จักรพรรดิซ่งหลี่จง

ซ่งหลี่จง (จีน: 宋理宗; พินอิน: Sòng Lǐzōng; 26 มกราคม ค.ศ. 1205 – 16 พฤศจิกายน ค.ศ. 1264) ชื่อตัวว่า จ้าว ยฺหวิน (จีนตัวย่อ: 赵昀; จีนตัวเต็ม: 趙昀; พินอิน: Zhào Yún) เป็นจักรพรรดิองค์ที่ 14 ของราชวงศ์ซ่ง (宋朝) แห่งจักรวรรดิจีนและเมื่อแบ่งราชวงศ์ซ่งออกเป็นสมัยเหนือกับสมัยใต้ นับเป็นจักรพรรดิองค์ที่ห้าของราชวงศ์ซ่งใต้ (南宋朝) เสวยราชย์วันตั้งแต่ ค.ศ. 1224 จนสิ้นพระชนม์ใน ค.ศ. 1264

ซ่งลี่จง
จักรพรรดิแห่งราชวงศ์ซ่ง
ครองราชย์	17 กันยายน ค.ศ. 1224 – 16 พฤศจิกายน ค.ศ. 1264
ราชาภิเษก	17 กันยายน ค.ศ. 1224
ก่อนหน้า	จักรพรรดิซ่งหนิงจง (宋寧宗)
ถัดไป	จักรพรรดิซ่งตู้จง (宋度宗)
ประสูติ	26 มกราคม ค.ศ. 1205(1205-01-26) จ้าว ยฺหวี-จฺวี่ (趙與莒; ค.ศ. 1205–1222) จ้าว กุ้ยเฉิง (趙貴誠; ค.ศ. 1222–1224) จ้าว ยฺหวิน (趙昀; ค.ศ. 1224–1264)
สวรรคต	16 พฤศจิกายน ค.ศ. 1264(1264-11-16) (59 ปี)
รัชศก เป่าชิ่ง (寶慶; ค.ศ. 1225–1227) เช่าติ้ง (紹定; ค.ศ. 1228–1233) ตฺวันผิง (端平; ค.ศ. 1234–1236) เจียซี (嘉熙; ค.ศ. 1237–1240) ฉุนโย่ว (淳祐; ค.ศ. 1241–1252) เป่าโย่ว (寶祐; ค.ศ. 1253–1258) ไคชิ่ง (開慶; ค.ศ. 1259) จิ่งติ้ง (景定; ค.ศ. 1260–1264) พระสมัญญานาม จักรพรรดิเจี้ยนเต้า เป้ย์เต๋อ ต้ากง ฟู่ซิง เลี่ยเหวิน เหรินอู่ เชิ่งหมิง อานเซี่ยว (建道備德大功復興烈文仁武聖明安孝皇帝) พระอารามนาม หลี่จง (理宗)
ราชวงศ์
พระราชบิดา	เจ้าชายหร๋งเหวิ๋นกงจ้าว ซีหลู (荣文恭王趙希瓐)
พระราชมารดา	สมเด็จพระบรมราชชนนีเฉวียน (全王夫人)

จ้าว ยฺหวิน แม้จะเป็นทายาทสายตรงของจักรพรรดิซ่งไท่จู่(趙匡胤) ปฐมจักรพรรดิราชวงศ์ซ่ง แต่ไม่อยู่ในลำดับสืบราชสมบัติ เพราะครอบครัวไม่มีฐานทางการเมือง ต่อมา (楊太后) มเหสีจักรพรรดิซ่งหนิงจง (宋寧宗) วางแผนกับขุนนาง (史彌遠) ให้จ้าว ยฺหวิน ได้ครองราชย์ในที่สุด

ประวัติ

ต้นชีวิต

จ้าว ยฺหวิน เป็นทายาทรุ่นที่สิบของจักรพรรดิซ่งไท่จู่ ผู้ก่อตั้งราชวงศ์ซ่งขึ้นเมื่อกว่า 250 ปีก่อน เดิมจ้าว ยฺหวิน มีชื่อตัวว่า "จ้าว ยฺหวี-จฺวี่" (趙與莒) เมื่อเด็กอาศัยอยู่ในเช่าซิง (紹興), เจ้อเจียง (浙江) วันหนึ่งฝนตก จ้าว ยฺหวี-จฺวี่ ไปหลบฝนใต้สะพาน ยืนตัวสั่นอยู่ข้างหยู เทียนซี (余天錫) ขุนนางที่ อัครมหาเสนาบดี (丞相) ส่งมาตามหาผู้สืบราชบัลลังก์ เพราะรัชทายาทเพิ่งสิ้นพระชนม์ เมื่อทราบว่า เด็กที่ยืนอยู่ข้าง ๆ เป็นใคร หยู เทียนซี ก็รีบกลับไปรายงานฉื่อ หมี-ยฺเหวี่ยน และฉื่อ หมี-ยฺเหวี่ยน เห็นสมควรให้จ้าว ยฺหวี-จฺวี่ ขึ้นเป็นรัชทายาทคนใหม่ เมื่อเป็นรัชทายาทแล้ว จ้าว ยฺหวี-จฺวี่ เปลี่ยนชื่อตัวเป็น "จ้าว กุ้ยเฉิง" (趙貴誠) ต่อมาใน ค.ศ. 1224 จักรพรรดิซ่งหนิงจงสิ้นพระชนม์ พระนาง มเหสีของซ่งหนิงจง ก็ยกจ้าว กุ้ยเฉิง ขึ้นสืบราชสมบัติต่อ และจ้าว กุ้ยเฉิง เปลี่ยนชื่อตัวอีกครั้งเป็น "จ้าว ยฺหวิน"

การครองราชย์

จ้าว ยฺหวิน ครองราชย์ 40 ปี แต่ไม่ได้กระทำกิจที่เป็นประโยชน์ต่อแผ่นดินมากนัก จ้าว ยฺหวิน ไม่สนใจในราชการงานเมือง ช่วงแรกให้ฉื่อ หมี-ยฺเหวี่ยน ว่าราชการแทบทั้งสิ้น ครั้นฉื่อ หมี-ยฺเหวี่ยน ถึงแก่กรรมใน ค.ศ. 1233 จ้าว ยฺหวิน กลับมาบริหารอำนาจเอง แต่ไม่นานก็โอนกิจบ้านการเมืองให้แก่อัครมหาเสนาบดีคนใหม่ ส่วนตัวเองก็เอาแต่เสวยสุข ร่ำลือกันว่า ช่วงปลายรัชกาล รับสั่งให้หญิงคณิกาเข้ามาในวังหลวงเป็นนิตย์ แม้ขุนนางจะพากันต่อต้านห้ามปรามก็ตาม

เหตุการณ์สำคัญในรัชกาลของจ้าว ยฺหวิน คือ ทัพผสมของจักรวรรดิซ่งและจักรวรรดิมองโกลร่วมกันตีราชวงศ์จิน (金朝) ของชาว (女真) แตกพ่ายใน ค.ศ. 1234 แต่ใน ค.ศ. 1259 มองโกลก็หันมาเล่นงานซ่งแทน รัฐบาลซ่งจึงจำต้องยกดินแดนทั้งหมดทางเหนือแม่น้ำฉาง (长江) ให้แก่มองโกล ต่อมาใน ค.ศ. 1279 มองโกลรุกคืบมายึดครองจักรวรรดิซ่งได้ทั้งหมด

ใน ค.ศ. 1264 จ้าว ยฺหวิน สิ้นพระชนม์โดยไร้โอรสที่มีชีวิตอยู่ หลานของเขา คือ จ้าว ฉี (趙禥) จึงสืบราชสมบัติต่อเป็นจักรพรรดิซ่งตู้จง (宋度宗)

การทำลายศพ

หลังกุบไลข่านแห่งมองโกลก่อตั้งราชวงศ์ยฺเหวียน (元朝) ขึ้นใน ค.ศ. 1271 แล้ว มีการขุดศพของจ้าว ยฺหวิน ขึ้นมา ภิกษุกลุ่มหนึ่งเอาศพจ้าว ยฺหวิน แขวนประจานสามวัน ก่อนตัดแยกชิ้นส่วน เอากะโหลกศีรษะมาทำเป็นถ้วยเหล้าถวายกุบไลข่าน จนเมื่อจู ยฺเหวียนจาง (朱元璋) ปราบราชวงศ์ยฺเหวียนได้ในเกือบร้อยปีให้หลัง ศพของจ้าว ยฺหวิน จึงได้ฝังอีกครั้ง

ครอบครัว

บิดามารดา

• บิดา: จ้าว ซีหลู (趙希瓐), ฐานันดรศักดิ์ "หรงเหวินกงหวัง" (榮文恭王), เหลนคนที่ 7 ของ (趙德昭) โอรสของจ้าว ควงอิ้น (趙匡胤) ปฐมจักรพรรดิราชวงศ์ซ่ง
• มารดา: นางเฉวียน (全氏), ฐานันดรศักดิ์ "ฉือเซี่ยนฝูเหริน" (慈憲夫人)

คู่ครองและบุตร

• (謝道清; ค.ศ. 1210–1283), ได้เป็นอัครมเหสี ฐานันดรศักดิ์ "โช่วเหอหฺวังโฮ่ว" (壽和皇后)
  • มีบุตรชาย คือ จ้าว เหว่ย์ (趙維; เกิด ค.ศ. 1238), ฐานันดรศักดิ์ "ฉีชงเจาหวัง" (祁衝昭王)
• นางเจี่ย (賈氏; ค.ศ. 1213–1246), ฐานันดรศักดิ์ "ฮุ่ยชุ่นกุ้ยเฟย์" (惠順貴妃)
  • มีบุตรหญิง คือ โจวฮั่นตฺวันเซี่ยวกงจู่ (周漢端孝公主; ค.ศ. 1241–1262)
• นางหยาน (閻氏; ตาย ค.ศ. 1260), ฐานันดรศักดิ์ "ฮุ่ยเจากุ้ยเฟย์" (惠昭貴妃)
• สตรีไม่ทราบนาม
  • มีบุตร คือ
    • จ้าว จี (趙緝), ฐานันดรศักดิ์ "หยงชงอานหวัง" (永衝安王)
    • จ้าว อี้ (趙繹), ฐานันดรศักดิ์ "จ้าวชงฉุนหวัง" (昭衝純王)
    • บุตรหญิง, ฐานันดรศักดิ์ "เจินจูกงจู่" (珍珠公主)
    • นางจ้าว (趙氏)

อ้างอิง

• , บ.ก. (1343). History of Song. Vol. Volumes 41–45: Biography of Emperor Lizong. {{}}: |volume= has extra text ((help))