรุงจะแล่ปลาขณะที่ยังเป็น ๆ อยู่ และหากจะรับประทานเป็น จะแล่เป็นชิ้นบาง ๆ เนื้อของปลาไนจะมีสีแดงสด

ปลาสวยงาม

ดูบทความหลักที่ ปลาแฟนซีคาร์ป

เช่นเดียวกับปลาทอง ประเทศญี่ปุ่นได้พัฒนาสายพันธุ์ดั้งเดิมของปลาไน ให้เป็นปลาสวยงาม มีสีสันและรูปร่างที่สวยงามขึ้นมาเป็นระยะเวลานาน เรียกว่า ปลาแฟนซีคาร์ป (ภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า 錦鯉 nishikigoi) เป็นสายพันธุ์ต่าง ๆ เช่น , , เป็นต้น โดยมีการประกวดและทำฟาร์มเพาะเลี้ยงจนกลายเป็นวัฒนธรรมหนึ่งของประเทศญี่ปุ่น เช่น ที่เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม ของทุกปีที่บ้านที่มีเด็กผู้ชายจะประดับด้วยธงรูปปลาคาร์ปที่หน้าบ้าน เพื่อเป็นสัญลักษณ์ของความแข็งแรง เป็นต้น และเป็นที่รับรู้ในระดับสากลว่า ปลาคาร์ปเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของประเทศญี่ปุ่น ซึ่งผู้ที่เลี้ยงปลาคาร์ป มักนิยมเลี้ยงรวมเป็นฝูงขนาดใหญ่ในบ่อเลี้ยงขนาดใหญ่ที่มีระบบน้ำวน มีการจัดการน้ำที่ดี ใน

นอกจากนี้ยังถือว่าเป็นปลาที่ได้รับการบันทึกกว่ามีอายุยืนที่สุดในโลกอีกด้วย ได้แก่ ปลาที่ชื่อ "Hanako" (花子) โดยมีชีวิตอยู่ตั้งแต่ยุคเอโดะ ก่อนที่จะตายลงในยุคโชวะ รวมอายุได้ 226 ปี

รูปภาพ

• ปลาคาร์ปในบ่อเลี้ยง
• บ่อปลาคาร์ปใน
• ปลา 6 ตัวในบ่อเลี้ยง
• ฝูงปลาในสวนชาแบบญี่ปุ่น ที่กรุงโตเกียว

อ้างอิง

1. Freyhof, J.; Kottelat, M. (2008). "Cyprinus carpio". IUCN Red List of Threatened Species. 2008: e.T6181A12559362. doi:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T6181A12559362.en. สืบค้นเมื่อ 19 November 2021.
2. ดร. ชวลิต วิทยานนท์. ปลาน้ำจืดไทย. กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส์, 2544. 115 หน้า. หน้า 56-57. ISBN 
3. หน้า 7 โลกาภิวัฒน์ GLOBALIZATION, ปลาน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดเมืองผู้ดีลาโลกด้วยวัย 25 ปี. "โลกโศภิณ". ไทยรัฐปีที่ 68 ฉบับที่ 21755: วันจันทร์ที่ 14 สิงหาคม พ.ศ. 2560 แรม 7 ค่ำ เดือน 9 ปีระกา
4. "10 ปลาเอเลี่ยนในเมืองไทย ที่กำลังยึดแหล่งน้ำโดยคุณไม่รู้ตัว". spokedark. August 13, 2014. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-06-30. สืบค้นเมื่อ July 6, 2016. {{}}: ระบุ |archivedate= และ |archive-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archiveurl= และ |archive-url= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help))
5. หน้า 13, หนาวนี้ที่'โคริยามะ' ปลาคาร์พซากุระ ละอองหิมะ กับไร่สตรอเบอรี่หวานฉ่ำ. "ประชาชื่น" โดย พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร. มติชนปีที่ 39 ฉบับที่ 14169: วันจันทร์ที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2559
6. ""กอล์ฟ-เฟิร์น" พาชิม "ปลาคาร์ฟ" วัตถุดิบแห่งความเชื่อ ของชาวญี่ปุ่น". เชพกระทะเหล็กประเทศไทย. 22 January 2014. สืบค้นเมื่อ 4 April 2014.^[]
7. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-03-20. สืบค้นเมื่อ 2012-10-27. {{}}: ระบุ |accessdate= และ |access-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archivedate= และ |archive-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archiveurl= และ |archive-url= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help))

ดูเพิ่ม

• ปลาทอง
• ปลาแฟนซีคาร์ป

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ปลาไน

• Arkive
• ภาพถ่ายของ ปลาไน ที่ Sealife Collection
• Carp herpesvirus - Managing Water Ecosystems - CSIRO