ไชยามพวาน

ไชยามพวาน หรือ ไชยามพวาร เป็นหนึ่งในเทวดา 18 องค์ที่อาสาอวตารลงมาเป็นวานรสิบแปดมงกุฎทหารเอกของพระราม (หัวโขนของวานรสิบแปดมงกุฎจะมีมาลัยทอง(วงกลมสีเหลือทองหรือมงกุฎครอบอยู่) เทวดาผู้อวตารลงมาเป็นไชยามพวาน คือ พระอีศาณหรือพระวิศาลเทวบุตร แบ่งภาคลงมา ในทัพเมืองขีดขินของสุครีพ ไชยามพวานได้รับพรจากพระอิศวรให้เป็นผู้ถือธงชัยนำกองทัพ เพราะมีนามเป็นมงคลข่มศัตรู เมื่อเสร็จศึกได้รับการแต่งตั้งเป็นเสนาฝ่ายขวาเมืองขีดขิน

ลักษณะและความเป็นมาของตัวละคร

พงศ์

สีกาย

มงกุฎ

ศีรษะ

หน้า

ปาก

มือ

หาง

อาวุธ

เมือง

ชาติก่อน

บิดา

มารดา

วานรพงศ์

สีเทา ( สีมอหมึกอ่อน )

เป็นวงกลมสีทอง คาดรอบศีรษะ

หัวโล้น

๑ หน้า

ปากอ้า

๒ มือ

มี

พระขรรค์,ธงชัยนำทัพ

ขีดขิน

พระอีศาณ หรือ พระวิศาลเทวบุตร

โคลงภาพจิตรกรรมฝาผนังเรื่องรามเกียรติ์ ที่พระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

ภาพจิตรกรรมฝาผนังชุดรามเกียรติ์นี้เริ่มเขียนตั้งแต่ภาพพระนารายณ์อวตารในปางต่าง ๆ ก่อนที่จะอวตารมาเป็นพระรามในเรื่องรามเกียรติ์

ภาพเขียนนี้มีทั้งหมด ๑๗๘ ห้อง มีทั้งคำบรรยายใต้ภาพและคำบรรยายเป็นโคลงสลักบนแผ่นหินอ่อนติดอยู่ที่ เสารอบพระระเบียง และมีภาพตัวละครสำคัญอีก ๘๐ ภาพ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นฝ่ายอสูรและฝ่ายวานร เขียนอยู่ตามซุ้มประตูและมุขพระระเบียง โคลงประจำภาพว่า

คนธงนำทัพไท้		อวตาล
นามว่าไชยามพวาร		ภาพนี้
สีเทาพระอิสาณ		เทวบุตร์
จุติจากสวรรค์ลี้		แบ่งเพี้ยงภาคย์ผัน ฯ
— พระเทพกระวี (ตัวสะกดตามต้นฉบับเดิม)

อ้างอิง

• สี ลักษณะหัวโขน และประวัติสังเขปของตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์ นาย ประพันธ์ สุคนธชาติ รวบรวม

แหล่งข้อมูลอื่น

• ไชยามพวาน จิตรกรรมฝาผนังวัดหัวลำโพง wathualampong.com 2009-07-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ๑๘ มงกฎ คือ เทวดาแปลง แผลงฤทธิ์มาช่วยพระราม 2009-10-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• หัวโขน-สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ www.culture.go.th 2009-08-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• สีที่ใช้กับหัวโขน 2016-03-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• จารีตนาฏศิลป์ไทย โดย นาย ประเมษฐ์ บุณยะชัย นิตยสารศิลปากร ปีที่ ๕๐ ฉบับที่ ๑ มกราคม-กุมภาพันธ์ ๒๕๕๐ หน้า ๕ - ๑๙ 2016-03-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ภาพจิตรกรรมฝาผนัง เรื่องรามเกียรติ์ วัดหัวลำโพง wathualampong.com 2009-09-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• โคลงรามเกียรติ์ รอบพระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม www.bloggang.com-praingpayear