โบราณคดีเมือง

โบราณคดีเมือง (อังกฤษ: urban archeology) เป็นสาขาวิชาย่อยของโบราณคดี ที่เน้นด้านวัตถุในอดีตของเมืองและนคร ซึ่งการอยู่อาศัยของมนุษย์ในระยะยาวมักทิ้งบันทึกในอดีตอันยาวนานเอาไว้ ในยุคปัจจุบัน เมื่อใครก็ตามพูดถึงการใช้ชีวิตในเมือง พวกเขามักจะอยู่ในบริเวณที่มีผู้คนและอาคารรายล้อมอยู่มากมาย โดยทั่วไปจะเป็นอาคารที่ค่อนข้างสูง ในทางโบราณคดี เมืองต่าง ๆ ให้ข้อมูลมากมาย เนื่องมาจาก โครงสร้างพื้นฐานและจำนวนผู้คนที่อยู่รายล้อมกัน ตลอดหลายปีที่ผ่านมา มีการใช้วิธีการหลักวิธีหนึ่งสำหรับการศึกษาโบราณคดีในเมือง ควบคู่ไปกับการพัฒนาทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญ

การขุดค้นในลานจอดรถในเมืองเลสเตอร์ สหราชอาณาจักร ในปี 2012

เมื่อมนุษย์มีปริมาณขยะมาก ก็จะทำให้เกิดของเสียในปริมาณมากเช่นกัน ขยะจากครัว สิ่งของแตกหัก และวัสดุอื่น ๆ ที่คล้ายกันจำเป็นต้องได้รับการกำจัด ในขณะที่คนจำนวนน้อยสามารถกำจัดขยะของตนในพื้นที่ได้โดยไม่ก่อให้เกิดสัตว์ทำลายพืช รบกวนหรือเป็นอันตรายต่อสุขภาพ เมื่อผู้คนเริ่มอยู่ร่วมกันเป็นจำนวนมากเมื่อประมาณห้าพันปีก่อน วิธีการดังกล่าวเริ่มไม่สามารถใช้งานได้จริง และโดยปกติแล้วจะนำสิ่งของต่าง ๆ เข้ามาในถิ่นฐานใหม่เหล่านี้ แต่ไม่ค่อยจะนำออกไปอีก

โบราณคดีเมืองสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการศึกษาพลวัตและประวัติศาสตร์ทางสังคม เชื้อชาติ และเศรษฐกิจภายในเมืองร่วมสมัยและเมืองโบราณ ตลอดจนผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมภายในพื้นที่เหล่านี้

ในคริสต์ศตวรรษที่ 19 เมื่อการกำจัดขยะอย่างเป็นระบบเริ่มแพร่หลายในเขตเมือง ผู้คนมักจะทิ้งขยะจากหน้าต่างหรือฝังไว้ในสวนของตัวเอง หากบ้านของพวกเขาพังทลายลง ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นบ่อยมากเมื่อยังไม่มีกฎหมายผังเมือง เจ้าของบ้านก็จะเลือกสิ่งที่จะนำมาใช้ซ้ำ เหยียบย่ำสิ่งที่เหลือ แล้วสร้างขึ้นใหม่บนพื้นที่เดิม การขุดค้นทางโบราณคดีของแหล่งในเมืองมักแบ่งประเภทตามสิ่งที่เหลืออยู่และรวมถึงผลกระทบในอดีตของเทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น ระบบสุขาภิบาล การค้า หรือบริการขนส่ง

ผลกระทบของสิ่งนี้ก็คือแม้กระทั่งชุมชนขนาดกลางในสมัยโบราณก็ถูกสร้างขึ้นบนกองขยะกับอาคารที่ถูกทำลาย และถูกยกขึ้นจากความสูงเดิมบนที่ราบสูงทางโบราณคดี สิ่งนี้เห็นได้ชัดเจนที่สุดจากที่ตั้งของเมืองต่าง ๆ ในภาคตะวันออกใกล้ ซึ่งเมืองต่าง ๆ ที่ถูกยึดครองมาเป็นเวลาหลายพันปี ถูกยกพื้นให้สูงขึ้นจากภูมิประเทศโดยรอบหลายเมตร

ในเมืองที่มีกำแพงล้อมรอบ เช่น ในเมืองต่าง ๆ ในยุโรปยุคกลางนั้น การป้องกันที่ล้อมรอบนั้นมีผลเพื่อกักเก็บดินเอาไว้ไม่ให้ไหลออกไปได้ ทำให้ผลกระทบรุนแรงมากขึ้น

การพัฒนาใหม่กับการขุดค้นทางโบราณคดีเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตในเมืองสมัยใหม่และความสนใจของประชาชนในการทำงานโบราณคดีในเมืองมักมีมาก แต่ผู้พัฒนาอาจระมัดระวังการเผยแพร่ข้อมูลที่ไม่มีการควบคุมซึ่งอาจก่อให้เกิดความคิดเห็นของสาธารณะได้ โบราณคดีเมืองเป็นโอกาสที่นักโบราณคดีจะได้ทำงานร่วมกับประชาชนเพื่อแสดงให้เห็นประวัติศาสตร์และมรดกของการค้นพบ

การพัฒนาด้านประวัติศาสตร์

การขุดค้นทางโบราณคดีภายในเมืองประวัติศาสตร์ มักพบชั้นหินหนาที่ย้อนกลับไปถึงรากฐานเดิมและบอกเล่าเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของเมืองนั้น

นครลอนดอนเป็นตัวอย่างหนึ่งของกระบวนการดังกล่าว เนื่องจากการขุดค้นในเมืองได้ดำเนินการที่นั่นมาตั้งแต่ช่วงปลายคริสต์ทศวรรษ 1900 การขุดค้นเหล่านี้ซึ่งดำเนินการในพื้นที่ที่มีประชากรอาศัยอยู่ของเมือง เปิดเผยหลักฐานของเหตุการณ์ที่นักประวัติศาสตร์ไม่ได้คาดไว้ก่อนหน้านี้ ลอนดอนตั้งอยู่บนถนนที่เก็บรักษาวัสดุสีเข้มไว้ ซึ่งเชื่อว่ามาจากการเผาเมืองโดยบูดิคา ในปี ค.ศ. 60 การค้นพบเหล่านี้สามารถเปิดเผยได้ด้วยการขุดค้นพื้นที่ในเมืองเท่านั้น เนื่องจากเมืองนี้ขยายตัวออกจากขอบเขตไปนานแล้วหลังจากการสร้างใหม่ ซึ่งผ่านไปหลายปีหลังจากการก่อกบฏของชาวบูดิกัน

ตัวอย่างที่ดีอีกประการหนึ่งคือ เมืองตุรกุ ซึ่งก่อตั้งขึ้นในยุคกลางในฟินแลนด์ตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งไม่มีเอกสารที่เชื่อถือที่ได้รับการเก็บรักษาไว้ตั้งแต่ก่อตั้ง มีการขุดค้นนับไม่ถ้วนในเมืองทุกปีเพื่อให้มีความชัดเจนมากขึ้นเกี่ยวกับประวัติการเกิดของเมือง

ชั้นหินที่หนาแน่นของเมืองเหล่านี้ก่อให้เกิดปัญหาแก่นักโบราณคดีที่ขุดค้นเมืองเหล่านี้เป็นกลุ่มแรก การขุดค้นในช่วงแรกมักจะจำกัดอยู่แค่ในพื้นที่ชนบทหรือเมืองที่ถูกทิ้งร้างมานานแล้ว การขุดค้นในพื้นที่เปิดโล่งสามารถทำได้เนื่องจากมีพื้นที่เพียงพอและมักสามารถเปิดเผยโบราณคดีได้ตามแผน อย่างไรก็ตาม ในเมืองที่มีผู้คนพลุกพล่าน พื้นที่ในการขุดมักจะจำกัดอยู่ที่ขนาดของแปลงเปิด และจำเป็นต้องขุดค้นโบราณคดีหนึ่งชั้นก่อนจึงจะสามารถเปิดเผยชั้นถัดไปได้

นอกจากนี้ กรุงโรมยังเป็นแหล่งโบราณคดีขนาดใหญ่ด้วย เนื่องจากถือว่ามีการสร้างและก้าวหน้ามาอย่างยาวนาน มีการขุดค้นหลายครั้งที่นั่นและต่อมามีนักโบราณคดีศึกษาวิจัยในแหล่งดังกล่าว นักโบราณคดีคนหนึ่งที่ใช้เวลาอันยาวนานในการศึกษาโบราณคดีโรมันก็คือ ดับเบิลยู. เอฟ. ไกรมส์

ปัญหาประเภทนี้เคยเกิดขึ้นมาก่อนแล้วในเมืองปอมเปอี หรือในพื้นที่ชนบทที่มีการพัฒนาหลายขั้นตอน แต่การเคลื่อนไหวเพื่อการสำรวจเมืองซึ่งเริ่มขึ้นในยุโรปหลังสงครามโลกครั้งที่สอง แนวโน้มการขุดค้นในเมืองในพื้นที่เช่นยุโรป ชายฝั่งตะวันออกของสหรัฐอเมริกา และเมืองอื่น ๆ ของโลกตะวันตก เติบโตขึ้นนับตั้งแต่สงคราม เนื่องมาจากการทิ้งระเบิดในพื้นที่ต่าง ๆ ในช่วงเวลานั้น ทำให้ความเป็นไปได้ในการสูญเสียหลักฐานที่เชื่อมโยงกับอารยธรรมยุคแรกเริ่มมากขึ้น แนวคิดเรื่องการตั้งถิ่นฐานเป็นไปตามหลักการที่ว่าการตั้งถิ่นฐานจะเกิดขึ้นในที่ที่สามารถเข้าถึงทรัพยากรได้อย่างสะดวก เมืองที่เจริญรุ่งเรือง เช่น บอสตันและลอนดอน เริ่มต้นจากการตั้งถิ่นฐาน และขยายตัวอย่างรวดเร็วเนื่องจากสามารถเข้าถึงทรัพยากรได้สะดวก อย่างไรก็ตาม การที่เมืองเหล่านี้ยังคงมีอยู่จนถึงทุกวันนี้ไม่ได้ปฏิเสธความจริงที่ว่า ในบางช่วงของประวัติศาสตร์ เคยมีอารยธรรมอื่นเคยมาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่นั่นมาก่อน

วิธีการ

วิธีแก้ปัญหาที่ได้นั้นขึ้นอยู่กับวิธีการบันทึกบริบทเดียว วิธีการนี้เริ่มต้นโดยเอ็ด แฮร์ริส และ แพททริก ออตตาเวย์ ในปี 1976 ก่อนที่จะได้รับการขยายเพิ่มเติมโดยพิพิธภัณฑ์ลอนดอน ในช่วงกลางทศวรรษ 1980 และโอนไปยังทรัสต์โบราณคดียอร์ก การปฏิบัตินี้เกี่ยวข้องกับการกำหนดคุณลักษณะแต่ละอย่างแยกกันในแผน จากนั้นจึงเชื่อมโยงตำแหน่งของคุณลักษณะเหล่านั้นกับกริดที่แหล่งขุดค้น แทนที่จะวางแผนพื้นที่ขนาดใหญ่ในคราวเดียว ภาพวาดแต่ละภาพวาดบนแผ่นฟิล์มโปร่งแสงรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสขนาด 5 × 5 เมตร มีการขุดค้นสถานที่ลงไปถึงชั้นโบราณคดีที่สำคัญชั้นแรก และมีการบันทึกคุณลักษณะต่าง ๆ ไว้ตามปกติ แต่ยังมีการวางแผนไว้เป็นบริบทเดียวด้วย จากนั้นมีการขุดลึกลงไปอีกชั้นหนึ่งและกระบวนการก็เริ่มต้นใหม่อีกครั้ง การขุดกับการบันทึกสามารถดำเนินต่อไปได้จนกว่าจะถึงแหล่งแร่ธรรมชาติ มักมีการขุดร่องลึกเล็ก ๆ ที่เรียกว่า ซอนเดจ ในตอนแรกเพื่อให้มองเห็นชั้นหินทั้งหมดได้ในคราวเดียวและเพื่อระบุปริมาณวัสดุที่ต้องขุด พูดอย่างง่ายก็คือ หากมีคนทำแผนหนึ่งแผนต่อบริบท วิธีการที่ใช้ก็คือการบันทึกบริบทเดียว

เมื่องานเสร็จสิ้นแล้ว สามารถวางแผ่นสี่เหลี่ยมทับกันเพื่อให้เห็นภาพรวมของสถานที่ได้ การระบุคุณลักษณะที่ตัดกันกับคุณลักษณะอื่น ๆ และการใช้ข้อมูลจากสิ่งประดิษฐ์ที่สามารถระบุวันที่ได้กับข้อมูลทางนิเวศ ช่วยให้นักโบราณคดีสามารถแยกแยะขั้นตอนต่าง ๆ ของกิจกรรมและแสดงให้เห็นถึงการใช้งานสถานที่ซึ่งพัฒนาขึ้นมาในช่วงเวลาหลายร้อยหรือหลายพันปี แผ่นบันทึกบริบทที่ผลิตโดยผู้ขุดแต่ละคนจะให้ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับลักษณะของบริบทแต่ละแห่งและความสัมพันธ์กับบริบทข้างเคียง การตีความดังกล่าวจะเป็นไปไม่ได้หากใช้การขุดพื้นที่เปิดโล่งซึ่งแผนผังไซต์โดยรวมจะมีความซับซ้อนมากขึ้นเมื่อดำเนินการขุดค้นต่อไปเรื่อย ๆ

อ้างอิง

1. Staski, Edward (2008). "Living in Cities Today". Historical Archaeology. 42 (1): 5–10. doi:10.1007/BF03377060. สืบค้นเมื่อ 15 November 2022.
2. Davies, Peter; Parker, Greig (2 January 2016). "Cities in the modern world". Post-Medieval Archaeology. 50 (1): 53–72. doi:10.1080/00794236.2016.1169825. สืบค้นเมื่อ 22 November 2022.
3. Hurley, Maurice F. (2021). "A Case Study in Archaeology and Public Benefit from an Urban Excavation in an Old Brewery: Cork City, Ireland". Internet Archaeology (57). doi:10.11141/ia.57.5.
4. "Context Sheet Recording -" (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ 2020-07-20.

แหล่งข้อมูลอื่น

• โบราณคดีประวัติศาสตร์แห่งเมืองโอ๊คแลนด์ รัฐแคลิฟอร์เนีย เก็บถาวร 2010-05-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• บริการโบราณคดีพิพิธภัณฑ์ลอนดอน MoLAS เก็บถาวร 2006-11-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• การพัฒนากรอบวิธีการจัดการทรัพยากรโบราณคดีในเมืองในกระบวนการวางแผนเมืองในประเทศตุรกี เก็บถาวร 2016-06-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน กรณีตัวอย่างศูนย์กลางเมืองประวัติศาสตร์ทาร์ซัส เก็บถาวร 2016-06-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-roman-studies/article/wf-grimes-the-excavation-of-roman-and-medieval- ลอนดอน-ลอนดอน-เร้าท์เลดจ์และคีแกน-พอล-1968-pp-xxi-261-32-แผ่นและ-53-ข้อความตัวเลข-3-3s/E3F1CBD415755A0829A2FA3B6BF35705
• https://www.hertford.ox.ac.uk/staff/professor-martin-biddle เก็บถาวร 2020-07-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• https://www.york.ac.uk/archaeology/gsp/alumni/carver/
• https://shesc.asu.edu/people/michael-e-smith เก็บถาวร 2020-07-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• http://www.archaeologyskills.co.uk/single-context-recording/608/