โรคไอกรน (อังกฤษ: pertussis) เป็นโรคติดเชื้อแบคทีเรียที่ติดต่อได้ง่ายมากโรคหนึ่ง อาการแรกเริ่มมักคล้ายคลึงกับหวัด โดยผู้ป่วยจะมีไข้ น้ำมูกไหล และไอเล็กน้อย จากนั้นจึงมีอาการไอรุนแรงต่อเนื่องหลายสัปดาห์ และมีไอเสียงสูงหรือหายใจเฮือกขณะจะมีอาการไอ อาการไอในระยะนี้อาจเป็นต่อเนื่องได้ถึง 10 สัปดาห์หรือมากกว่า บางครั้งจึงเรียกโรคนี้ว่า "โรคไอ 100 วัน" ผู้ป่วยอาจมีอาการไอรุนแรงมากจนอาเจียน หรืออ่อนเพลียอย่างมากจากการไอได้ ผู้ป่วยเด็กอายุน้อยกว่า 1 ปีอาจมีอาการไอเพียงเล็กน้อยหรือไม่ไอเลย แต่มีอาการหยุดหายใจชั่วขณะแทนระยะฟักตัวของโรคนี้มักอยู่ที่ 7-10 วัน ผู้ที่รับวัคซีนแล้วก็อาจป่วยด้วยโรคนี้ได้ แต่อาการอาจรุนแรงน้อยกว่า
โรคไอกรน | |
---|---|
ชื่ออื่น | Whooping cough, pertussis, 100-day cough |
A young boy coughing due to pertussis. | |
สาขาวิชา | Infectious disease |
อาการ | Runny nose, fever, cough |
ภาวะแทรกซ้อน | Vomiting, , very tired |
ระยะดำเนินโรค | ~ 10 weeks |
สาเหตุ | (spread through the air) |
วิธีวินิจฉัย | Nasopharyngeal swab |
การป้องกัน | Pertussis vaccine |
การรักษา | Antibiotics (if started early) |
ความชุก | 16.3 million (2015) |
การเสียชีวิต | 58,700 (2015) |
โรคคอตีบเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย สามารถติดต่อกันได้ผ่านละอองฝอยจากการไอหรือการจามของผู้ป่วย ระยะที่สามารถติดต่อได้เริ่มตั้งแต่ระยะที่เริ่มมีอาการไปจนถึงระยะที่ไอต่อเนื่องกันมาแล้ว 3 สัปดาห์ ส่วนผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะจะพ้นระยะติดต่อเมื่อเวลาผ่านไป 5 วัน การวินิจฉัยทำได้โดยการตรวจสารคัดหลั่งจากโพรงจมูกหรือคอหอย แล้วนำไปหรือตรวจสารพันธุกรรมด้วยวิธีพีซีอาร์
การป้องกันทำได้โดยการฉีดวัคซีนโรคคอตีบ แนะนำให้เริ่มฉีดครั้งแรกตั้งแต่อายุ 6-8 สัปดาห์ และควรจะได้ 4 ครั้ง ภายในอายุ 2 ปีแรก ภูมิคุ้มกันต่อโรคคอตีบที่เกิดจากการฉีดวัคซีนจะลดลงเมื่อเวลาผ่านไป ดังนั้นจึงมีการแนะนำให้ฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นในเด็กโตและผู้ใหญ่ ในผู้สัมผัสโรคที่มีความเสีย่งต่อการป่วยรุนแรงอาจให้ยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันโรคได้ สำหรับผู้ป่วยโรคคอตีบ การให้ยาปฏิชีวนะจะมีประโยชน์ชัดเจนก็ต่อเมื่อได้เริ่มให้ยาภายใน 3 สัปดาห์ นับตั้งแต่เริ่มมีอาการ ถ้าไม่เช่นนั้นก็จะได้ประโยชน์เพียงเล็กน้อย สำหรับผู้ป่วยเด็กอายุน้อยกว่า 1 ปี หรือสตรีตั้งครรภ์ ยังแนะนำให้ได้รับยาปฏิชีวนะหากป่วยมาเป็นระยะเวลาไม่เกิน 6 สัปดาห์ ยาปฏิชีวนะที่ใช้ได้ เช่น อีริโทรมัยซิน อะซิโทรมัยซิน คลาริโทรมัยซิน และ การรักษาอื่นที่มีเป้าหมายเพื่อควบคุมอาการไอนอกเหนือไปจากการใช้ยาปฏิชีวนะนั้นยังไม่มีหลักฐานที่ดีมาสนับสนุนการใช้ ผู้ป่วยเด็กอายุน้อยกว่า 1 ปี ประมาณ 50% จะมีอาการรุนแรงถึงขั้นต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล และประมาณ 0.5% จะเสียชีวิต
มีข้อมูล ค.ศ. 2015 ซึ่งประมาณไว้ว่าทั่วโลกมีผู้ป่วยโรคคอตีบประมาณ 16.3 ล้านคน ส่วนใหญ่อยู่ในประเทศที่กำลังพัฒนา โดยพบได้ทุกช่วงอายุ จำนวนผู้เสียชีวิตลดลงจาก 138,000 คนใน ค.ศ. 1990 เหลือ 58,700 คนใน ค.ศ. 2015 มีบันทึกกล่าวถึงการระบาดของโรคนี้ย้อนกลับไปจนถึงคริสตศตวรรษที่ 16 แบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของโรคถูกค้นพบเมื่อ ค.ศ. 1906 และวัคซีนก็มีใช้ตั้งแต่คริสตทศวรรษ 1940
อาการและอาการแสดง
อาการตามแบบฉบับของโรคไอกรนคืออาการไอมาก หายใจเข้าเสียงดัง (วู้ป/whoop) บางครั้งอาจไอมากจนอาเจียนหรือหมดสติได้
สาเหตุ
โรคไอกรนเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ติดจากคนสู่คนเอาละอองฝอยที่มีเชื้อซึ่งถูกปล่อยออกมาจากคนป่วยที่มีอาการไอหรือจาม
การวินิจฉัย
การวินิจฉัยจากอาการ
การประเมินผู้ป่วยในภาพรวมโดยแพทย์เป็นวิธีการวินิจฉัยเบื้องต้นที่มีประสิทธิภาพสูงที่สุด
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
การวินิจฉัยด้วยการตรวจทางห้องปฏิบัติการสามารถทำได้โดยการเพาะเชื้อจากการป้ายสารคัดหลั่งจากโพรงจมูกในสารเพาะเชื้อ BG, การทำ PCR, การตรวจแอนติบอดีด้วยวิธีฟลูออเรสเซนท์, และการตรวจภูมิคุ้มกันในเลือด
การวินิจฉัยแยกโรค
มีโรคที่มีอาการคล้ายกันแต่รุนแรงน้อยกว่า เกิดจากการติดเชื้อ
การป้องกัน
วิธีป้องกันโรคที่สำคัญที่สุดคือการได้รับวัคซีน
วัคซีน
วัคซีนป้องกันโรคไอกรนเป็นวัคซีนที่ได้ผลดีในการป้องกันโรค
อ้างอิง
- "Pertussis (Whooping Cough) Signs & Symptoms". May 22, 2014. สืบค้นเมื่อ 12 February 2015.
- "Pertussis (Whooping Cough) Complications". cdc.gov. August 28, 2013. สืบค้นเมื่อ 12 February 2015.
- อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ
<ref>
ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อCDC2015Facts
- "Pertussis (Whooping Cough) Causes & Transmission". cdc.gov. 4 September 2014. จากแหล่งเดิมเมื่อ 14 February 2015. สืบค้นเมื่อ 12 February 2015.
- "Pertussis (Whooping Cough) Specimen Collection". cdc.gov. 28 August 2013. จากแหล่งเดิมเมื่อ 8 February 2015. สืบค้นเมื่อ 13 February 2015.
- Heininger U (February 2010). "Update on pertussis in children". Expert Review of Anti-Infective Therapy. 8 (2): 163–73. doi:10.1586/eri.09.124. PMID 20109046. S2CID 207217558.
- "Pertussis (Whooping Cough) Treatment". cdc.gov. 28 August 2013. จากแหล่งเดิมเมื่อ 11 February 2015. สืบค้นเมื่อ 13 February 2015.
- Vos, Theo; Allen, Christine; Arora, Megha; Barber, Ryan M.; Bhutta, Zulfiqar A.; Brown, Alexandria; Carter, Austin; Casey, Daniel C.; Charlson, Fiona J.; Chen, Alan Z.; Coggeshall, Megan; Cornaby, Leslie; Dandona, Lalit; Dicker, Daniel J.; Dilegge, Tina; Erskine, Holly E.; Ferrari, Alize J.; Fitzmaurice, Christina; Fleming, Tom; Forouzanfar, Mohammad H.; Fullman, Nancy; Gething, Peter W.; Goldberg, Ellen M.; Graetz, Nicholas; Haagsma, Juanita A.; Hay, Simon I.; Johnson, Catherine O.; Kassebaum, Nicholas J.; Kawashima, Toana; และคณะ (October 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
- Wang, Haidong; Naghavi, Mohsen; Allen, Christine; Barber, Ryan M.; Bhutta, Zulfiqar A.; Carter, Austin; Casey, Daniel C.; Charlson, Fiona J.; Chen, Alan Zian; Coates, Matthew M.; Coggeshall, Megan; Dandona, Lalit; Dicker, Daniel J.; Erskine, Holly E.; Ferrari, Alize J.; Fitzmaurice, Christina; Foreman, Kyle; Forouzanfar, Mohammad H.; Fraser, Maya S.; Fullman, Nancy; Gething, Peter W.; Goldberg, Ellen M.; Graetz, Nicholas; Haagsma, Juanita A.; Hay, Simon I.; Huynh, Chantal; Johnson, Catherine O.; Kassebaum, Nicholas J.; Kinfu, Yohannes; และคณะ (October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
- Carbonetti NH (June 2007). "Immunomodulation in the pathogenesis of Bordetella pertussis infection and disease". Curr Opin Pharmacol. 7 (3): 272–8. doi:10.1016/j.coph.2006.12.004. PMID 17418639.
- "Pertussis (Whooping Cough) Fast Facts". cdc.gov. February 13, 2014. สืบค้นเมื่อ 12 February 2015.
- "Pertussis". WHO. จากแหล่งเดิมเมื่อ 5 June 2015. สืบค้นเมื่อ 23 March 2016.
- "Revised guidance on the choice of pertussis vaccines: July 2014" (PDF). Relevé Épidémiologique Hebdomadaire. 89 (30): 337–40. July 2014. PMID 25072068. (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 13 February 2015.
- "Pertussis vaccines: WHO position paper". Relevé Épidémiologique Hebdomadaire. 85 (40): 385–400. October 2010. PMID 20939150.
- "Pertussis (Whooping Cough) Prevention". cdc.gov. 10 October 2014. จากแหล่งเดิมเมื่อ 8 February 2015. สืบค้นเมื่อ 13 February 2015.
- Wang K, Bettiol S, Thompson MJ, Roberts NW, Perera R, Heneghan CJ, Harnden A (September 2014). "Symptomatic treatment of the cough in whooping cough". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 9 (9): CD003257. doi:10.1002/14651858.CD003257.pub5. PMC 7154224. PMID 25243777.
- GBD 2013 Mortality Causes of Death Collaborators (January 2015). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117–71. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604. PMID 25530442.
{{}}
:|author1=
มีชื่อเรียกทั่วไป ((help)) - Atkinson W (May 2012). Pertussis Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases (12th ed.). Public Health Foundation. pp. 215–230. ISBN . จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 July 2017.
- Cornia PB, Hersh AL, Lipsky BA, Newman TB, Gonzales R (August 2010). "Does this coughing adolescent or adult patient have pertussis?". JAMA. 304 (8): 890–6. doi:10.1001/jama.2010.1181. PMID 20736473. S2CID 14430946.
- อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ
<ref>
ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อEb2017
- Pedro-Pons, Agustín (1968). Patología y Clínica Médicas (ภาษาสเปน). Vol. 6 (3rd ed.). Barcelona: Salvat. p. 615. ISBN .
- Finger H, von Koenig CH (1996). "Bordetella". ใน Baron S, และคณะ (บ.ก.). Bordetella–Clinical Manifestations. In: Barron's Medical Microbiology (4th ed.). Univ of Texas Medical Branch. ISBN . จากแหล่งเดิมเมื่อ 14 October 2007.
- "Pertussis | Whooping Cough | Vaccination | CDC". www.cdc.gov. จากแหล่งเดิมเมื่อ 26 May 2017. สืบค้นเมื่อ 27 May 2017.
- อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ
<ref>
ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อCochrane2014
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
orkhixkrn xngkvs pertussis epnorkhtidechuxaebkhthieriythitidtxidngaymakorkhhnung xakaraerkerimmkkhlaykhlungkbhwd odyphupwycamiikh namukihl aelaixelknxy caknncungmixakarixrunaerngtxenuxnghlayspdah aelamiixesiyngsunghruxhayicehuxkkhnacamixakarix xakarixinrayanixacepntxenuxngidthung 10 spdahhruxmakkwa bangkhrngcungeriykorkhniwa orkhix 100 wn phupwyxacmixakarixrunaerngmakcnxaeciyn hruxxxnephliyxyangmakcakkarixid phupwyedkxayunxykwa 1 pixacmixakarixephiyngelknxyhruximixely aetmixakarhyudhayicchwkhnaaethnrayafktwkhxngorkhnimkxyuthi 7 10 wn phuthirbwkhsinaelwkxacpwydwyorkhniid aetxakarxacrunaerngnxykwaorkhixkrnchuxxunWhooping cough pertussis 100 day coughA young boy coughing due to pertussis sakhawichaInfectious diseasexakarRunny nose fever coughphawaaethrksxnVomiting very tiredrayadaeninorkh 10 weekssaehtu spread through the air withiwinicchyNasopharyngeal swabkarpxngknPertussis vaccinekarrksaAntibiotics if started early khwamchuk16 3 million 2015 karesiychiwit58 700 2015 orkhkhxtibekidcakkartidechuxaebkhthieriy samarthtidtxknidphanlaxxngfxycakkarixhruxkarcamkhxngphupwy rayathisamarthtidtxiderimtngaetrayathierimmixakaripcnthungrayathiixtxenuxngknmaaelw 3 spdah swnphupwythiidrbkarrksadwyyaptichiwnacaphnrayatidtxemuxewlaphanip 5 wn karwinicchythaidodykartrwcsarkhdhlngcakophrngcmukhruxkhxhxy aelwnaiphruxtrwcsarphnthukrrmdwywithiphisixar karpxngknthaidodykarchidwkhsinorkhkhxtib aenanaiherimchidkhrngaerktngaetxayu 6 8 spdah aelakhwrcaid 4 khrng phayinxayu 2 piaerk phumikhumkntxorkhkhxtibthiekidcakkarchidwkhsincaldlngemuxewlaphanip dngnncungmikaraenanaihchidwkhsinekhmkratuninedkotaelaphuihy inphusmphsorkhthimikhwamesiyngtxkarpwyrunaerngxacihyaptichiwnaephuxpxngknorkhid sahrbphupwyorkhkhxtib karihyaptichiwnacamipraoychnchdecnktxemuxiderimihyaphayin 3 spdah nbtngaeterimmixakar thaimechnnnkcaidpraoychnephiyngelknxy sahrbphupwyedkxayunxykwa 1 pi hruxstritngkhrrph yngaenanaihidrbyaptichiwnahakpwymaepnrayaewlaimekin 6 spdah yaptichiwnathiichid echn xiriothrmysin xasiothrmysin khlariothrmysin aela karrksaxunthimiepahmayephuxkhwbkhumxakarixnxkehnuxipcakkarichyaptichiwnannyngimmihlkthanthidimasnbsnunkarich phupwyedkxayunxykwa 1 pi praman 50 camixakarrunaerngthungkhntxngekharbkarrksainorngphyabal aelapraman 0 5 caesiychiwit mikhxmul kh s 2015 sungpramaniwwathwolkmiphupwyorkhkhxtibpraman 16 3 lankhn swnihyxyuinpraethsthikalngphthna odyphbidthukchwngxayu canwnphuesiychiwitldlngcak 138 000 khnin kh s 1990 ehlux 58 700 khnin kh s 2015 mibnthukklawthungkarrabadkhxngorkhniyxnklbipcnthungkhriststwrrsthi 16 aebkhthieriythiepnsaehtukhxngorkhthukkhnphbemux kh s 1906 aelawkhsinkmiichtngaetkhristthswrrs 1940xakaraelaxakaraesdngxakartamaebbchbbkhxngorkhixkrnkhuxxakarixmak hayicekhaesiyngdng wup whoop bangkhrngxacixmakcnxaeciynhruxhmdstiidsaehtuorkhixkrnekidcakkartidechuxaebkhthieriy tidcakkhnsukhnexalaxxngfxythimiechuxsungthukplxyxxkmacakkhnpwythimixakarixhruxcamkarwinicchykarwinicchycakxakar karpraeminphupwyinphaphrwmodyaephthyepnwithikarwinicchyebuxngtnthimiprasiththiphaphsungthisud kartrwcthanghxngptibtikar karwinicchydwykartrwcthanghxngptibtikarsamarththaidodykarephaaechuxcakkarpaysarkhdhlngcakophrngcmukinsarephaaechux BG kartha PCR kartrwcaexntibxdidwywithifluxxersesnth aelakartrwcphumikhumknineluxd karwinicchyaeykorkh miorkhthimixakarkhlayknaetrunaerngnxykwa ekidcakkartidechuxkarpxngknwithipxngknorkhthisakhythisudkhuxkaridrbwkhsin wkhsin wkhsinpxngknorkhixkrnepnwkhsinthiidphldiinkarpxngknorkhxangxing Pertussis Whooping Cough Signs amp Symptoms May 22 2014 subkhnemux 12 February 2015 Pertussis Whooping Cough Complications cdc gov August 28 2013 subkhnemux 12 February 2015 xangxingphidphlad payrabu lt ref gt imthuktxng immikarkahndkhxkhwamsahrbxangxingchux CDC2015Facts Pertussis Whooping Cough Causes amp Transmission cdc gov 4 September 2014 cakaehlngedimemux 14 February 2015 subkhnemux 12 February 2015 Pertussis Whooping Cough Specimen Collection cdc gov 28 August 2013 cakaehlngedimemux 8 February 2015 subkhnemux 13 February 2015 Heininger U February 2010 Update on pertussis in children Expert Review of Anti Infective Therapy 8 2 163 73 doi 10 1586 eri 09 124 PMID 20109046 S2CID 207217558 Pertussis Whooping Cough Treatment cdc gov 28 August 2013 cakaehlngedimemux 11 February 2015 subkhnemux 13 February 2015 Vos Theo Allen Christine Arora Megha Barber Ryan M Bhutta Zulfiqar A Brown Alexandria Carter Austin Casey Daniel C Charlson Fiona J Chen Alan Z Coggeshall Megan Cornaby Leslie Dandona Lalit Dicker Daniel J Dilegge Tina Erskine Holly E Ferrari Alize J Fitzmaurice Christina Fleming Tom Forouzanfar Mohammad H Fullman Nancy Gething Peter W Goldberg Ellen M Graetz Nicholas Haagsma Juanita A Hay Simon I Johnson Catherine O Kassebaum Nicholas J Kawashima Toana aelakhna October 2016 Global regional and national incidence prevalence and years lived with disability for 310 diseases and injuries 1990 2015 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 Lancet 388 10053 1545 1602 doi 10 1016 S0140 6736 16 31678 6 PMC 5055577 PMID 27733282 Wang Haidong Naghavi Mohsen Allen Christine Barber Ryan M Bhutta Zulfiqar A Carter Austin Casey Daniel C Charlson Fiona J Chen Alan Zian Coates Matthew M Coggeshall Megan Dandona Lalit Dicker Daniel J Erskine Holly E Ferrari Alize J Fitzmaurice Christina Foreman Kyle Forouzanfar Mohammad H Fraser Maya S Fullman Nancy Gething Peter W Goldberg Ellen M Graetz Nicholas Haagsma Juanita A Hay Simon I Huynh Chantal Johnson Catherine O Kassebaum Nicholas J Kinfu Yohannes aelakhna October 2016 Global regional and national life expectancy all cause mortality and cause specific mortality for 249 causes of death 1980 2015 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 Lancet 388 10053 1459 1544 doi 10 1016 s0140 6736 16 31012 1 PMC 5388903 PMID 27733281 Carbonetti NH June 2007 Immunomodulation in the pathogenesis of Bordetella pertussis infection and disease Curr Opin Pharmacol 7 3 272 8 doi 10 1016 j coph 2006 12 004 PMID 17418639 Pertussis Whooping Cough Fast Facts cdc gov February 13 2014 subkhnemux 12 February 2015 Pertussis WHO cakaehlngedimemux 5 June 2015 subkhnemux 23 March 2016 Revised guidance on the choice of pertussis vaccines July 2014 PDF Releve Epidemiologique Hebdomadaire 89 30 337 40 July 2014 PMID 25072068 PDF cakaehlngedimemux 13 February 2015 Pertussis vaccines WHO position paper Releve Epidemiologique Hebdomadaire 85 40 385 400 October 2010 PMID 20939150 Pertussis Whooping Cough Prevention cdc gov 10 October 2014 cakaehlngedimemux 8 February 2015 subkhnemux 13 February 2015 Wang K Bettiol S Thompson MJ Roberts NW Perera R Heneghan CJ Harnden A September 2014 Symptomatic treatment of the cough in whooping cough The Cochrane Database of Systematic Reviews 9 9 CD003257 doi 10 1002 14651858 CD003257 pub5 PMC 7154224 PMID 25243777 GBD 2013 Mortality Causes of Death Collaborators January 2015 Global regional and national age sex specific all cause and cause specific mortality for 240 causes of death 1990 2013 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013 Lancet 385 9963 117 71 doi 10 1016 S0140 6736 14 61682 2 PMC 4340604 PMID 25530442 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a author1 michuxeriykthwip help Atkinson W May 2012 Pertussis Epidemiology and Prevention of Vaccine Preventable Diseases 12th ed Public Health Foundation pp 215 230 ISBN 9780983263135 cakaehlngedimemux 29 July 2017 Cornia PB Hersh AL Lipsky BA Newman TB Gonzales R August 2010 Does this coughing adolescent or adult patient have pertussis JAMA 304 8 890 6 doi 10 1001 jama 2010 1181 PMID 20736473 S2CID 14430946 xangxingphidphlad payrabu lt ref gt imthuktxng immikarkahndkhxkhwamsahrbxangxingchux Eb2017 Pedro Pons Agustin 1968 Patologia y Clinica Medicas phasasepn Vol 6 3rd ed Barcelona Salvat p 615 ISBN 84 345 1106 1 Finger H von Koenig CH 1996 Bordetella in Baron S aelakhna b k Bordetella Clinical Manifestations In Barron s Medical Microbiology 4th ed Univ of Texas Medical Branch ISBN 0 9631172 1 1 cakaehlngedimemux 14 October 2007 Pertussis Whooping Cough Vaccination CDC www cdc gov cakaehlngedimemux 26 May 2017 subkhnemux 27 May 2017 xangxingphidphlad payrabu lt ref gt imthuktxng immikarkahndkhxkhwamsahrbxangxingchux Cochrane2014 bthkhwamaephthysastrniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodykarephimetimkhxmuldkhk