แม น ำหน มาน หร อ แควหน มาน เป นลำน ำสายหน งในจ งหว ดปราจ นบ ร ต งต นจากจ ดท ห วยใสน อยและห วยใสใหญ ไหลมารวมก นในเขตอำเภ

แม่น้ำหนุมาน หรือ แควหนุมาน เป็นลำน้ำสายหนึ่งในจังหวัดปราจีนบุรี ตั้งต้นจากจุดที่ห้วยใสน้อยและห้วยใสใหญ่ไหลมารวมกันในเขตอำเภอนาดี แล้วไหลลงทางทิศใต้ ผ่านพื้นที่ราบ และเป็นเส้นแบ่งเขตอำเภอนาดีกับอำเภอกบินทร์บุรี มีห้วยโสมง (แควโขมง) ไหลมาร่วมด้วยทางฝั่งซ้าย จากนั้นไหลเข้าเขตอำเภอกบินทร์บุรี ก่อนจะไหลไปรวมกับแม่น้ำพระปรงที่มาจากทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ กลายเป็นจุดเริ่มต้นของแม่น้ำบางปะกงหรือแม่น้ำปราจีนบุรี มีความยาวประมาณ 27 กิโลเมตร ตอนต้นน้ำมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "แควน้ำใส" ส่วนตอนปลายน้ำมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "แควน้อย" (คู่กับ "แควใหญ่" หรือแม่น้ำพระปรง)

แม่น้ำหนุมาน แควหนุมาน, แควน้ำใส, แควน้อย
ที่ตั้ง
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ปราจีนบุรี
ลักษณะทางกายภาพ

ต้นน้ำ	จุดบรรจบระหว่างห้วยใสน้อยกับห้วยใสใหญ่
• ตำแหน่ง	ตำบลสำพันตาและตำบลสะพานหิน อำเภอนาดี
• พิกัด	14°08′48.7″N 101°43′53.4″E / 14.146861°N 101.731500°E / 14.146861; 101.731500

ปากน้ำ	จุดบรรจบกับแม่น้ำพระปรง
• ตำแหน่ง	ตำบลกบินทร์ อำเภอกบินทร์บุรี
• พิกัด	13°59′10.2″N 101°42′31.0″E / 13.986167°N 101.708611°E / 13.986167; 101.708611
ความยาว	27 กิโลเมตร (17 ไมล์)
ลุ่มน้ำ
ระบบแม่น้ำ	ลุ่มน้ำบางปะกง
ลำน้ำสาขา
• ซ้าย	ห้วยใสใหญ่, ห้วยยาง, ห้วยโสมง
• ขวา	ห้วยใสน้อย, คลองตากล่ำ, คลองผึ้ง

พื้นที่ตอนล่างของแม่น้ำหนุมานในอดีตเป็นที่ตั้งของบ้านด่านที่เรียกว่า "ด่านหนุมาน" มีชุมชนชาวอาศัยอยู่เป็นกลุ่มใหญ่มาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา เป็นบ้านด่านสําหรับเฝ้าระวังในเส้นทางเดินทัพไปยังเขมร มีศาลเจ้าพ่อหนุมานตั้งอยู่ริมฝั่งตะวันตกของแม่น้ำ ห่างจากบ้านใต้ ตำบลเมืองเก่า ราว 1 กิโลเมตร ภายหลังชาวบ้านรื้อถอนศาลเพื่อบูรณะและย้ายให้มาอยู่ใกล้กับชุมชนเมื่อ พ.ศ. 2500 ในปัจจุบันตั้งอยู่ติดกับหนองหนุมาน ส่วนที่บ้านปากน้ำ ตำบลกบินทร์ ซึ่งเป็นจุดที่แม่น้ำหนุมานกับแม่น้ำพระปรงไหลมาบรรจบกันนั้น มีชุมชนที่เป็นศูนย์รวมการคมนาคมในราว พ.ศ. 2449 ซึ่งตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

อ้างอิง

"จับตา....การพัฒนาลุ่มน้ำปราจีนบุรีสู่การแก้ปัญหาน้ำที่ยั่งยืน". แนวหน้า.
วลัยลักษณ์ ทรงศิริ. "ภูมิวัฒนธรรมของการตั้งถิ่นฐานสมัยโบราณกับเมืองหน้าด่านตะวันออก".
สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ไทย เล่ม ๔ (อักษร ย-ฮ) ฉบับราชบัณฑิตยสภา. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, 2561.
วลัยลักษณ์ ทรงศิริ. . มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-11-01. สืบค้นเมื่อ 2022-11-01.

[1] "จับตา....การพัฒนาลุ่มน้ำปราจีนบุรีสู่การแก้ปัญหาน้ำที่ยั่งยืน". แนวหน้า.

[2] วลัยลักษณ์ ทรงศิริ. "ภูมิวัฒนธรรมของการตั้งถิ่นฐานสมัยโบราณกับเมืองหน้าด่านตะวันออก".

[3] สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ไทย เล่ม ๔ (อักษร ย-ฮ) ฉบับราชบัณฑิตยสภา. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, 2561.

[4] วลัยลักษณ์ ทรงศิริ. . มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-11-01. สืบค้นเมื่อ 2022-11-01.