เล่าเบา

เล่าเบา (ค.ศ. 183–255) มีชื่อในภาษาจีนกลางว่า หลิว จ้าน (จีน: 留贊; พินอิน: Liú Zàn) ชื่อรอง เจิ้งหมิง (จีน: 正明; พินอิน: Zhèngmíng) เป็นขุนพลของรัฐง่อก๊กในยุคสามก๊กของจีน เดิมรับใช้ขุนศึกซุนกวน (ภายหลังเป็นจักรพรรดิผู้ก่อตั้งรัฐง่อก๊ก) ในช่วงปลายยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก

เล่าเบา (หลิว จ้าน)
留贊
ผู้พิทักษ์ทัพซ้าย (左護軍 จั่วฮู่จฺวิน)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 255 (255) – ค.ศ. 255 (255)
กษัตริย์	ซุนเหลียง
ขุนพลซ้าย (左將軍 จั่วเจียงจฺวิน)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 252 (252) – ค.ศ. 255 (255)
กษัตริย์	ซุนเหลียง
นายกองพันทหารม้าประจำการ (屯騎校尉 ถุนฉีเซี่ยวเว่ย์)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. ? (?) – ค.ศ. ? (?)
กษัตริย์	ซุนกวน
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	ค.ศ. 183 นคร มณฑลเจ้อเจียง
เสียชีวิต	ค.ศ. 255 (72 ปี) มณฑลอานฮุย
บุตร	เล่าเลียก หลิว ผิง
อาชีพ	ขุนพล
ชื่อรอง	เจิ้งหมิง (正明)

ประวัติช่วงต้นและการรับใช้ซุนกวน

เล่าเบาเป็นชาวอำเภอฉางชาน (長山縣 ฉางชานเซี่ยน) เมือง (會稽郡 ไคว่จีจฺวิ้น) ซึ่งอยู่ในนคร มณฑลเจ้อเจียงในปัจจุบัน เล่าเบารับราชการเป็นข้าราชการชั้นผู้น้อยในที่ว่าการเมืองท้องถิ่นตั้งแต่วัยเยาว์ และครั้งหนึ่งเคยรบกับอู๋ หฺวาน (吳桓) ผู้นำกลุ่มกบฏโพกผ้าเหลืองกลุ่มหนึ่ง แม้ว่าเล่าเบาจะสังหารอู๋ หฺวานได้ แต่ก็ได้รับบาดเจ็บที่ขาข้างหนึ่งและไม่สามารยืดขาให้ตรงได้อีก

แม้ว่าเล่าเบาได้รับบาดเจ็บแต่ยังคงแน่วแน่เด็ดเดี่ยว เล่าเบาชอบอ่านตำราการทหารและประวัติศาสตร์เป็นพิเศษ เมื่อใดที่เล่าเบาอ่านเรื่องที่แม่ทัพในยุคโบราณจัดกระบวนทัพในยุทธการ เล่าเบาก็ทอดถอนใจเพราะคิดว่าตนคงไม่มีทางเป็นอย่างแม่ทัพเหล่านั้นได้ ครั้งหนึ่งเล่าเบาบอกกับครอบครัวและเพื่อนฝูงว่า "แผ่นดินโกลาหล ผู้คนจำนวนมากต่อสู้เพื่ออำนาจ ตลอดช่วงเวลาของประวัติศาสตร์มีเพียงผู้มีความพิเศษเท่านั้นที่ขึ้นมามั่งคั่งและมีชื่อเสียงได้สำเร็จ บัดนี้ข้าไม่อาจทำอะไรได้กับทุพพลภาพนี้ได้ ข้าก็ไม่ต่างกับคนตาย ข้าตั้งใจจะเฉือนขาตนเอง หากโชคดีพอที่จะรอดชีวิตก็คงสามารถยืดขาได้ แล้วข้าก็จะสามารถทำตามความฝันได้ต่อมา แต่หากข้าตายก็ให้ไปเป็นตามนั้นเถิด" ครอบครัวและเพื่อนของเล่าเบาพยายามจะหยุดเล่าเบาไม่ให้ทำเช่นนั้นแต่ไม่สำเร็จ เล่าเบาใช้มีดเฉือนขาของตัวเองและปล่อยให้เลือดไหลออก แต่ก็หมดสติไปเพราะความเจ็บปวด หลังเล่าเบาหายดีแล้วก็สามารถยืดขาและเดินได้ตามปกติอีกครั้ง

เล่งทองนายทหารผู้รับใช้ขุนศึกซุนกวนได้ยินเรื่องเกียวกับเล่าเบาก็รู้สึกประทับใจ จึงแนะนำซุนกวนว่าเล่าเบาเป็นผู้มีความสามารถ เล่าเบาจึงได้มารับใช้ซุนกวน หลังเล่าเบามีผลงานการรบในยุทธการหลายครั้ง ก็ได้รับการเลื่อนยศเป็นนายกองพันทหารม้าประจำการ (屯騎校尉 ถุนฉีเซี่ยวเว่ย์) เล่าเบาเป็นที่รู้จักว่าเป็นคนผู้พูดจาเปิดเผยตรงไปตรงมาและไม่เกรงกลัวอำนาจใด ๆ ซุนกวนจึงเห็นว่าเล่าเบาเป็นคนค่อนข้างน่ากลัว

ยุทธการที่ตังหิน

ในปี ค.ศ. 252 หลังการสวรรคตของจักรพรรดิซุนกวน เล่าเบารับราชการต่อมากับซุนเหลียงรัชทายาทของซุนกวนผู้ขึ้นเป็นจักรพรรดิลำดับที่ 2 แห่งง่อก๊ก ต่อมาในปีเดียวกัน วุยก๊กรัฐอริของง่อก๊กบุกเข้าโจมตีเขื่อนที่ทัพง่อก๊กสร้างที่ตังหิน (東興 ตงซิง; ทางตะวันออกเฉียงใต้ของนคร มณฑลอานฮุยในปัจจุบัน) จูกัดเก๊กผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์แห่งง่อก๊กนำทัพง่อก๊กไปต้านข้าศึก โดยเล่าเบา เตงฮอง ลิกี๋ และต๋องจูนำทัพหน้าเข้ายึดคันดินสฺวี (徐塘 สฺวีถาง) และทำลายค่ายในแนวหน้าส่วนหนึ่งของข้าศึก ทัพหลักของง่อก๊กตามมาสมทบและร่วมกันปราบทัพวุยก๊ก เล่าเบาได้เลื่อนขึ้นเป็นขุนพลซ้าย (左將軍 จั่วเจียงจฺวิน) จากความดีความชอบในยุทธการ

กบฏบู๊ขิวเขียมและบุนขิม

ในปี ค.ศ. 255 เมื่อบู๊ขิวเขียมและบุนขิมขุนพลวุยก๊กเริ่มก่อกบฏในฉิวฉุน (壽春 โช่วชุน; ปัจจุบันคือ มณฑลอานฮุย) ซุนจุ๋นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ของง่อก๊กตัดสินใจจะนำกำลังพลไปยังฉิวฉุนเพื่อสนับสนุนการก่อกบฏ เล่าเบาได้รับการตั้งให้เป็นผู้พิทักษ์ทัพซ้าย (左護軍 จั่วฮู่จฺวิน) ได้รับตราอาญาสิทธิ์ และได้รับคำสั่งให้ไปเข้าร่วมกับซุนจุ๋นในการรบ แต่เล่าเบาล้มป่วยระหว่างเดินทางไปฉิวฉุน ในช่วงเวลาเดียวกันนั้น ทัพหลวงของวุยก๊กได้ปราบปรามกบฏเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ระหว่างที่ซุนจุ๋นเตรียมการจะกลับง่อก๊กได้สั่งให้เล่าเบานำกำลังทหารคุ้มกันเสบียงกลับไปก่อนล่วงหน้า

จูกัดเอี๋ยนขุนพลวุยก๊กใช้โอกาสที่ข้าศึกล่าถอยสั่งให้เจียวปั้น (蔣班 เจี่ยง ปาน) ให้นำกำลังพล 4,000 นายไล่ตามโจมตีเล่าเบา เล่าเบายังคงป่วยอยู่ในเวลานั้นจึงไม่สามารถลุกขึ้นมาสั่งการกองกำลังให้รบกับข้าศึกได้ เล่าเบาเห็นว่าหากเป็นอย่างนี้ก็ต้องพ่ายแพ้แน่ จึงส่งร่มพิธีการและตราประจำตำแหน่งของตนให้กับผู้ใต้บังคับบัญชาแล้วบอกว่า "ข้าผู้เป็นแม่ทัพเคยได้ปราบข้าศึกและยึดธงข้าศึกไป แต่ข้าไม่เคยพ่ายแพ้ในการรบแม้แต่ครั้งเดียว บัดนี้ข้าล้มป่วยและมีกำลังพลด้อยกว่าข้าศึกนัก ท่านควรรีบจากไปขณะที่ยังทำได้ หากเราตายในวันนี้ทั้งหมดก็ไม่เป็นผลดีต่อรัฐของเรา รังแต่จะเป็นประโยชน์ต่อข้าศึกเท่านั้น" ผู้ใต้บังบัญชาปฏิเสธที่จะจากไป เล่าเบาจึงชักดาบออกมาและขู่จะฆ่าผู้ใต้บังคับบัญชา ผู้ใต้บังคับบัญชาจึงยอมจากไป

ในอดีต เมื่อเล่าเบาเข้าร่วมในการรบ มักจะเรียกกองกำลังมาร่วมกลุ่มกันก่อนและให้พวกทหารร้องเพลงและโห่ร้องเพื่อเพิ่มขวัญกำลังใจ เล่าเบาไม่เคยพ่ายแพ้ในการสู้รบใด ๆ ที่เคยเข้าร่วม จนกระทั่งการรบครั้งสุดท้าย ก่อนเล่าเบาจะเสียชีวิตได้ทอดถอนใจกล่าวว่า "ข้าได้ต่อสู้เช่นนี้อยู่เสมอ วันนี้ข้าต้องจบลงเช่นนี้ด้วยอาการป่วย มันเป็นโชคชะตา!" เมื่อเล่าเบาเสียชีวิตนั้นมีอายุ 73 ปี (ตาม) เจียวปั้นสั่งให้ทหารตัดศีรษะของเล่าเบาและนำไปประจานและยึดตราประจำทัพของเล่าเบา หลายคนต่างคร่ำครวญให้กับการเสียชีวิตของเล่าเบา

ครอบครัว

เล่าเบามีบุตรชาย 2 คนคือเล่าเลียก (留略 หลิว เลฺว่) และหลิว ผิง (留平) ทั้งคู่รับราชการเป็นขุนพลในง่อก๊ก

ดูเพิ่ม

• รายชื่อบุคคลในยุคสามก๊ก

อ้างอิง

1. ("จูกัดเก๊กจึงว่าท่านว่านี้ชอบนัก ท่านจงเปนแม่ทัพเรือคุมทหารสามพันยกไป ลีกีต๋องจูเล่าเบาทหารสามคนนี้คุมทหารคนละหมื่น เปนแม่ทัพบกยกไปเปนสามกอง ตัวข้าพเจ้าจะยกทัพหลวงหนุนไป เมื่อจะยกเข้าตีนั้นมีประทัดสัญญา ถ้าได้ยินเสียงประทัดก็ให้แม่ทัพแม่กองเร่งยกเข้าตีให้พร้อมกันทั้งบกทั้งเรือ เตงฮองก็ยกทัพเรือสามสิบลำคุมทหารสามพันยกไปเมืองตังหิน ลีกีต๋องจูเล่าเบาคุมทหารคนละหมื่นเปนทัพบกยกไปเมืองตังหิน จูกัดเจ๊กก็ยกทัพหลวงหนุนไป") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๐". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ May 7, 2024.
2. (吳書曰：留贊字正明，會稽長山人。少為郡吏，與黃巾賊帥吳桓戰，手斬得桓。贊一足被創，遂屈不伸。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.
3. (然性烈，好讀兵書及三史，每覽古良將戰攻之勢，輒對書獨歎，因呼諸近親謂曰：「今天下擾亂，英豪並起，歷觀前世，富貴非有常人，而我屈躄在閭巷之閒，存亡無以異。今欲割引吾足，幸不死而足申，幾復見用，死則已矣。」) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.
4. (親戚皆難之。有閒，贊乃以刀自割其筋，血流滂沱，氣絕良乆。家人驚怖，亦以旣爾，遂引申其足。足申創愈，以得蹉步。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.
5. (淩統聞之，請與相見，甚奇之，乃表薦贊，遂被試用。累有戰功，稍遷屯騎校尉。時事得失，每常規諫，好直言不阿旨，權以此憚之。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.
6. (諸葛恪征東興，贊為前部，合戰先陷陣，大敗魏師，遷左將軍。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.
7. (孫峻征淮南，授贊節，拜左護軍。未至壽春，道路病發，峻令贊將車重先還。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.
8. (吴大將孫峻、呂據、留贊等聞淮南亂，會文欽往，乃帥衆將欽徑至壽春；時誕諸軍已至，城不可攻，乃走。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 28.
9. (誕遣將軍蔣班追擊之， ...) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 28.
10. (魏將蔣班以步騎四千追贊。贊病困，不能整陣，知必敗，乃解曲蓋印綬付弟子以歸，曰：「吾自為將，破敵搴旗，未甞負敗。今病困兵羸，衆寡不敵，汝速去矣，俱死無益於國，適所以快敵耳。」弟子不肯受，拔刀欲斫之，乃去。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.
11. (初，贊為將，臨敵必先被髮叫天，因抗音而歌，左右應之，畢乃進戰，戰無不克。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.
12. (... 斬贊，傳首，收其印節。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 28.
13. (及敗，歎曰：「吾戰有常術，今病困若此，固命也！」遂被害，時年七十三，衆庶痛惜焉。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.
14. (二子略、平，並為大將。) อรรถาธิบายจากอู๋ชูในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 64.

บรรณานุกรม

• ตันซิ่ว (ศตวรรษที่ 3). จดหมายเหตุสามก๊ก (ซานกั๋วจื้อ).
• เผย์ ซงจือ (ศตวรรษที่ 5). อรรถาธิบายจดหมายเหตุสามก๊ก (ซานกั๋วจื้อจู้).