ธรรมรักษา

พุทธรักษาญี่ปุ่น, ธรรมรักษา หรือ พุทธรักษาเยอรมัน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Heliconia psittacorum เป็นพืชหลายปี (perennial plant) ชนิดหนึ่งที่มีถิ่นกำเนิดในภูมิภาคอเมริกาใต้และแคริบเบียน โดยถือเป็นพืชประจำถิ่นในปานามา, โคลอมเบีย, เวเนซุเอลา, ตรินิแดดและโตเบโก, กายอานา, ซูรินาม, เฟรนช์เกียนา, บราซิล, โบลิเวีย และปารากวัย และมีรายงานว่าสามารถขยายพันธุ์ได้เองในธรรมชาติในเลสเซอร์แอนทิลลีส, ปวยร์โตรีโก, ฮิสปันโยลา, จาเมกา, แกมเบีย และไทย พุทธรักษาญี่ปุ่นมักได้รับการปลูกเป็นไม้ประดับเขตร้อนในภูมิภาคต่าง ๆ ของโลกนอกเหนือจากถิ่นกำเนิดของมัน

พุทธรักษาญี่ปุ่น
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอต
อาณาจักร:	พืช
เคลด:	พืชมีท่อลำเลียง
เคลด:	พืชดอก
เคลด:	พืชใบเลี้ยงเดี่ยว
เคลด:
อันดับ:	ขิง
วงศ์:	Heliconiaceae
สกุล:	เฮลิโคเนีย
สปีชีส์:	Heliconia psittacorum
ชื่อทวินาม
Heliconia psittacorum
ชื่อพ้อง
Bihai cannoidea (A.Rich.) Kuntze Bihai humilis (Aubl.) Griggs Bihai psittacorum (L.f.) Kuntze Bihai sylvestris Gleason Heliconia andrewsii Klotzsch Heliconia bahiensis Barreiros Heliconia ballia Rich. Heliconia brasiliensis var. concolor Petersen Heliconia cannoidea A.Rich. Heliconia goiasensis Barreiros Heliconia hirsuta var. cannoidea (A.Rich.) Baker Heliconia humilis (Aubl.) Jacq. Heliconia marantifolia G.Shaw Heliconia psittacorum var. rhizomatosa Aristeg. Heliconia psittacorum var. robusta Eichler ex Petersen Heliconia psittacorum var. spathacea Eichler ex Petersen Heliconia schomburgkiana Klotzsch Heliconia swartziana Roem. & Schult. Heliconia sylvestris (Gleason) L.B.Sm. Musa humilis Aubl.

ประโยชน์

พุทธรักษาญี่ปุ่นใช้ปลูกเป็นไม้ดอกไม้ประดับสวยงามและเป็นสิริมงคล เพราะชื่อของต้นไม้ชนิดนี้ที่เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า "ธรรมรักษา" นั้น มีความหมายไปในทางที่ดี นั่นคือ ธรรมรักษาหรือธรรมะนั้น คือการรักษาในสิ่งที่ดีงาม หรือ ผู้ที่มีคุณธรรมซึ่งควรแก่การเคารพบูชา ดังนั้นจึงหมายถึง การช่วยคุ้มครองรักษาให้แคล้วคลาด จากภัยอันตรายทั้งปวง และคนในบ้านก็จะมีคุณธรรมอันดีงามเสมอไป ดอกของต้นไม้ชนิดนี้ ชาวไทยนิยมนำมาใช้บูชาพระ เพราะเชื่อว่า เป็นดอกไม้ที่เหมาะสำหรับบูชาพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ที่ชาวพุทธทั้งหลายนิยมบูชา คนโบราณเชื่อกันว่า หากครอบครัวใด ที่ปลูกต้นธรรมรักษาเอาไว้ในบริเวณบ้าน สมาชิกทุกคนภายในบ้าน ก็จะได้รับการปกป้องคุ้มครองแคล้วคลาดจากอันตราย คนในครอบครัวจึงมีแต่ความสงบสุข

เกร็ด

• ดอกไม้ประจำจังหวัดลำปาง
• ต้นไม้ประจำมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี

อ้างอิง

1. The Plant List Heliconia psittacorum
2. ราชันย์ ภู่มา และสมราน สุดดี, บรรณาธิการ. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557. กรุงเทพฯ : สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, 2557, หน้า 290.
3. Kew World Checklist of Selected Plant Families, Heliconia psittacorum
4. PLANTS Profile for Heliconia psittacorum (Parakeetflower) USDA Plants
5. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-05-14. สืบค้นเมื่อ 2015-11-27.
6. Linnaeus, Carl von f. 1782. Supplementum Plantarum 158. Heliconia psittacorum
7. Aublet, Jean Baptiste Christophe Fusée. 1775. Histoire des Plantes de la Guiane Françoise 931, Musa humilis
8. Aristeguieta, Leandro. 1961. El Género Heliconia en Venezuela no. 16a, Heliconia psittacorum var. rhizomatosa

• ธรรมรักษา : ดอกไม้ประจำจังหวัดลำปาง 2004-12-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

แหล่งข้อมูลอื่น

• Heliconia psittacorum observations on iNaturalist
• Line drawing of Heliconia psittacorum for Flora of Panama
• Photo of herbarium specimen at Missouri Botanical Garden, isotype of Heliconia psittacorum