เลขทะเบ ยนว ตถ อวกาศสากล อ งกฤษ International Designator หร อท ร จ กในนามของ เลขทะเบ ยน COSPAR COSPAR ID และในสหร ฐอเมร

เลขทะเบียนวัตถุอวกาศสากล (อังกฤษ: International Designator) หรือที่รู้จักในนามของ เลขทะเบียน COSPAR (COSPAR ID) และในสหรัฐอเมริกาใช้ เลขทะเบียน NSSDC ID (NSSDC ID) เป็นระบบที่ใช้ในการกำหนดเลขประจำตัวของวัตถุประดิษฐ์ทั้งหมดที่ถูกส่งขึ้นไปในอวกาศ ซึ่งได้แก่ ดาวเทียม ยานสำรวจอวกาศ ชิ้นส่วนจรวด และส่วนประกอบอื่นๆ ที่ใช้ในการส่ง ระบบนี้เป็นส่วนหนึ่งของ (Outer Space Treaty) ซึ่งถูกร่างภายใต้การอุปถัมภ์ของสหประชาชาติในการระบุรายละเอียดของวัตถุที่ถูกส่งขึ้นไปโคจรนอกโลก ระบบเลขทะเบียนแรกที่ใช้งานถูกกำหนดโดย

ระบบเลขทะเบียนนี้จะรู้กันดีว่าคือระบบของ COSPAR ซึ่งเป็นชื่อย่อของ (Committee on Space Research) ซึ่งก่อตั้งโดย (International Council for Science, ICSU) ระบบของ COSPAR จัดเป็นระบบทะเบียนวัตถุอวกาศระบบแรก ซึ่งคิดค้นขึ้นโดยมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดในปี ค.ศ. 1958 ในขณะนั้นจะใช้อักษรกรีกในการระบุดาวเทียม ยกตัวอย่างเช่น ดาวเทียมสปุตนิก 1 ถูกระบุเป็น 1957 α2 ระบบเลขทะเบียนของมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดถูกใช้ในการระบุดาวเทียมที่ส่งขึ้นอวกาศมาจนถึงปี ค.ศ. 1962 หลังจากนั้นได้มีปรับปรุงระบบให้ทันสมัยขึ้นและเริ่มมีผลบังคับใช้มาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1963 โดยดาวเทียมดวงแรกที่ถูกลงทะเบียนในระบบใหม่คือดาวเทียม Luna E-6 No.2 หรือที่รู้จักกันในชื่อสปุตนิก 25 เลขทะเบียนคือ 1963-001B นอกจากนี้ยังมีการระบุหมายเลขทะเบียนแบบใหม่ย้อนหลังให้กับดาวเทียมที่ถูกส่งไปก่อนหน้านี้ เช่นในเว็บไซต์ NSSDC แม้ว่าดาวเทียมเหล่านี้จะไม่ได้อยู่ในวงโคจรอีกแล้วก็ตาม

สำหรับรายการจำแนกวัตถุอวกาศที่ใช้ในสหรัฐอเมริกาจะอยู่ในการกำกับดูแลของ (National Space Science Data Center: NSSDC) ซึ่งเป็นหน่วยงานขององค์การนาซา

โครงสร้างของเลขทะเบียน COSPAR

เลขทะเบียน COSPAR สามารถแบ่งออกเป็นสามชุดย่อย ได้แก่

ชุดแรกคือตัวเลขปี ค.ศ. ของวัตถุที่ถูกส่งขึ้นอวกาศ
ชุดที่สองคือตัวเลขลำดับครั้งที่มีการส่งขึ้นอวกาศในปีนั้น
ชุดสุดท้ายคือตัวอักษรเฉพาะของดาวเทียมซึ่งเริ่มต้นด้วย A

ตารางด้านล่างคือตัวอย่างของเลขทะเบียนวัตถุอวกาศในโครงการสำคัญๆ

โครงการ	ชิ้นส่วนวัตถุ	หมายเลขแค็ตตาล็อกดาวเทียม หรือ เลขทะเบียน NORAD	เลขทะเบียน COSPAR	ปี ค.ศ. ที่ส่ง	ลำดับครั้งที่ส่งในปีปฎิทิน	ตัวอักษรเฉพาะของดาวเทียม ชิ้นส่วนจรวด และส่วนประกอบอื่นๆ
การส่งดาวเทียมดวงแรกของโลก	ส่วนที่ 2 ของจรวด R-7 Semyorka	00001	1957-001A	1957	001	A
การส่งดาวเทียมดวงแรกของโลก	ดาวเทียมสปุตนิก 1	00002	1957-001B	1957	001	B
การส่งจรวด Ariane 5 ในวันที่ 20 ธันวาคม ค.ศ. 2008	ดาวเทียม Hot Bird 9	33459	2008-065A	2008	065	A
	ดาวเทียม W2M	33460	2008-065B			B
	กระสวยอวกาศ Sylda	33461	2008-065C			C
	ส่วนที่ 2 ของจรวด Ariane 5	33462	2008-065D			D
การส่งดาวเทียมไทยคม 8 ในวันที่ 27 พฤษภาคม ค.ศ. 2016	ดาวเทียมไทยคม 8	41552	2016-031A	2016	031	A
การส่งดาวเทียมไทยคม 8 ในวันที่ 27 พฤษภาคม ค.ศ. 2016	ส่วนที่ 2 ของจรวด Falcon 9 R/B	41553	2016-031B	2016	031	B

ข้อบ่งใช้

วัตถุที่ส่งขึ้นอวกาศไม่สำเร็จจะไม่ถูกลงทะเบียนไว้ แต่จะถูกจำแนกไว้ในชื่อแบบไม่เป็นทางการ เช่น การส่งดาวเทียม Vanguard SLV1 จะบันทึกว่า VASGL1
วัตถุที่บินในวงโคจรย่อย (sub-orbital flight) จะไม่ถูกลงทะเบียนไว้
กระสวยอวกาศที่เดินทางกลับมายังพื้นโลกจะมีหมายเลขทะเบียนแยกในการบินแต่ละครั้ง
ชิ้นส่วนขนาดเล็กที่หลุดออกมาจากยานหรือดาวเทียมแล้วเข้าสู่วงโคจรอย่างอิสระจะไม่ถูกลงทะเบียนไว้
หมายเลขแค็ตตาล็อกดาวเทียม (Satellite Catalog Number หรือ SATCAT no.) หรืออดีตคือ NORAD ID เป็นระบบหมายเลขอีกระบบหนึ่งที่ใช้ในการคิดตามวัตถุในอวกาศเพื่อหลีกเลี่ยงการชน

อ้างอิง

"Ephemeris of satellite 1957 alpha 2". nasa_techdoc_19900066808. {{}}: ตรวจสอบค่า |archiveurl= ((help))CS1 maint: url-status ()
"Luna Ye-6". Gunter's Space Page. 11 December 2017. สืบค้นเมื่อ 17 June 2019.
"NASA - NSSDCA - Master Catalog". nssdc.gsfc.nasa.gov. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-09-25.

ดูเพิ่ม

แหล่งข้อมูลอื่น

NSSDC Master Catalog
Space-Track
UK Space Objects Registry
UN Space Objects Registry
CelesTrak
CalSky Satellite Catalog Search
N2YO
Heavens-Above
Gunter's Space Page
COSPAR of the International Council for Science

[1] "Ephemeris of satellite 1957 alpha 2". nasa_techdoc_19900066808. {{}}: ตรวจสอบค่า |archiveurl= ((help))CS1 maint: url-status ()

[2] "Luna Ye-6". Gunter's Space Page. 11 December 2017. สืบค้นเมื่อ 17 June 2019.

[3] "NASA - NSSDCA - Master Catalog". nssdc.gsfc.nasa.gov. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-09-25.