เสรีภาพในการสมาคม

เสรีภาพในการสมาคม (อังกฤษ: freedom of association) ครอบคลุมทั้งสิทธิของปัจเจกบุคคลในการเข้าร่วมหรือออกจากกลุ่มโดยสมัครใจ สิทธิของกลุ่มในการดำเนินการกระทำร่วม (collective action) เพื่อผลักดันผลประโยชน์ของสมาชิก และสิทธิของสมาคมในการยอมรับหรือปฏิเสธการรับสมาชิกโดยอาศัยเกณฑ์หนึ่ง ๆ เสรีภาพในการสมาคมเป็นทั้งสิทธิของปัจเจกบุคคลและสิทธิร่วมกัน ซึ่งระบบกฎหมายสมัยใหม่และประชาธิปไตยทุกระบบรับประกัน ได้แก่ รัฐบัญญัติสิทธิของสหรัฐ, อนุสัญญายุโรปว่าด้วยสิทธิมนุษยชน ข้อ 11, กฏบัตรสิทธิและเสรีภาพแคนาดา, และกฎหมายระหว่างประเทศ รวมทั้งปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน ข้อ 20 และ 23 และกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ข้อ 22 โดยปฏิญญาว่าด้วยหลักการพื้นฐานและสิทธิในการทำงานขององค์การแรงงานระหว่างประเทศก็รับรองสิทธิเหล่านี้ด้วย

เสรีภาพในการสมาคมแสดงออกในรูปสิทธิในการเข้าร่วมสหภาพแรงงาน มีเสรีภาพในการพูดหรือเข้าร่วมสมาคมโต้วาที พรรคการเมือง หรือสโมสรหรือสมาคมอื่นใด รวมทั้งนิกายและองค์การศาสนา ภราดรภาพ และสโมสรกีฬา และไม่ถูกบังคับให้เข้าร่วมสมาคมหนึ่ง ๆ เสรีภาพในการสมาคมมีความเชื่อมโยงใกล้ชิดกับเสรีภาพในการรวมตัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งภายใต้รัฐบัญญัติสิทธิของสหรัฐ

อย่างไรก็ดี ศาลและเจ้าพนักงานที่ได้รับมอบหมายของเขตอำนาจท้องถิ่นอาจมีข้อกำหนดสิทธิของอาชญากรที่ถูกพิพากษาลงโทษโดยเป็นเงื่อนไขข้อกำหนดตามกฎหมายก็ได้ สิทธิเสรีภาพในการสมาคมและเสรีภาพในการรวมตัวอาจมีการสละภายใต้บางพฤติการณ์ เช่น การให้การรับสารภาพว่ากระทำความผิดหรือการพิพากษาลงโทษ คำสั่งห้ามกระทำการหรือกระบวนวิธีการค้นและการยึดของผู้ถูกคุมความประพฤติ