เลี่ยม พรตพิทยพยัต

คุณหญิงเลี่ยม บุนนาค เป็นธิดาคนที่ 12 ของเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) ซึ่งดำรงตำแหน่งเป็น สมุหกลาโหม ในสมัยต้นรัชกาลที่ 5 ซึ่งคนทั่วไปมักเรียกบิดาท่านว่า เจ้าคุณทหารหรือเจ้าคุณกลาโหม มารดาชื่อ ท่านหลี ท่านเลี่ยมได้สมรสกับเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสง-ชูโต) แต่ไม่มีบุตรธิดาด้วยกัน ต่อมาได้สมรสกับหลวงพรตพิทยพยัต และก็ไม่มีบุตรธิดาเช่นเดียวกัน

คุณหญิงเลี่ยม พรตพิทยพยัต
เสียชีวิต	พ.ศ. 2506
คู่สมรส	• เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสง-ชูโต) • หลวงพรตพิทยพยัต (พรต เดชา)
บิดามารดา	เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค) หลี บุนนาค

ระหว่างที่มีชีวิตอยู่ท่านมักจะมาอยู่ที่บ้านพักที่หัวตะเข้ (ตั้งอยู่ริมคลองตรงข้ามที่ว่าการเขตลาดกระบัง) ซึ่งขณะนั้นยังเป็นท้องถิ่นที่ห่างไกล จะเดินทางไปมาได้โดยทางเรือเท่านั้น ระหว่างที่พักอยู่ที่หัวตะเข้ท่านเห็นเด็ก ๆ ชาวหัวตะเข้และลูกหลานชาวนาที่เช่าที่นาของท่านและบริเวณใกล้เคียง เช่น บ้านบึงบัว ลำปะทิว ทับยาว ยังไม่ค่อยได้รับการศึกษา เพราะไม่มีสถานศึกษาระดับมัธยมในย่านนั้นเลย และการเดินทางก็ลำบากประกอบกับท่านเจ้าคุณทหาร เมื่อครั้งมาควบคุมการขุดคลองประเวศบุรีรมย์ผ่านท้องที่ลาดกระบังไปยังจังหวัดฉะเชิงเทรานั้นได้สังเกตเห็นว่าคนงานที่รับจ้างขุดดินในการขุดคลองแถวนี้เมื่อเลิกงานก็ดื่มสุรามึนเมาเล่นการพนันทะเลาะวิวาทฆ่าฟันกันตายเป็นเนืองนิจท่านก็ได้ปรารภกับท่านเลี่ยมเสมอว่า คนพวกนี้ไม่มีอะไรอีกแล้วในชีวิต หากินมาได้ก็กินเหล้าเล่นการพนันหมดซ้ำยังก่อการวิวาทฆ่าฟันกันอีกด้วย ทั้งนี้เพราะว่าขาดการศึกษา

พิธีมอบที่ดินจากท่านเลี่ยม

ดังนั้นทางที่จะช่วยคนพวกนี้ได้ก็มีอยู่ทางเดียว คือ ให้การศึกษาแก่บรรดาลูก ๆ หลาน ๆ ของคนพวกนี้เท่านั้น ท่านเจ้าคุณทหารจึงจับจองที่ดินในบริเวณริมคลองที่ขุดขึ้นประมาณ 1,500 ไร่ โดยมีความตั้งใจว่าจะให้ที่ดินผืนนี้เป็นสถานศึกษาให้ความรู้แก่อนุชนรุ่นหลัง ให้มีสติปัญญามีอาชีพที่ดีขึ้นกว่านี้ ต่อมาไม่นานท่านเจ้าคุณทหารถึงแก่อสัญกรรม ที่ดินผืนนี้จึงตกเป็นของธิดาท่านคือ ท่านเลี่ยมซึ่งท่านก็ได้สืบทอดเจตนารมณ์ของท่านเจ้าคุณทหารด้วยการยกที่ดินในเขตลาดกระบังให้กระทรวงศึกษาธิการ 1,041 ไร่ เพื่อจัดตั้งสถานศึกษาให้แก่เด็กชาวลาดกระบังได้มีโอกาสเล่าเรียนชั้นสูงต่อไป โดยมอบบ้านพักของท่านที่หัวตะเข้ให้ใช้เป็นอาคารเรียนเปิดสอนในระดับมัธยม และให้ใช้ชื่อโรงเรียนนี้ว่า "โรงเรียนพรตพิทยพยัต" เพื่อเป็นอนุสรณ์แก่สามีผู้ล่วงลับไป ส่วนที่ดินอีกส่วนหนึ่งท่านขอให้กระทรวงศึกษาธิการจัดตั้งเป็นวิทยาลัยอาชีวะ สอนวิชาชีพและขอให้ใช้ชื่อท่านเจ้าคุณทหาร เป็นชื่อวิทยาลัยซึ่งต่อมาเป็นวิทยาลัย เกษตรกรรมเจ้าคุณทหาร (ปัจจุบันโอนไปสังกัดสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง) อีกส่วนหนึ่งเป็นวิทยาลัย โทรคมนาคมและวิทยาลัยวิชาการก่อสร้าง (ปัจจุบันเป็นสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง)

อนุสาวรีย์หลวงพรต-ท่านเลี่ยมที่โรงเรียนพรตพิทยพยัต ใน สมัยก่อน

อนุสรณ์สถาน

อนุสาวรีย์หลวงพรต-ท่านเลี่ยม ตั้งอยู่ภายใน อุทยานหลวงพรต-ท่านเลี่ยม ตัวอนุสาวรีย์นั้นวางศิลาฤกษ์ ในวันที่ 9 ธันวาคม พ.ศ. 2525 แต่ตัวอุทยานก่อสร้างในยุคต่อมานำโดย นายเฉลียว พงศาปาน ผู้บริหารในยุคนั้น

ดูเพิ่ม

• โรงเรียนพรตพิทยพยัต
• หลวงพรตพิทยพยัต
• เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสง-ชูโต)
• วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข้อความจากจดหมายของท่านเลี่ยม ณ บ้านพรตพิสุทธ์^[]
• ศูนย์กลางชุมชนนักเรียนโรงเรียนพรตพิทยพยัต^[]

อ้างอิง

1. จากเว็บไซต์โรงเรียนพรตพิทยพยัต