แม่น้ำเอ็กซ์

แม่น้ำเอ็กซ์ (อังกฤษ: River Exe, /ˈɛks/ eks) เป็นแม่น้ำในภาคตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศอังกฤษ มีต้นน้ำอยู่ที่เอ็กซ์เฮด (Exe Head) ใกล้กับหมู่บ้านไซมอนส์บาธ (Simonsbath) ในเทศมณฑลซัมเมอร์เซต ห่างจากช่องแคบบริสตอลที่อยู่ทางทิศเหนือประมาณ 8.4 กิโลเมตร แต่ไหลลงไปทางทิศใต้ โดยความยาวส่วนใหญ่ของแม่น้ำเอ็กซ์อยู่ในเทศมณฑลเดวอน แม่น้ำเอ็กซ์มีความยาว 96 กิโลเมตร และไหลลงช่องแคบอังกฤษที่ปากแม่น้ำเอ็กซ์บนชายฝั่งด้านใต้ของเดวอน สะพานที่อยู่ใกล้ปลายน้ำที่สุดเคยอยู่ที่นครเอ็กซิเตอร์ ซึ่งเป็นชุมชนขนาดใหญ่ที่สุดริมแม่น้ำนี้ แต่ในปัจจุบัน ตัดผ่านทางใต้ของเดวอน และข้ามแม่น้ำเอ็กซ์ถัดลงไปทางใต้ 3 กิโลเมตรจากตัวเมือง

แม่น้ำเอ็กซ์ River Exe
ทิวทัศน์ปากแม่น้ำเอ็กซ์จากบนบอลลูนเหนือเมืองเอ็กซิเตอร์ ด้านหน้าคือมอเตอร์เวย์ M5 ฝั่งซ้ายคือ และตั้งอยู่ปากน้ำตรงข้ามกับ
ที่ตั้ง
ประเทศ	สหราชอาณาจักร (อังกฤษ)
เทศมณฑล	ซัมเมอร์เซตและเดวอน
เมือง	เอ็กซิเตอร์
ลักษณะทางกายภาพ
ต้นน้ำ
• ตำแหน่ง	ใกล้กับ ซัมเมอร์เซต ประเทศอังกฤษ
• พิกัด	51°09′33″N 3°47′12″W / 51.15917°N 3.78667°W / 51.15917; -3.78667
• ระดับความสูง	440 เมตร
ปากน้ำ
• ตำแหน่ง	ช่องแคบอังกฤษ
• พิกัด	50°36′53″N 3°25′30″W / 50.61472°N 3.42500°W / 50.61472; -3.42500
• ระดับความสูง	ระดับน้ำทะเล
อัตราการไหล
• ตำแหน่ง
• เฉลี่ย	15.89 ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที
• ต่ำสุด	0.44 ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที (27 สิงหาคม ค.ศ. 1976)
• สูงสุด	492.6 ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที (4 ธันวาคม ค.ศ. 1960)
ลุ่มน้ำ
ลำน้ำสาขา
• ซ้าย
• ขวา

ปากแม่น้ำเอ็กซ์

ต้นแม่น้ำเอ็กซ์

แผนที่แสดงตำแหน่งของต้นน้ำในซัมเมอร์เซตและปากน้ำในเดวอน

ปากแม่น้ำเอ็กซ์ และมีปราสาทพาวเดอรัมอยู่ด้านหลัง

ลักษณะทั่วไป

แม่น้ำเอ็กซ์ช่วงที่ไหลผ่านเอ็กซิเตอร์คีย์

ชื่อแม่น้ำมีที่มาจากคำว่า *Iska ซึ่งเป็นรากศัพท์ในภาษาบริตโตนิกดั้งเดิมหมายถึง "น้ำ" หรือ "ที่ที่มีปลาอาศัย" ซึ่งเป็นรากศัพท์ร่วมกับคำว่า pysg ในภาษาเวลส์ซึ่งเป็นรูปพหูพจน์ของปลา คำเดียวกันนี้ยังเป็นที่มาของชื่อแม่น้ำอีกหลายสายเช่น (River Axe) และ (River Esk) ในอังกฤษ และ (River Usk) ในเวลส์ เป็นต้น ชื่อแม่น้ำนี้เป็นที่มาของชื่อนครเอ็กซิเตอร์ ("ป้อมบนแม่น้ำเอ็กซ์") และชุมชนอื่น ๆ ที่ตั้งอยู่ใกล้เคียง รวมทั้งหมู่บ้านเอ็กซ์บริดจ์ (Exebridge) ซึ่งเป็นจุดที่แม่น้ำบาร์ล (River Barle) ไหลมาบรรจบ เมืองชายฝั่งสองเมืองตั้งอยู่คนละฟากของปากแม่น้ำเอ็กซ์ โดยเมือง (Exmouth) ตั้งอยู่ทางฝั่งตะวันออก และเมือง (Dawlish Warren) ตั้งอยู่ทางฝั่งตะวันตก โดยมีสันดอนทรายเชื่อมระหว่างสองเมืองทอดขวางปากแม่น้ำ

แม่น้ำสายนี้ส่งผลทำให้เอ็กซิเตอร์เจริญก้าวหน้าขึ้นอย่างมากในยุคกลาง อุตสาหกรรมในเอ็กซิเตอร์เริ่มมีขึ้นในบริเวณเกาะเอ็กซ์ ซึ่งสร้างขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 10 จากการขุดคลองส่งน้ำเข้าไปในบริเวณหาดทรายและที่ลุ่มริมแม่น้ำ ก่อนที่เกาะเอ็กซ์จะกลายเป็นที่ตั้งของโรงงานผลิตกระดาษและสิ่งทอโดยใช้พลังงานจากน้ำ

ในคริสต์ศตวรรษที่ 13 อิซาเบล เด ฟอร์ซ เคาน์เตสที่ 8 แห่งเดวอนได้สั่งให้สร้างฝายกั้นแม่น้ำในนครเอ็กซิเตอร์ ฝายดังกล่าวต่อมาจึงมีชื่อเรียกว่าเคาน์เตสแวร์ (Countess Wear) อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันเคาน์เตสแวร์ได้กลายเป็นชื่อชุมชนหนึ่งในนครเอ็กซิเตอร์ ส่วนฝายแห่งใหม่ได้แก่ทรูส์แวร์ (Trews Weir) สร้างย้อนขึ้นไปทางต้นน้ำจากเคาน์เตสแวร์เดิม 2 กิโลเมตรถูกขุดขึ้นเพื่อเป็นทางเลี่ยงให้เรือสามารถเดินทางเข้ามาในตัวเมืองได้ เนื่องจากปากแม่น้ำกว้าง ช่วงน้ำขึ้นผู้คนจึงนิยมเล่นกีฬาทางน้ำโดยเฉพาะเรือใบ วินด์เซิร์ฟ และสกีน้ำในบริเวณปากแม่น้ำ

ทั้งสองฝั่งของบริเวณปากแม่น้ำมีทางรถไฟตัดผ่าน โดยฝั่งตะวันออกมีจากเอ็กซิเตอร์ไปยังเอ็กซ์มัท และฝั่งตะวันตกมี โดยสายหลักเซาท์เดวอนตัดเลียบชายฝั่งทะเล และช่วงระหว่าง (Powderham) และดอว์ลิชวอร์เรนนั้นตัดผ่านแนวกำแพงกันคลื่น นอกจากนี้ยังมีเรือโดยสารข้ามฟากระหว่างเอ็กซ์มัทและสตาร์ครอสในช่วงฤดูร้อน เชื่อมระหว่างเอ็กซ์มัทและสถานีรถไฟสตาร์ครอสที่อยู่ในสายหลักเซาท์เดวอน บริเวณปากแม่น้ำเอ็กซ์ยังเป็นแหล่งอาหารสำหรับนกอพยพในช่วงฤดูหนาว ทำให้ดอว์ลิชวอร์เรนเป็นที่นิยมสำหรับนักดูนก นอกจากนี้แม่น้ำเอ็กซ์ยังมีปลาเทราต์สีน้ำตาลและปลาชนิดอื่น ๆ ชุกชุม

อ้างอิง

1. The Statesman’s Year-Book World Gazetteer ed. John Paxton
2. Eilert Ekwall (1981). The Concise Oxford Dictionary of English Place-names. Oxford [Eng.]: OUP. p. 171. ISBN .
3. Owen, H.W. & Morgan, R. 2007 Dictionary of the Place-names of Wales Gomer Press, Ceredigion; Gwasg Gomer / Gomer Press; page 484.
4. A.D. Mills (2003). A Dictionary of British Place-Names. Oxford Paperbook Reference. ISBN .
5. "The Leats of Exeter – a short history". Exeter Memories. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-08-15. สืบค้นเมื่อ 2019-04-26.
6. . www.exetermemories.co.uk. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-02-07. สืบค้นเมื่อ 2008-03-12.

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ แม่น้ำเอ็กซ์

• RSPB reserves: Exminster & Powderham Marshes
• Dawlish Warren Nature Reserve