ไทแรนโนซอรัส (ชื่อวิทยาศาสตร์: Tyrannosaurus; เสียงอ่านภาษาอังกฤษ: /tɨˌrænɵˈsɔrəs หรือ taɪˌrænɵˈsɔrəs/; แปลว่า เกมาจากภาษากรีก) เป็น สกุลหนึ่งของไดโนเสาร์ประเภทเทอโรพอด ชนิดเดียวที่เป็นที่รู้จักในสกุลนี้คือ ไทแรนโนซอรัส เรกซ์ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Tyrannosaurus rex; rex แปลว่า ราชา มาจากภาษาละติน) หรือเรียกอย่างย่อว่า ที. เรกซ์ (T. rex) เป็นไดโนเสาร์กินเนื้อขนาดใหญ่ มีถิ่นอาศัยตลอดทั่วตะวันตกเฉียงเหนือของทวีปอเมริกา ซึ่งกว้างกว่าไดโนเสาร์วงศ์เดียวกัน ไทแรนโนซอรัสอาศัยอยู่ในยุคครีเทเชียสตอนปลายหรือประมาณ 68 ถึง 66 ล้านปีมาแล้ว เป็นหนึ่งในไดโนเสาร์พวกสุดท้ายและทีเร็กซ์เกี่ยวข้องกับนก จำพวกนกนักล่าอย่าง นกอินทรีหรือเหยี่ยว ซึ่งมีชีวิตอยู่ก่อนการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ครั้งที่สามในยุคครีเทเชียส
ไทแรนโนซอรัส ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: (), 68–66Ma | |
---|---|
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
โดเมน: | ยูแคริโอต |
อาณาจักร: | สัตว์ |
ไฟลัม: | สัตว์มีแกนสันหลัง |
เคลด: | ไดโนเสาร์ |
เคลด: | ซอริสเกีย |
เคลด: | เทโรพอด |
วงศ์: | † |
วงศ์ย่อย: | † |
สกุล: | †ไทแรนโนซอรัส Osborn, 1905 |
ชนิดต้นแบบ | |
†Tyrannosaurus rex Osborn, 1905 | |
สปีชีส์อื่น ๆ | |
| |
ชื่อพ้อง | |
ชื่อพ้องสกุล
ชื่อพ้องชนิด
|
ไทแรนโนซอรัสเป็นสัตว์กินเนื้อ เดินสองขา มีกะโหลกศีรษะที่ใหญ่ และเพื่อสร้างความสมดุลมันจึงมีหางที่มีน้ำหนักมาก มีขาหลังที่ใหญ่และทรงพลัง แต่กลับมีขาหน้าขนาดเล็ก มีสองกรงเล็บ ถึงแม้ว่าจะมีไดโนเสาร์กินเนื้อชนิดอื่นที่มีขนาดใหญ่กว่าไทแรนโนซอรัส เรกซ์ แต่มันก็มีขนาดใหญ่ที่สุดในไดโนเสาร์วงศ์เดียวกันและเป็นหนึ่งในผู้ล่าที่มีขนาดใหญ่ที่สุดบนพื้นพิภพ วัดความยาวได้ 12-13 ม.สูง 4.6 ม. จากพื้นถึงสะโพก และมีน้ำหนักถึง 9-18 ตัน ในยุคสมัยของไทแรนโนซอรัส เรกซ์ที่ยังมีนักล่าขนาดใหญ่ชนิดอื่น ๆ นั้น ไทแรนโนซอรัส เรกซ์นั้นเป็นนักล่าที่อยู่บนสุดของห่วงโซ่อาหารในทวีปอเมริกาเหนือ เหยื่อของมันเช่น , หรือ ซอโรพอด เป็นต้น ถึงแม้ว่าผู้เชี่ยวชาญบางคนเชื่อว่าโดยพื้นฐานแล้วไทแรนโนซอรัส เรกซ์เป็นสัตว์กินซาก การถกเถียงในกรณีของไทแรนโนซอรัสว่าเป็นนักล่าหรือสัตว์กินซากนั้นมีมานานมากแล้วในหมู่การโต้แย้งทางบรรพชีวินวิทยา ปัจจุบัน ทีเร็กซ์นั้นสามารถ ล่าเหยื่อตัวเดียว ล่าเป็นฝูงทั้งครอบครัว และกินซาก แน่นอนรวมถึงไดโนเสาร์นักล่าทุกชนิด ที่ล้วนแล้วก็มีโอกาสเป็นนักกินซากได้ทั้งหมด
ไทแรนโนซอรัสเป็นไดโนเสาร์ที่โด่งดังที่สุดในโลก ด้วยฐานะไดโนเสาร์กินเนื้อที่ตัวใหญ่ที่สุด ก่อนจะเสียอันดับให้แก่ จิกแกนโนโทซอรัส และ สไปโนซอรัส
ไดโนเสาร์ทีเรกซ์ ชื่อซู (Sue) เป็นโครงกระดูกไดโนเสาร์ทีเรกซ์ ที่มีความสมบูรณ์ที่สุด มีขนาดลำตัวยาวกว่า 12.3 เมตร และความสูงถึงสะโพก 4 เมตร โดยตั้งชื่อมาจากซูฃานนักธรณีวิทยาที่ค้นพบ ปัจจุบันจัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์ Field Museum ที่ชิคาโก ในปี 2549
ตัวอย่าง ฟอสซิลล่า สุด ของทีเร็กซ์ที่ตัวใหญ่ที่สุดมีชื่อว่า สกอตตี้ (Scotty) ถูกค้นพบครั้งแรกในปี ค.ศ 1991 มีความยาว 13 เมตร หนัก 8.8 ตัน
กายวิภาค
ไทแรนโนซอรัส เรกซ์เป็นหนึ่งในไดโนเสาร์กินเนื้อขนาดใหญ่ ตัวอย่างที่สมบูรณ์ที่สุดและเคยเป็นตัวที่ใหญ่ที่สุด มีชื่อว่า FMNH PR2081 หรือ "ซู" (Sue) มีความยาว 12.3 ม. สูงจากพื้นถึงสะโพก 4 ม. มีน้ำหนักประมาณ 9-18 ตัน
ซึ่งในพศ. 2562 ทีมขุดของ University of Alberta ได้ประกาศการค้นพบฟอสซิลของไทแรนโนซอรัสที่ใหญ่กว่าซู ซึ่งก็คือ RSM P2523.8 หรือ "สก็อตตี้" ถูกพบที่รัฐ Saskatchewan ของประเทศแคนาดา โดยสก็อตตี้มีความยาว 13 เมตร และหนักถึง 8.8 ตัน ซึ่งถือได้ว่าเป็น ไทแรนโนซอรัสทีตัวใหญ่ที่สุด
ซึ่งหนักกว่า ไจแกนโนโตซอรัสและคาร์ชาโรดอนโทซอรัส
ถึงแม้ว่าไทแรนโนซอรัส เรกซ์จะมีขนาดใหญ่กว่าไดโนเสาร์กินเนื้อในยุคจูแรสซิกอย่างอัลโลซอรัส แต่ก็ยังเล็กกว่าสไปโนซอรัส แต่ทีเร็กซ์ก็ใหญ่ที่สุดช่วงที่มันชีวิตอยู่และใหญ่ที่สุดในตระกูล และอย่างน้อย ทีเร็กซ์ก็เป็นไดโนเสาร์กินเนื้อที่ตัวสูงที่สุด ณ เวลานี้ โดยทีเร็กซ์ตัวสูงที่สุดจากพื้นถึงหัว คือ 4.6เมตร ชื่อ แซมซัน ไทแรนโนซอรัส เมื่อโตเต็มที่จะมีความเร็วที่ 30กิโลเมตร/ชั่วโมง ซึ่งถือว่ายังเร็วกว่า ความเร็วของมนุษย์เป็นส่วนใหญ่ แต่ยังช้ากว่าไดโนเสาร์กินเนื้อหลายชนิด แต่ตอนเป็นวัยรุ่น ทีเร็กซ์จะวิ่งเร็วถึง 40-50กิโลเมตร/ชั่วโมง จึงเป็นประโยชน์อย่างมากในการล่าเหยื่อเป็นฝูงทั้งครอบครัว แต่จากการศึกษาล่าสุดของนักวิจัยมหาวิทยาลัยแมนเชสเตอร์ โดยใช้เทคนิคทางวิศวกรรมวิเคราะห์แบบไดนามิกหลายแบบ สร้างแบบจำลองของโครงสร้างไทแรนโนซอรัสขึ้น โดยพิจารณาจากทั้งโครงกระดูกและกล้ามเนื้อ พบว่าไทแรนโนซอรัสอาจจะไม่ได้มีความรวดเร็วถึงขนาดนั้น หากมีความเร็วถึงขนาดนั้นกระดูกของมันจะหัก เนื่องจากไม่สามารถรองรับการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อด้วยความเร็วถึงขนาดนั้น หากแต่น่าจะมีความเร็วเพียง 18 กิโลเมตร/ชั่วโมง หรือประมาณ 5 เมตร/1 วินาที ซึ่งนั่นอาจจะหมายถึง แท้ที่จริงแล้วมันเป็นไดโนเสาร์ที่มีการล่าเหยื่อโดยใช้วิธีการซุ่มโจมตีมากกว่าล่าเหยื่อ รวมถึงอาจจะเป็นสัตว์กินซากด้วย เช่นเดียวกับไดโนเสาร์นักล่าชนิดอื่น ต่างก็เป็นนักกินซากได้เช่นเดียวกัน แต่ถึงกระนั้น ทีเร็กซ์มันก็ยังสามารถล่าเป็นฝูงทั้งครอบครัวได้
สมองของ ทีเรกซ์นั้นมีควาวยาวมากกว่า ไม้บรรทัด และใหญ่ที่สุดในหมู่นักล่าขนาดใหญ่ทั้งหมด จึงทำให้ ทีเร็กซ์เป็นนักล่าขนาดใหญ่ที่ฉลาดที่สุด ซึ่งการที่มันมีสมองขนาดใหญ่ทำให้เป็นประโยชน์ในการล่าที่เป็นฝูงทั้งครอบครัวได้ง่ายขึ้น
คอของไทแรนโนซอรัส เรกซ์งอโค้งเป็นรูปตัวเอสตามธรรมชาติเหมือนไดโนเสาร์กินเนื้อชนิดอื่นๆ แต่มีขนาดสั้นและล่ำสันเพื่อรองรับหัวที่มีขนาดใหญ่ ขาหน้ามีสองกรงเล็บและว่ากันว่าไว้ใช้พยุงตัวกับกระดูกขนาดเล็กที่เป็นส่วนที่หลงเหลือของนิ้วที่สาม แต่ขาหลังกลับยาวที่สุดเมื่อเทียบตามสัดส่วนของร่างกายในไดโนเสาร์กินเนื้อชนิดต่างๆ หางยาวและมีน้ำหนักมาก อาจมีกระดูกมากกว่า 40 ชิ้น ทั้งนี้ก็เพื่อสร้างให้สมดุลกับหัวที่มีขนาดใหญ่และลำตัวของมัน เพื่อชดเชยขนาดที่ใหญ่โต กระดูกหลายชิ้นจึงกลวงเพื่อลดน้ำหนักตัวลงโดยไม่สูญเสียความแข็งแรงไป
กะโหลกศีรษะของไทแรนโนซอรัส เรกซ์นั้นใหญ่ที่สุดในบรรดาไดโนเสาร์กินเนื้อทั้งหมดโดยวัดจากความกว้าง และมีความยาว 1.5 ม. โพรงช่องเปิดขนาดใหญ่ในกะโหลกศีรษะมีส่วนช่วยในการลดน้ำหนักตัวและเป็นที่อยู่ของกล้ามเนื้อที่ยึดติดในกะโหลกเหมือนในไดโนเสาร์กินเนื้อทุกชนิด แต่ในส่วนอื่นของกะโหลกไทแรนโนซอรัสแตกต่างจากไดโนเสาร์กินเนื้อชนิดอื่น กะโหลกมีขนาดกว้างในส่วนด้านหลังและแคบลงไปทางจมูกเพื่อให้การเห็นเป็นภาพเดียวด้วยสองตาได้ดีเป็นพิเศษ กะโหลกศีรษะ กระดูกจมูก และกระดูกอีกสองสามชิ้นเชื่อมต่อกัน เพื่อป้องกันการการเคลื่อนตัวของกระดูก แต่ก็เป็นโพรงอากาศจำนวนมาก (ประกอบไปด้วยช่องว่างขนาดเล็กคล้ายรังผึ้ง) ซึ่งอาจทำให้กระดูกมีความยืดหยุ่นเพิ่มขึ้นและเบาขึ้น กระดูกที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพเหล่านี้เป็นเป็นโครงสร้างสำคัญของวงศ์ไทแรนโนซอริดี (Tyrannosauridae) ทำให้การกัดทรงพลังขึ้นซึ่งเหนือกว่าไดโนเสาร์กินเนื้อวงศ์อื่น ปลายของขากรรไกรบนเป็นรูปตัวยู (ไดโนเสาร์กินเนื้อวงศ์อื่นส่วนมากมีขากรรไกรบนเป็นรูปตัววี) ซึ่งช่วยเพิ่มจำนวนของเนื้อเยื่อและกระดูกที่ไทแรนโนซอรัสกัดออกมาได้ในหนึ่งครั้ง ถึงแม้ว่าจะเพิ่มแรงตึงเครียดบนฟันหน้าด้วยก็ตาม
ฟันของไทแรนโนซอรัส เรกซ์เป็นแบบ (มีลักษณะรูปร่างต่าง) ฟันหน้าบนขากรรไกรบนเบียดชิดกันมากเป็นฟันตัด (ปลายฟันเหมือนกับใบมีด) มีรูปร่างเป็นตัวดีเมื่อตัดขวาง เสริมด้วยสันบนผิวด้านหลัง และโค้งไปด้านหลัง ซึ่งลักษณะเหล่านี้ช่วยลดความเสี่ยงไม่ให้ฟันหักเมื่อไทแรนโนซอรัสกัดและดึง ส่วนฟันที่เหลือแข็งแรงทนทานมาก มีลักษณะคล้ายกล้วยหอมมากกว่ากริช อยู่ห่างกันมากและมีสันเสริมด้วยเช่นกัน ฟันบนขากรรไกรบนจะใหญ่กว่าฟันบนขากรรไกรล่าง ฟันที่มีขนาดใหญ่ที่สุดเท่าที่มีการค้นพบ ยาวประมาณ 30 เซนติเมตร (12 นิ้ว) รวมรากฟัน ซึ่งใหญ่ที่สุดในบรรดาไดโนเสาร์กินเนื้อ
จากผลการศึกษาในช่วงที่ผ่านมา โดยทีมนักวิทยาศาสตร์อังกฤษ ได้มีการพบว่า ไทแรนโนซอรัส เร็กซ์ เป็นสิ่งมีชีวิตที่มีพลังคมเขี้ยวแข็งแกร่งที่สุดในโลกเท่าที่เคยมีมา โดยมีกำลังความแรงอยู่ที่ระหว่าง 30,000 ถึง 60,000 นิวตัน หรือประมาณ 6-10 ตัน ซึ่งเทียบเคียงได้เท่ากับช้างขนาดกลางหนึ่งเชือกที่กำลังนั่งทับตัวคน ซึ่งนักวิทยาสตร์คาดว่าทีเร็กซ์อาจมีแรงกัดถึง 18-23 ตัน
และถึงแม้จะมีลำตัวขนาดใหญ่ และฟันที่น่ากลัว แต่ไทแรนโนซอรัสกลับเป็นไดโนเสาร์ที่มีอีกด้านหนึ่งที่อ่อนโยน เป็นไดโนเสาร์ที่ทำรังและเลี้ยงดูลูกเป็นอย่างดี และจากการศึกษาพบว่าไทแรนโนซอรัสมีจมูกที่อ่อนไหวต่อการสัมผัส เหมือนกับปลายนิ้วของมนุษย์ เชื่อว่ามันใช้จมูกนี้ในการสร้างรัง เคลื่อนย้ายไข่อย่างระมัดระวัง คอยดูแลลูกน้อย รวมถึงใช้สัมผัสถูไถกันเพื่อแสดงความรักในเชิงปฏิสัมพันธ์ระหว่างคู่กันด้วย
การจำแนก
ไทแรนโนซอรัสเป็นสกุลต้นแบบของวงศ์ใหญ่ไทแรนโนซอรอยเดีย (Tyrannosauroidea), วงศ์ไทแรนโนซอริดี, และวงศ์ย่อยไทแรนโนซอริมี (Tyrannosaurinae) หรือในอีกแง่หนึ่งก็คือเป็นมาตรฐานสำหรับนักบรรพชีวินวิทยาตัดสินใจว่าจะเพิ่มสปีชีส์อื่นลงไปในกลุ่มเดียวกันหรือไม่ สมาชิกอื่นๆของวงส์ย่อยไทแรนโนซอริมีก็มี ดัสเพลททอซอรัส (Daspletosaurus) จากอเมริกาเหนือและ ทาร์บอซอรัส (Tarbosaurus) จากทวีปเอเชีย ซึ่งในบางครั้งทั้งสองก็ถูกจัดเป็นชื่อพ้องของไทแรนโนซอรัส มีการคิดกันว่าไดโนเสาร์พวกไทแรนโนซอรัสนั้นเป็นลูกหลานของไดโนเสาร์กินเนื้อขนาดใหญ่อย่างเมกะโลซอรัส (megalosaurs) และคาร์โนซอร์ (carnosaurs) ถึงแม้ว่าเมื่อเร็วๆนี้มีการจำแนกใหม่ว่าไทแรนโนซอรัสเป็นซีลูโรซอร์ (coelurosaurs) ที่มีขนาดเล็กกว่า
ในปีค.ศ. 1955 นักบรรพชีวินวิทยาชาวสหภาพโซเวียตที่ชื่อ เอฟเจนนี มอลวีฟ (Evgeny Maleev) ได้ตั้งชื่อไดโนเสาร์ชนิดใหม่จากประเทศมองโกเลียว่า Tyrannosaurus bataar แต่ในปีค.ศ. 1965 ไดโนเสาร์ชนิดนี้ได้รับการตั้งชื่อใหม่ว่า Tarbosaurus bataar สาเหตุของการตั้งชื่อใหม่นี้ เนื่องมาจากการวิเคราะห์วงศ์วานวิวัฒนาการพบว่า Tarbosaurus bataar มีบรรพบุรุษร่วมกันแบบมีลำดับชั้นกับ Tyrannosaurus rex และบ่อยครั้งมันได้รับการพิจารณาเป็นไทแรนโนซอรัสแห่งทวีปเอเชีย
แต่เมื่อเร็วๆนี้ การศึกษากะโหลกศีรษะของ Tarbosaurus bataar พบว่ากะโหลกแคบกว่าของไทแรนโนซอรัส เรกซ์และเมื่อกัด การกระจายตัวของความเครียดในกะโหลกก็แตกต่างกันกับไทแรนโนซอร์ของเอเชียชนิดอื่นๆ ใกล้เคียงกับ มากกว่า เมื่อวิเคระห์ความสัมพันธ์ในกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่มีบรรพบุรุษร่วมกันแบบมีลำดับชั้น พบว่า Alioramus น่าจะมีบรรพบุรุษร่วมกันแบบมีลำดับชั้นของ Tarbosaurus มากกว่าจะเป็นไทแรนโนซอรัส ซึ่งถ้าเป็นความจริงก็ควรจะแยก Tarbosaurus และไทแรนโนซอรัสออกจากกัน
ซากดึกดำบรรพ์ของไดโนเสาร์วงศ์ไทแรนโนซอริดีชนิดอื่นที่พบในหมวดหินเดียวกันกับไทแรนโนซอรัส เรกซ์ซึ่งแต่เดิมถูกแบ่งแยกทางอนุกรมวิธานออกจากกัน ประกอบไปด้วย Aublysodon และ Albertosaurus megagracilis ซึ่งชนิดหลังเดิมในปี ค.ศ. 1995 ถูกตั้งชื่อว่า Dinotyrannus megagracilis อย่างไรก็ตามโดยทั่วไปแล้วในปัจจุบันซากดึกดำบรรพ์เหล่านี้ถูกพิจารณาเป็น Tyrannosaurus rex ช่วงอายุวัยรุ่น
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
การปรากฏตัว
ทีเร็กซ์ปรากฏตัวในภาพยนตร์หลายเรื่อง เช่น
-ภาพยนตร์ชุด จูราสสิค พาร์ค
-ภาพยนตร์เรื่องเกี่ยวกับ (Natural History Museum) ชื่อ Night at the Museum ของ ชอน เลวี่ (Shawn Levy) ที่มีเนื้อเรื่องเกี่ยวกับสิ่งต่างๆในพิพิธภัณฑ์ที่ต้องคำสาปให้กลับมีชีวิตขึ้นมาในตอนกลางคืน
หมายเหตุ
อ้างอิง
- (2003). Osteology of Tyrannosaurus Rex: Insights from a Nearly Complete Skeleton and High-resolution Computed Tomographic Analysis of the Skull. Northbrook, Illinois: . OCLC 51651461. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ
<ref>
ไม่สมเหตุสมผล มีนิยามชื่อ "brochu2003" หลายครั้งด้วยเนื้อหาต่างกัน - https://news.abs-cbn.com/overseas/03/23/19/tyrannosaurus-rex-found-in-canada-is-worlds-biggest
- . Sue at the Field Museum. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-05-15. สืบค้นเมื่อ 2007-09-15.
- Erickson, G.; Makovicky, P. J.; Currie, P. J.; Norell, M.; Yerby, S.; Brochu, C. A. (2004). "Gigantism and comparative life-history parameters of tyrannosaurid dinosaurs". Nature. 430 (7001): 772–775. doi:10.1038/nature02699.
- https://www.smithsonianmag.com/science-nature/when-tyrannosaurus-chomped-sauropods-67170161/
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-09-27. สืบค้นเมื่อ 2007-08-02.
- Henderson DM (January 1, 1999). "Estimating the masses and centers of mass of extinct animals by 3-D mathematical slicing". Paleobiology. 25 (1): 88–106.
- Anderson, J. F.; Hall-Martin, A. J.; (1985). "Long bone circumference and weight in mammals, birds and dinosaurs". Journal of Zoology. 207 (1): 53–61.
- (1986). The Dinosaur Heresies. New York: Kensington Publishing. ISBN . OCLC 13699558.
- https://motherboard.vice.com/en_us/article/kzdj4w/paleontologists-identify-the-worlds-largest-tyrannosaurus-rex
- (1995). . Journal of Vertebrate Paleontology. 15 (4): 713–725. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-10-23. สืบค้นเมื่อ 2010-03-18.
{{}}
: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|coauthors=
ถูกละเว้น แนะนำ (|author=
) ((help)) - Seebacher, Frank. (2001). "A new method to calculate allometric length-mass relationships of dinosaurs". Journal of Vertebrate Paleontology. 21 (1): 51–60. doi:10.1671/0272-4634(2001)021[0051:ANMTCA]2.0.CO;2.
- Christiansen, P.; Fariña, R. A. (2004). "Mass prediction in theropod dinosaurs". Historical Biology. 16 (2–4): 85–92. doi:10.1080/08912960412331284313. S2CID 84322349.
- dal Sasso, Cristiano (2005). "New information on the skull of the enigmatic theropod Spinosaurus, with remarks on its sizes and affinities". Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (4): 888–896. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0888:NIOTSO]2.0.CO;2.
- Calvo, Jorge O.; Coria, Rodolfo (1998). (PDF). Gaia Revista de Geociências. 15: 117–122. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (pdf)เมื่อ 2008-02-16. สืบค้นเมื่อ 2010-03-18.
- หน้า 7 โลกาภิวัฒน์ GLOBALIZATION, ความเร็วของที-เร็กซ์ ไดโนเสาร์นักล่าที่ชวนน่าสงสัย. ไทยรัฐปีที่ 68 ฉบับที่ 21735: วันอังคารที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 ขึ้น 2 ค่ำ เดือน 9 ปีระกา
- Lipkin, C.; Carpenter, K. (2008). "Looking again at the forelimb of Tyrannosaurus rex". ใน Carpenter, K.; Larson, P. E. (บ.ก.). Tyrannosaurus rex, the Tyrant King (Life of the Past). Bloomington: Indiana University Press. pp. 167–190. ISBN .
- (Press release). Montana State University. 2006-04-07. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-04-09. สืบค้นเมื่อ 2008-09-13.
- Stevens, Kent A. (2006). "Binocular vision in theropod dinosaurs" (PDF). Journal of Vertebrate Paleontology. 26 (2): 321–330. doi:10.1671/0272-4634(2006)26[321:BVITD]2.0.CO;2. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-10-25. สืบค้นเมื่อ 2010-03-18.
- Jaffe, Eric (2006-07-01). . . 170 (1): 3. doi:10.2307/4017288. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-09-29. สืบค้นเมื่อ 2008-10-06.
- Snively, E.; Henderson, D. M.; Phillips, D. S. (2006). "Fused and vaulted nasals of tyrannosaurid dinosaurs: Implications for cranial strength and feeding mechanics" (PDF). Acta Palaeontologica Polonica. 51 (3): 435–454. สืบค้นเมื่อ 2008-10-08.
- Erickson, G. M.; Van Kirk, S. D.; Su, J.; Levenston, M. E.; Caler, W. E.; Carter, D. R. (1996). "Bite-force estimation for Tyrannosaurus rex from tooth-marked bones". Nature. 382: 706–708. doi:10.1038/382706a0.
- Meers, M.B. (2003). "Maximum bite force and prey size of Tyrannosaurus rex and their relationships to the inference of feeding behavior". Historical Biology: A Journal of Paleobiology. 16 (1): 1–12. doi:10.1080/0891296021000050755.
- (1994). "The Phylogenetic Position of the Tyrannosauridae: Implications for Theropod Systematics". Journal of Palaeontology. 68 (5): 1100–1117. doi:10.2307/1306180 (inactive 2010-02-20). สืบค้นเมื่อ 2008-10-08.
{{}}
: CS1 maint: DOI inactive as of กุมภาพันธ์ 2010 () - (1988). Predatory dinosaurs of the world: a complete illustrated guide. New York: Simon and Schuster. ISBN . OCLC 18350868.{{subst:PAGENAME}}
- Smith, J.B. (December 2005). "Heterodonty in Tyrannosaurus rex: implications for the taxonomic and systematic utility of theropod dentitions" (PDF). Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (4): 865–887. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0865:HITRIF]2.0.CO;2. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-10-25. สืบค้นเมื่อ 2010-03-18.
- Douglas K, Young S (1998). "The dinosaur detectives". . สืบค้นเมื่อ 2008-10-16.
One palaeontologist memorably described the huge, curved teeth of T. rex as 'lethal bananas'
- คมเขี้ยวทีเร็กซ์แกร่งที่สุดในโลก. หนังสือพิมพ์มติชนรายวัน. ปีที่ 35 ฉบับที่ 12414. วันอังคารที่ 6 มีนาคม พ.ศ. 2555. หน้า 9
- 'ที-เร็กซ์' นักรักผู้อ่อนไหว. หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ. ปีที่ 29 ฉบับที่ 10443. วันพุธที่ 26 เมษายน พ.ศ. 2560. หน้า 7 จุดประการ WILD
- Currie, Philip J. (2003). "Skull structure and evolution in tyrannosaurid dinosaurs" (PDF). Acta Palaeontologica Polonica. 48 (2): 227–234. สืบค้นเมื่อ 2008-10-08.
{{}}
: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|coauthors=
ถูกละเว้น แนะนำ (|author=
) ((help)) - (2004). "Tyrannosauroidea". ใน , and (บ.ก.). The dinosauria. Berkeley: University of California Press. pp. 111–136. ISBN .
- Maleev, E. A. (1955). [Gigantic carnivorous dinosaurs of Mongolia]. (ภาษารัสเซีย). 104 (4): 634–637.
{{}}
:|trans-title=
ต้องการ|title=
หรือ|script-title=
((help)) - Rozhdestvensky, AK (1965). "Growth changes in Asian dinosaurs and some problems of their taxonomy". Paleontological Journal. 3: 95–109.
- (1992). "Tyrannosaurids (Dinosauria) of Asia and North America". ใน Niall J. Mateer and Pei-ji Chen (บ.ก.). Aspects of nonmarine Cretaceous geology. Beijing: China Ocean Press. ISBN . OCLC 28260578.
- Carr, Thomas D. (March 2005). "A New Genus and Species of Tyrannosauroid from the Late Cretaceous (Middle Campanian) Demopolis Formation of Alabama". Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (1): 119–143. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0119:ANGASO]2.0.CO;2.
{{}}
: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|coauthors=
ถูกละเว้น แนะนำ (|author=
) ((help)) - Hurum, Jørn H. (2003). "Giant theropod dinosaurs from Asia and North America: Skulls of Tarbosaurus bataar and Tyrannosaurus rex compared" (PDF). Acta Palaeontologica Polonica. 48 (2): 161–190. สืบค้นเมื่อ 2008-10-08.
{{}}
: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|coauthors=
ถูกละเว้น แนะนำ (|author=
) ((help)) - (1995). "The origin and evolution of the tyrannosaurids". Kyoryugaku Saizensen [Dino Frontline]. 9–10: 92–119.
- Carr, T.D. (2004). "Diversity of late Maastrichtian Tyrannosauridae (Dinosauria: Theropoda) from western North America". Zoological Journal of the Linnean Society. 142: 479–523. doi:10.1111/j.1096-3642.2004.00130.x.
{{}}
: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|coauthors=
ถูกละเว้น แนะนำ (|author=
) ((help))
อ่านเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
- The University of Edinburgh Lecture Dr Stephen Brusatte – Tyrannosaur Discoveries Feb 20, 2015
- 28 species in the tyrannosaur family tree, when and where they lived 2016
นิทรรศการ
- American Museum of Natural History
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
ithaernonsxrs chuxwithyasastr Tyrannosaurus esiyngxanphasaxngkvs tɨˌraenɵˈsɔres hrux taɪˌraenɵˈsɔres aeplwa ekmacakphasakrik epn skulhnungkhxngidonesarpraephthethxorphxd chnidediywthiepnthiruckinskulnikhux ithaernonsxrs erks chuxwithyasastr Tyrannosaurus rex rex aeplwa racha macakphasalatin hruxeriykxyangyxwa thi erks T rex epnidonesarkinenuxkhnadihy mithinxasytlxdthwtawntkechiyngehnuxkhxngthwipxemrika sungkwangkwaidonesarwngsediywkn ithaernonsxrsxasyxyuinyukhkhriethechiystxnplayhruxpraman 68 thung 66 lanpimaaelw epnhnunginidonesarphwksudthayaelathierksekiywkhxngkbnk caphwknknklaxyang nkxinthrihruxehyiyw sungmichiwitxyukxnkarsuyphnthukhrngihykhrngthisaminyukhkhriethechiysithaernonsxrs chwngewlathimichiwitxyu 68 66Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N karcaaenkchnthangwithyasastrodemn yuaekhrioxtxanackr stwiflm stwmiaeknsnhlngekhld idonesarekhld sxrisekiyekhld ethorphxdwngs wngsyxy skul ithaernonsxrs Osborn 1905chnidtnaebb Tyrannosaurus rex Osborn 1905spichisxun Tyrannosaurus bataar 1955 2001chuxphxngchuxphxngskul Dinotyrannus Olshevsky amp Ford 1995Dynamosaurus Osborn 1905Manospondylus 1892Nanotyrannus Williams amp 1988Stygivenator Olshevsky 1995 1955 chuxphxngchnid 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Marsh 1892 Manospondylus gigas 1892Dynamosaurus imperiosus Osborn 1905Tyrannosaurus imperiosus Osborn 1905 Albertosaurus lancensis Gilmore 1946 Aublysodon lancensis Gilmore 1946 Deinodon lancensis Gilmore 1946 lancensis Gilmore 1946Nanotyrannus lancensis Gilmore 1946 Dinotyrannus megagracilis Olshevsky amp Ford 1995Stygivenator molnari Paul 1988 grandis Marsh 1897 kaohlkkhxng ithaernonsxrs nnmikhnadihythisud inbrrda idonesarkinenuxthnghmd sungkhwamihykhxngkaohlkwdknthikhwamkwangkarepriybethiybkhnadkhxngidonesarkinenuxkhnadihy ithaernonsxrs erksmisinaengin ithaernonsxrsepnstwkinenux edinsxngkha mikaohlksirsathiihy aelaephuxsrangkhwamsmdulmncungmihangthiminahnkmak mikhahlngthiihyaelathrngphlng aetklbmikhahnakhnadelk misxngkrngelb thungaemwacamiidonesarkinenuxchnidxunthimikhnadihykwaithaernonsxrs erks aetmnkmikhnadihythisudinidonesarwngsediywknaelaepnhnunginphulathimikhnadihythisudbnphunphiphph wdkhwamyawid 12 13 m sung 4 6 m cakphunthungsaophk aelaminahnkthung 9 18 tn inyukhsmykhxngithaernonsxrs erksthiyngminklakhnadihychnidxun nn ithaernonsxrs erksnnepnnklathixyubnsudkhxnghwngosxaharinthwipxemrikaehnux ehyuxkhxngmnechn hrux sxorphxd epntn thungaemwaphuechiywchaybangkhnechuxwaodyphunthanaelwithaernonsxrs erksepnstwkinsak karthkethiynginkrnikhxngithaernonsxrswaepnnklahruxstwkinsaknnmimananmakaelwinhmukarotaeyngthangbrrphchiwinwithya pccubn thierksnnsamarth laehyuxtwediyw laepnfungthngkhrxbkhrw aelakinsak aennxnrwmthungidonesarnklathukchnid thilwnaelwkmioxkasepnnkkinsakidthnghmd ithaernonsxrsepnidonesarthiodngdngthisudinolk dwythanaidonesarkinenuxthitwihythisud kxncaesiyxndbihaek cikaeknonothsxrs aela siponsxrs idonesarthierks chuxsu Sue epnokhrngkradukidonesarthierks thimikhwamsmburnthisud mikhnadlatwyawkwa 12 3 emtr aelakhwamsungthungsaophk 4 emtr odytngchuxmacaksukhannkthrniwithyathikhnphb pccubncdaesdngthiphiphithphnth Field Museum thichikhaok inpi 2549 twxyang fxssilla sud khxngthierksthitwihythisudmichuxwa skxtti Scotty thukkhnphbkhrngaerkinpi kh s 1991 mikhwamyaw 13 emtr hnk 8 8 tnkaywiphakhithaernonsxrs erksepnhnunginidonesarkinenuxkhnadihy twxyangthismburnthisudaelaekhyepntwthiihythisud michuxwa FMNH PR2081 hrux su Sue mikhwamyaw 12 3 m sungcakphunthungsaophk 4 m minahnkpraman 9 18 tn sunginphs 2562 thimkhudkhxng University of Alberta idprakaskarkhnphbfxssilkhxngithaernonsxrsthiihykwasu sungkkhux RSM P2523 8 hrux skxtti thukphbthirth Saskatchewan khxngpraethsaekhnada odyskxttimikhwamyaw 13 emtr aelahnkthung 8 8 tn sungthuxidwaepn ithaernonsxrsthitwihythisud sunghnkkwa icaeknonotsxrsaelakharchaordxnothsxrs thungaemwaithaernonsxrs erkscamikhnadihykwaidonesarkinenuxinyukhcuaerssikxyangxlolsxrs aetkyngelkkwasiponsxrs aetthierkskihythisudchwngthimnchiwitxyuaelaihythisudintrakul aelaxyangnxy thierkskepnidonesarkinenuxthitwsungthisud n ewlani odythierkstwsungthisudcakphunthunghw khux 4 6emtr chux aesmsn ithaernonsxrs emuxotetmthicamikhwamerwthi 30kiolemtr chwomng sungthuxwayngerwkwa khwamerwkhxngmnusyepnswnihy aetyngchakwaidonesarkinenuxhlaychnid aettxnepnwyrun thierkscawingerwthung 40 50kiolemtr chwomng cungepnpraoychnxyangmakinkarlaehyuxepnfungthngkhrxbkhrw aetcakkarsuksalasudkhxngnkwicymhawithyalyaemnechsetxr odyichethkhnikhthangwiswkrrmwiekhraahaebbidnamikhlayaebb srangaebbcalxngkhxngokhrngsrangithaernonsxrskhun odyphicarnacakthngokhrngkradukaelaklamenux phbwaithaernonsxrsxaccaimidmikhwamrwderwthungkhnadnn hakmikhwamerwthungkhnadnnkradukkhxngmncahk enuxngcakimsamarthrxngrbkarekhluxnihwkhxngklamenuxdwykhwamerwthungkhnadnn hakaetnacamikhwamerwephiyng 18 kiolemtr chwomng hruxpraman 5 emtr 1 winathi sungnnxaccahmaythung aeththicringaelwmnepnidonesarthimikarlaehyuxodyichwithikarsumocmtimakkwalaehyux rwmthungxaccaepnstwkinsakdwy echnediywkbidonesarnklachnidxun tangkepnnkkinsakidechnediywkn aetthungkrann thierksmnkyngsamarthlaepnfungthngkhrxbkhrwid smxngkhxng thierksnnmikhwawyawmakkwa imbrrthd aelaihythisudinhmunklakhnadihythnghmd cungthaih thierksepnnklakhnadihythichladthisud sungkarthimnmismxngkhnadihythaihepnpraoychninkarlathiepnfungthngkhrxbkhrwidngaykhun khxkhxngithaernonsxrs erksngxokhngepnruptwexstamthrrmchatiehmuxnidonesarkinenuxchnidxun aetmikhnadsnaelalasnephuxrxngrbhwthimikhnadihy khahnamisxngkrngelbaelawaknwaiwichphyungtwkbkradukkhnadelkthiepnswnthihlngehluxkhxngniwthisam aetkhahlngklbyawthisudemuxethiybtamsdswnkhxngrangkayinidonesarkinenuxchnidtang hangyawaelaminahnkmak xacmikradukmakkwa 40 chin thngnikephuxsrangihsmdulkbhwthimikhnadihyaelalatwkhxngmn ephuxchdechykhnadthiihyot kradukhlaychincungklwngephuxldnahnktwlngodyimsuyesiykhwamaekhngaerngip kaohlksirsakhxngithaernonsxrs erksnnihythisudinbrrdaidonesarkinenuxthnghmdodywdcakkhwamkwang aelamikhwamyaw 1 5 m ophrngchxngepidkhnadihyinkaohlksirsamiswnchwyinkarldnahnktwaelaepnthixyukhxngklamenuxthiyudtidinkaohlkehmuxninidonesarkinenuxthukchnid aetinswnxunkhxngkaohlkithaernonsxrsaetktangcakidonesarkinenuxchnidxun kaohlkmikhnadkwanginswndanhlngaelaaekhblngipthangcmukephuxihkarehnepnphaphediywdwysxngtaiddiepnphiess kaohlksirsa kradukcmuk aelakradukxiksxngsamchinechuxmtxkn ephuxpxngknkarkarekhluxntwkhxngkraduk aetkepnophrngxakascanwnmak prakxbipdwychxngwangkhnadelkkhlayrngphung sungxacthaihkradukmikhwamyudhyunephimkhunaelaebakhun kradukthichwyephimprasiththiphaphehlaniepnepnokhrngsrangsakhykhxngwngsithaernonsxridi Tyrannosauridae thaihkarkdthrngphlngkhunsungehnuxkwaidonesarkinenuxwngsxun playkhxngkhakrrikrbnepnruptwyu idonesarkinenuxwngsxunswnmakmikhakrrikrbnepnruptwwi sungchwyephimcanwnkhxngenuxeyuxaelakradukthiithaernonsxrskdxxkmaidinhnungkhrng thungaemwacaephimaerngtungekhriydbnfnhnadwyktam fnkhxngithaernonsxrs erksepnaebb milksnaruprangtang fnhnabnkhakrrikrbnebiydchidknmakepnfntd playfnehmuxnkbibmid miruprangepntwdiemuxtdkhwang esrimdwysnbnphiwdanhlng aelaokhngipdanhlng sunglksnaehlanichwyldkhwamesiyngimihfnhkemuxithaernonsxrskdaeladung swnfnthiehluxaekhngaerngthnthanmak milksnakhlayklwyhxmmakkwakrich xyuhangknmakaelamisnesrimdwyechnkn fnbnkhakrrikrbncaihykwafnbnkhakrrikrlang fnthimikhnadihythisudethathimikarkhnphb yawpraman 30 esntiemtr 12 niw rwmrakfn sungihythisudinbrrdaidonesarkinenux hlngmikarkhnphbyatirwmwngstrakulkhxngthierks wamikhnpkkhlum thaihnkwithyasatr idsnnithanwa thierksaelayatikhxngmn nacamikhnpkkhlumtamtw cakphlkarsuksainchwngthiphanma odythimnkwithyasastrxngkvs idmikarphbwa ithaernonsxrs erks epnsingmichiwitthimiphlngkhmekhiywaekhngaekrngthisudinolkethathiekhymima odymikalngkhwamaerngxyuthirahwang 30 000 thung 60 000 niwtn hruxpraman 6 10 tn sungethiybekhiyngidethakbchangkhnadklanghnungechuxkthikalngnngthbtwkhn sungnkwithyastrkhadwathierksxacmiaerngkdthung 18 23 tn aelathungaemcamilatwkhnadihy aelafnthinaklw aetithaernonsxrsklbepnidonesarthimixikdanhnungthixxnoyn epnidonesarthitharngaelaeliyngdulukepnxyangdi aelacakkarsuksaphbwaithaernonsxrsmicmukthixxnihwtxkarsmphs ehmuxnkbplayniwkhxngmnusy echuxwamnichcmukniinkarsrangrng ekhluxnyayikhxyangramdrawng khxyduaelluknxy rwmthungichsmphsthuithknephuxaesdngkhwamrkinechingptismphnthrahwangkhukndwykarcaaenkithaernonsxrsepnskultnaebbkhxngwngsihyithaernonsxrxyediy Tyrannosauroidea wngsithaernonsxridi aelawngsyxyithaernonsxrimi Tyrannosaurinae hruxinxikaenghnungkkhuxepnmatrthansahrbnkbrrphchiwinwithyatdsinicwacaephimspichisxunlngipinklumediywknhruxim smachikxunkhxngwngsyxyithaernonsxrimikmi dsephlththxsxrs Daspletosaurus cakxemrikaehnuxaela tharbxsxrs Tarbosaurus cakthwipexechiy sunginbangkhrngthngsxngkthukcdepnchuxphxngkhxngithaernonsxrs mikarkhidknwaidonesarphwkithaernonsxrsnnepnlukhlankhxngidonesarkinenuxkhnadihyxyangemkaolsxrs megalosaurs aelakharonsxr carnosaurs thungaemwaemuxerwnimikarcaaenkihmwaithaernonsxrsepnsiluorsxr coelurosaurs thimikhnadelkkwa inpikh s 1955 nkbrrphchiwinwithyachawshphaphosewiytthichux exfecnni mxlwif Evgeny Maleev idtngchuxidonesarchnidihmcakpraethsmxngokeliywa Tyrannosaurus bataar aetinpikh s 1965 idonesarchnidniidrbkartngchuxihmwa Tarbosaurus bataar saehtukhxngkartngchuxihmni enuxngmacakkarwiekhraahwngswanwiwthnakarphbwa Tarbosaurus bataar mibrrphburusrwmknaebbmiladbchnkb Tyrannosaurus rex aelabxykhrngmnidrbkarphicarnaepnithaernonsxrsaehngthwipexechiytwxyangkhxngithaernonsxrs erkshlaytwxyangepriybethiybkbmnusy aetemuxerwni karsuksakaohlksirsakhxng Tarbosaurus bataar phbwakaohlkaekhbkwakhxngithaernonsxrs erksaelaemuxkd karkracaytwkhxngkhwamekhriydinkaohlkkaetktangknkbithaernonsxrkhxngexechiychnidxun iklekhiyngkb makkwa emuxwiekhrahkhwamsmphnthinklumsingmichiwitthimibrrphburusrwmknaebbmiladbchn phbwa Alioramus nacamibrrphburusrwmknaebbmiladbchnkhxng Tarbosaurus makkwacaepnithaernonsxrs sungthaepnkhwamcringkkhwrcaaeyk Tarbosaurus aelaithaernonsxrsxxkcakkn sakdukdabrrphkhxngidonesarwngsithaernonsxridichnidxunthiphbinhmwdhinediywknkbithaernonsxrs erkssungaetedimthukaebngaeykthangxnukrmwithanxxkcakkn prakxbipdwy Aublysodon aela Albertosaurus megagracilis sungchnidhlngediminpi kh s 1995 thuktngchuxwa Dinotyrannus megagracilis xyangirktamodythwipaelwinpccubnsakdukdabrrphehlanithukphicarnaepn Tyrannosaurus rex chwngxayuwyrun tyrannosauridtyrannosauridTyrannosaurus rexkarprakttwthierksprakttwinphaphyntrhlayeruxng echn phaphyntrchud curassikh pharkh phaphyntreruxngekiywkb Natural History Museum chux Night at the Museum khxng chxn elwi Shawn Levy thimienuxeruxngekiywkbsingtanginphiphithphnththitxngkhasapihklbmichiwitkhunmaintxnklangkhun thxy stxrihmayehtuxangxing 2003 Osteology of Tyrannosaurus Rex Insights from a Nearly Complete Skeleton and High resolution Computed Tomographic Analysis of the Skull Northbrook Illinois OCLC 51651461 xangxingphidphlad payrabu lt ref gt imsmehtusmphl miniyamchux brochu2003 hlaykhrngdwyenuxhatangkn https news abs cbn com overseas 03 23 19 tyrannosaurus rex found in canada is worlds biggest Sue at the Field Museum khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 05 15 subkhnemux 2007 09 15 Erickson G Makovicky P J Currie P J Norell M Yerby S Brochu C A 2004 Gigantism and comparative life history parameters of tyrannosaurid dinosaurs Nature 430 7001 772 775 doi 10 1038 nature02699 https www smithsonianmag com science nature when tyrannosaurus chomped sauropods 67170161 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2007 09 27 subkhnemux 2007 08 02 Henderson DM January 1 1999 Estimating the masses and centers of mass of extinct animals by 3 D mathematical slicing Paleobiology 25 1 88 106 Anderson J F Hall Martin A J 1985 Long bone circumference and weight in mammals birds and dinosaurs Journal of Zoology 207 1 53 61 1986 The Dinosaur Heresies New York Kensington Publishing ISBN 0 688 04287 2 OCLC 13699558 https motherboard vice com en us article kzdj4w paleontologists identify the worlds largest tyrannosaurus rex 1995 Journal of Vertebrate Paleontology 15 4 713 725 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2008 10 23 subkhnemux 2010 03 18 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a imruckpharamietxr coauthors thuklaewn aenana author help Seebacher Frank 2001 A new method to calculate allometric length mass relationships of dinosaurs Journal of Vertebrate Paleontology 21 1 51 60 doi 10 1671 0272 4634 2001 021 0051 ANMTCA 2 0 CO 2 Christiansen P Farina R A 2004 Mass prediction in theropod dinosaurs Historical Biology 16 2 4 85 92 doi 10 1080 08912960412331284313 S2CID 84322349 dal Sasso Cristiano 2005 New information on the skull of the enigmatic theropod Spinosaurus with remarks on its sizes and affinities Journal of Vertebrate Paleontology 25 4 888 896 doi 10 1671 0272 4634 2005 025 0888 NIOTSO 2 0 CO 2 Calvo Jorge O Coria Rodolfo 1998 PDF Gaia Revista de Geociencias 15 117 122 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim pdf emux 2008 02 16 subkhnemux 2010 03 18 hna 7 olkaphiwthn GLOBALIZATION khwamerwkhxngthi erks idonesarnklathichwnnasngsy ithyrthpithi 68 chbbthi 21735 wnxngkharthi 25 krkdakhm ph s 2560 khun 2 kha eduxn 9 piraka Lipkin C Carpenter K 2008 Looking again at the forelimb of Tyrannosaurus rex in Carpenter K Larson P E b k Tyrannosaurus rex the Tyrant King Life of the Past Bloomington Indiana University Press pp 167 190 ISBN 0 253 35087 5 Press release Montana State University 2006 04 07 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 04 09 subkhnemux 2008 09 13 Stevens Kent A 2006 Binocular vision in theropod dinosaurs PDF Journal of Vertebrate Paleontology 26 2 321 330 doi 10 1671 0272 4634 2006 26 321 BVITD 2 0 CO 2 ekb PDF cakaehlngedimemux 2009 10 25 subkhnemux 2010 03 18 Jaffe Eric 2006 07 01 170 1 3 doi 10 2307 4017288 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2012 09 29 subkhnemux 2008 10 06 Snively E Henderson D M Phillips D S 2006 Fused and vaulted nasals of tyrannosaurid dinosaurs Implications for cranial strength and feeding mechanics PDF Acta Palaeontologica Polonica 51 3 435 454 subkhnemux 2008 10 08 Erickson G M Van Kirk S D Su J Levenston M E Caler W E Carter D R 1996 Bite force estimation for Tyrannosaurus rex from tooth marked bones Nature 382 706 708 doi 10 1038 382706a0 Meers M B 2003 Maximum bite force and prey size of Tyrannosaurus rex and their relationships to the inference of feeding behavior Historical Biology A Journal of Paleobiology 16 1 1 12 doi 10 1080 0891296021000050755 1994 The Phylogenetic Position of the Tyrannosauridae Implications for Theropod Systematics Journal of Palaeontology 68 5 1100 1117 doi 10 2307 1306180 inactive 2010 02 20 subkhnemux 2008 10 08 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a CS1 maint DOI inactive as of kumphaphnth 2010 1988 Predatory dinosaurs of the world a complete illustrated guide New York Simon and Schuster ISBN 0 671 61946 2 OCLC 18350868 subst PAGENAME Smith J B December 2005 Heterodonty in Tyrannosaurus rex implications for the taxonomic and systematic utility of theropod dentitions PDF Journal of Vertebrate Paleontology 25 4 865 887 doi 10 1671 0272 4634 2005 025 0865 HITRIF 2 0 CO 2 ekb PDF cakaehlngedimemux 2009 10 25 subkhnemux 2010 03 18 Douglas K Young S 1998 The dinosaur detectives subkhnemux 2008 10 16 One palaeontologist memorably described the huge curved teeth of T rex as lethal bananas khmekhiywthierksaekrngthisudinolk hnngsuxphimphmtichnraywn pithi 35 chbbthi 12414 wnxngkharthi 6 minakhm ph s 2555 hna 9 thi erks nkrkphuxxnihw hnngsuxphimphkrungethphthurkic pithi 29 chbbthi 10443 wnphuththi 26 emsayn ph s 2560 hna 7 cudprakar WILD Currie Philip J 2003 Skull structure and evolution in tyrannosaurid dinosaurs PDF Acta Palaeontologica Polonica 48 2 227 234 subkhnemux 2008 10 08 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a imruckpharamietxr coauthors thuklaewn aenana author help 2004 Tyrannosauroidea in and b k The dinosauria Berkeley University of California Press pp 111 136 ISBN 0 520 24209 2 Maleev E A 1955 Gigantic carnivorous dinosaurs of Mongolia phasarsesiy 104 4 634 637 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a trans title txngkar title hrux script title help Rozhdestvensky AK 1965 Growth changes in Asian dinosaurs and some problems of their taxonomy Paleontological Journal 3 95 109 1992 Tyrannosaurids Dinosauria of Asia and North America in Niall J Mateer and Pei ji Chen b k Aspects of nonmarine Cretaceous geology Beijing China Ocean Press ISBN 9787502714635 OCLC 28260578 Carr Thomas D March 2005 A New Genus and Species of Tyrannosauroid from the Late Cretaceous Middle Campanian Demopolis Formation of Alabama Journal of Vertebrate Paleontology 25 1 119 143 doi 10 1671 0272 4634 2005 025 0119 ANGASO 2 0 CO 2 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a imruckpharamietxr coauthors thuklaewn aenana author help Hurum Jorn H 2003 Giant theropod dinosaurs from Asia and North America Skulls of Tarbosaurus bataar and Tyrannosaurus rex compared PDF Acta Palaeontologica Polonica 48 2 161 190 subkhnemux 2008 10 08 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a imruckpharamietxr coauthors thuklaewn aenana author help 1995 The origin and evolution of the tyrannosaurids Kyoryugaku Saizensen Dino Frontline 9 10 92 119 Carr T D 2004 Diversity of late Maastrichtian Tyrannosauridae Dinosauria Theropoda from western North America Zoological Journal of the Linnean Society 142 479 523 doi 10 1111 j 1096 3642 2004 00130 x a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite journal title aemaebb Cite journal cite journal a imruckpharamietxr coauthors thuklaewn aenana author help xanephimFarlow J O Gatesy S M Holtz T R Jr Hutchinson J R Robinson J M 2000 Theropod Locomotion American Zoologist 40 4 640 663 doi 10 1093 icb 40 4 640 JSTOR 3884284 aehlngkhxmulxunithaernonsxrs thiokhrngkarphinxngkhxngwikiphiediy phaphaelasuxcakkhxmmxnskhakhmcakwikikhakhmkhxmultnchbbcakwikisxrshnngsuxcakwikitaraladbkhncakwikispichis The University of Edinburgh Lecture Dr Stephen Brusatte Tyrannosaur Discoveries Feb 20 2015 28 species in the tyrannosaur family tree when and where they lived 2016nithrrskar American Museum of Natural History bthkhwambrrphchiwinwithyaniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodykarephimetimkhxmuldk