เยฟเกนี ปรีโกจีน

เยฟเกนี วิคโตโรวิช ปรีโกจีน (รัสเซีย: Евге́ний Ви́кторович Приго́жин; สัทอักษรสากล: [prʲɪˈɡoʐɨn]; 1 มิถุนายน 1961 – 23 สิงหาคม 2023) เป็นออลิการ์กรัสเซียและผู้นำบริษัททหารเอกชนที่ชื่อว่า วากเนอร์ เขาเป็นคนสนิทใกล้ชิดของวลาดีมีร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซีย จนกระทั่งเขาได้เริ่มก่อการกบฏในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 2023 ปรีโกจีนบางครั้งถูกขนามนามว่าเป็น "หัวหน้าคนครัวของปูติน" ("Putin's chef") เพราะเขาเป็นเจ้าของร้านอาหารและบริษัทประกอบอาหารจำนวนหนึ่งที่มีให้บริการแก่เครมลิน ครั้งหนึ่งเคยเป็นนักโทษในสหภาพโซเวียต ปรีโกจีนได้ควบคุมเครื่อข่ายของบริษัทที่ทรงอิทธิพลของเขาเอง ซึ่งได้ดำเนินการตามข้อมูลการตรวจสอบ ค.ศ. 2022 "ได้ประสานกันอย่างแนบแน่นกับกระทรวงกลาโหมรัสเซียและหน่วย หน่วยข่าวกรองหลักของรัสเซีย"

เยฟเกนี ปรีโกจีน
ปรีโกจีนเมื่อปี 2023
ชื่อพื้นเมือง	Евгений Пригожин
ชื่อเล่น	"หัวหน้าคนครัวของปูติน"
เกิด	1 มิถุนายน ค.ศ. 1961 เลนินกราด รัสเซียโซเวียต สหภาพโซเวียต
เสียชีวิต	23 สิงหาคม ค.ศ. 2023(2023-08-23) (62 ปี) คูเจียนคีโน, เขตโบโลกอฟสกี, แคว้นตเวียร์, ประเทศรัสเซีย
รับใช้	รัสเซีย
บังคับบัญชา	กลุ่มวากเนอร์
การยุทธ์	สงครามรัสเซีย-ยูเครน การรุกรานยูเครนโดยรัสเซีย กบฏกลุ่มวากเนอร์
บำเหน็จ	วีรชนแห่งสหพันธรัฐรัสเซีย
คู่สมรส	Lyubov Valentinovna Prigozhina
บุตร	3
ข้อมูลธุรกิจ
องค์การ	วากเนอร์กรุ๊ป
Criminal information
สถานะทางคดี	ต้องหาโดยเอฟบีไอ ฐานยุแยงการเลือกตั้ง
บทลงโทษ	ถูกเลื่อนออกไป (1979) จำคุก 12 ปี (1981–1990)

ชีวิตวัยเด็กและการศึกษา

ปริโกจีนเกิดเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน 1961 ณ เมือง เลนินกราด สหภาพโซเวียต ซึ่งปัจจุบันคือเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กประเทศรัสเซีย แม่เป็นพยาบาล พ่อของเขาเป็นวิศวกรเหมืองแร่ชาวยิว ซึ่งเสียชีวิตตอนที่เขาอายุ 9 ขวบ ปู่ของเค้าเป็นทหารในกองทัพแดงสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง ได้รับเหรียญกล้าหาญจากการรบในสมรภูมิรซเฮฟ (Rhzev) ซึ่งต่อมาเขาได้ออกทุนสนับสนุนหนังสงคราม Rhzev ที่ฉายเมื่อปี 2020 ซึ่งเนื้อเรื่องได้มีการเชิดชูเกียรติปู่ของเขา

ปริโกจีนเป็นญาติกับ เยฟิล์ม อิลยิช ปริโกจีน ซึ่งเขาได้อาศัยอยู่ด้วยเป็นเวลาหลายปี โดยทำงานในเหมืองยูเรเนียม ในเมือง โซฟติ โวดี้ ประเทศยูเครน

พ่อเลี้ยงของปริโกจีนชื่อ ซามูอิล ฟริดมาโนวิช ซาคอย เป็นครูสอนสกีเชื้อสายยิวซึ่งครั้งหนึ่งได้จุดประกายให้เขาสนใจและเข้าสู่เส้นทางการเป็นนักสกีมืออาชีพ เขาจบการศึกษาจากโรงเรียนกีฬาเมื่อปี 1977 ก่อนจะล้มเลิกเส้นทางนักกีฬาภายหลังการบาดเจ็บ และหันมาทำงานเป็นเทรนเนอร์ฟิตเนสที่โรงเรียนกีฬาเด็ก

อาชญากรรมและถูกจำคุก

ในปี ค.ศ. 1979 เขาถูกจับในข้อหาลักขโมยและถูกตัดสินจำคุก 2 ปี 6 เดือน โดยได้รอลงอาญา และต้องทำงานชดใช้โทษในโรงงานเคมีใน เวลิกี้ โนโวโกรอด

ในปี ค.ศ. 1980 เขาได้กลับมาเข้ากลุ่มแก๊งอาชญากรรมตระเวรขโมยทั่วเมืองเลนินกราด ก่อนจะถูกจับหลังจากที่ได้การปล้นและทำร้ายร่างกายผู้หญิงบนถนน เข้าถูกตัดสินจำคุก ค.ศ.1981 เป็นเวลา 12 ปีในคุกสำหรับนักโทษคดีอาชญากรรม

ในปี 1985 ปริโจกินได้ถูกย้ายไปจำคุกกับนักโทษทั่วไป และ ณ ตอนนั้นเขาได้อ่านหนังสืออย่างมาก และได้เรียนงานช่าง ได้ทำงานเป็นช่างกลึง คนขับรถแทรกเตอร์ และ ช่างทำตู้

ในปี 1988 ศาลฎีกาได้มีการลดโทษเหลือ 10 ปี จากความประพฤที่ดีระหว่างอยู่ในเรือนจำ และย้ายมาอยู่เรือนจำทั่วไป ในที่สุดเมื่อปี 1990 เข้าได้พ้นโทษ ทันทีเมือเขาพ้นโทษออกมาก็ได้สมัครเรียนต่อที่สถาบันเคมีและเภสัชกรรมเลนินกราดแต่เรียนไม่จบการศึกษา ในภายหลังปริโกจีนใช้ภูมิหลังในการเป็นนักโทษในการโน้มนาวนักโทษเพื่อเข้่าร่วมกลุ่มทหารรับจ้างวากเนอร์

เส้นทางนักธุรกิจ

ภายหลังจากการพ้นโทษเขาได้ออกมาขายฮอตดอกกับแม่และพ่อเลี้ยงของเขาในตลาด เมืองเลนินกราด หลังจากที่โซเวียตล่มสลาย เขาได้เริ่มประกอบธุรกิจหลายอย่าง ในช่วงปี 1991 ถึงปี 1997 เขาได้ธุรกิจค้าปลีก และเป็นหุ้นส่วน 15% ของเชนธุรกิจค้าปลีก Contrast ในเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กซึ่งก่อตั้งโดยเพื่อนร่วมชั้นของเขานามว่าบอริส สเกปเตอร์

ในช่วงเวลาเดียวกันเขาได้ทำธุรกิจเกี่ยวกับการพนัน ปริโจกิน บอริส และ อิกอร์ โกเบนโก ได้สร้างคาสิโนแห่งแรกในเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก และอีกหลากหลายธุรกิจ เช่น ธุรกิจก่อสร้าง วิจัยการตลาด การค้าขายกับต่างประเทศ เป็นไปได้ว่าช่วงเวลาตรงนี้อาจจะเป็นช่วงที่ปริโจกินได้พบปูตินที่กำลังดำรงตำแหน่งเลขาธิการกรรมการว่าด้วยกิจการและธุรกิจการพนันตั้งแต่ปี 1991

ในปี 1995 หลังจากที่รายได้จากธุรกิจต่างเริ่มลดลง เขาได้ชักชวน คิริล ซิมินอฟซึ่งทำงานอยู่ที่เชนธุรกิจค้าปลีก Contrast มาร่วมเปิดร้านอาหาร โดยร้านอาหารแรกของปริโจกินมีชื่อว่า Old Custom House (Старая Таможня) ที่เมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก หลังจากนั้นเมือปี 1997 เขาและหุ่นส่วนได้บูรณะเรือเก่าโดยใช้เงินกว่า 400,000 ดอลลาร์สหรัฐ ให้กลายเป็นร้านอาหารลอยน้ำที่มีชื่อว่า New Island ซึ่งได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก

ในปี 2001 เขาได้เสริฟอาหารให้ประธานาธิบดีปูตินและฝรั่งเศสในขณะนั้นด้วยตัวเอง นอกจาก ปริโจกินยังเป็นเจ้าภาพต้อนรับประธานาธิบดีจอร์จดับเบิ้ลยูบุชเมื่อปี 2002 และ ในปี 2003 ปูตินได้เฉลิมฉลองวันเกิดตัวเองที่ร้าน New Island อีกด้วย

ในปี 2000 เขาเริ่มมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกลับปูตินมากขึ้นเรื่อย ในปี 2003 เขาได้แยกเปิดบริษัทใหม่อันโด่งดังชื่อว่า บริษัทอาหารที่ชนะการประมูลของภาครัฐมากมาย ไม่ว่าจะเป็นประมูลอาหารกลางสำหรับโรงเรียนและพนักงานรัฐ ในปี 2012 เขาได้ชนะประมูลในการผลิตอาหารสำหรับกองทัพรัสเซียมูลค่ากว่า 1.2 ล้านล้านบาทต่อปี เงินที่ได้ส่วนนี้เขาได้เอามาใช้ในการสร้างบริษัทเทคโนโลยีที่ชื่อ ซึ่งถูกกล่าวหาว่าอยู่เบื้องหลังการแทรกแซงการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐเมื่อปี 2016

ในปี 2018 บริษัท Msk LLC ได้รับจัดงานเลี้ยงประจำปี “วีรบุรุษแห่งปิตุภูมิ” ณ วังเครมลินเป็นมูลค่ากว่า 2.5 ล้านรูเบิล โดยบริษัทดังกล่าวได้อ้างว่าไม่มีส่วนเกี่ยวข้อง กับ คอนคอร์ด แคเทอริ่ง ของปริโกจีน แต่กลับมีเบอร์โทรศัพท์บริษัทเหมือนกัน ในปีต่อมาบริษัทก็ยังได้รับการจ้างจัดเลี้ยงจากทางการเป็นมูลค่ากว่า 4.1 ล้านรูเบิล

ในปี ค.ศ. 2021 ปริโกจีนได้ย้ายครอบครัวไปยังคฤหาศน์ในเมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก โดยภายในมีสนามบาสเก็ตบอล ลานจอดเฮลิคอปเตอร์ เขายังครอบครับเครื่องบินเจ็ตส่วนตัว และ เรือยอร์ชขนาด 115 ฟุต อเล็กซี่ นาวาลนี่ได้กล่าวหาปริโจกินว่ามีความเชื่อมโยงกับบริษัท โมกอฟสกี้ ชโกลนิก หรือ มอสโกว สคูลบอย ที่เคยขายอาหารแก่โรงเรียนในคุณภาพต่ำและเป็นต้นเหตุให้เกิดการระบาดของโรคบิดในปี 2019 เครือข่ายผู้สื่อข่าวที่รายงานเกี่ยวกับองค์กรอาชญากรรมและการทุจริตเคยประกาศให้ปริโจกินเป็นผู้ทุจริตคอรัปชั่นแห่งปี

วากเนอร์

ใน ค.ศ. 2014 เขาได้ก่อตั้งบริษัททหารเอกชนที่เรียกว่า วากเนอร์กรุ๊ป เพื่อสนับสนุนกองกำลังกึ่งทหารที่สนับสนุนรัสเซียในยูเครน ได้รับทุนจากรัฐรัสเซีย มันได้ดำเนินบทบาทที่สำคัญในการบุกครองยูเครนของรัสเซีย และสนับสนุนผลประโยชน์ของรัสเซียในตะวันออกกลางและในแอฟริกา ในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 2022 ปรีโกจีนยังได้ยอมรับถึงการแทรกแซงของบริษัทของเขาในการเลือกตั้งสหรัฐ ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 2023 เขาได้ยืนยันว่าเขาเป็นผู้ก่อตั้งและเป็นผู้จัดการมาเป็นเวลายาวนานของ บริษัทรัสเซียถูกตะวันตกกล่าวหาว่าได้ดำเนินการโฆษณาชวนเชื่อทางออนไลน์และการรณรงค์ที่บิดเบือนข้อมูล

บริษัทของปรีโกจีนและผู้ร่วมงาน และแต่เดิมปรีโกจีนเองตกอยู่ภายใต้การคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจและข้อหาทางอาญาในสหรัฐ และสหราชอาณาจักร ในเดือนตุลาคม ค.ศ. 2020 สหภาพยุโรป (EU) ได้กำหนดการคว่ำบาตรต่อปรีโกจีน เนื่องจากเขาได้จัดหาเงินทุนในกิจกรรมของวากเนอร์กรุ๊ปในลิเบีย ในเดือนเมษายน ค.ศ. 2022 อียูได้กำหนดการคว่ำบาตรเพิ่มเติมต่อเขาสำหรับบทบาทของเขาในรัสเซียบุกครองยูเครนเอฟบีไอได้เสนอเงินรางวัลสูงถึง 250,000 ดอลลาร์สหรัฐสำหรับข้อมูลที่นำไปสู่การจับกุมปรีโกจีน

ปรีโกจีนได้วิพากษ์วิจารณ์อย่างเปิดเผยต่อกระทรวงกลาโหมรัสเซียด้วยเรื่องการคอร์รัปชั่นและการจัดการที่ผิดพลาดในสงครามกับยูเครน ในที่สุด เขาได้กล่าวว่าเหตุผลที่พวกเขาได้ให้ไว้สำหรับการรุกรานเป็นความเท็จ วันที่ 23 มิถุนายน ค.ศ. 2023 เขาได้ริเริ่มก่อการกบฏต่อผู้นำกองทัพรัสเซีย กองกำลังวากเนอร์ได้เข้ายึดรอสตอฟ-ออน-ดอนและรุกคืบไปยังมอสโก การก่อกบฏได้ถูกล้มเลิกในวันถัดมา และข้อกล่าวหาทางอาญาของปรีโกจีนได้ถูกยกเลิก ภายหลังจากได้ตกลงที่จะย้ายกองกำลังของเขาไปยังเบลารุส

การเสียชีวิต

วันที่ 23 สิงหาคม ค.ศ. 2023 สองเดือนภายหลังการก่อกบฎ ปรีโกจีนถูกสันนิษฐานว่าเสียชีวิตจากเครื่องบินตกในแคว้นตเวียร์ ทางเหนือของมอสโก พร้อมกับคนอื่น ๆ อีกเก้าคน การเสียชีวิตของเขาได้รับการยืนยันอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 27 สิงหาคม ค.ศ. 2023 หลังจากการวิเคราะห์ทางพันธุกรรมที่ดำเนินการกับศพที่เก็บมาจากซากเครื่องบิน ปูตินกล่าวในถ้อยแถลงต่อสาธารณะครั้งแรกเกือบ 24 ชั่วโมงหลังเหตุการณ์ดังกล่าว กล่าวถึงปริโกจีนว่าเป็น “บุคคลที่มีความสามารถ” ซึ่ง “เคยทำผิดพลาดร้ายแรงในชีวิตแต่กลับประสบความสำเร็จ”

อ้างอิง

1. "Рогов подтвердил гибель Пригожина и Уткина". vesti.ru (ภาษารัสเซีย). จากแหล่งเดิมเมื่อ 23 August 2023. สืบค้นเมื่อ 23 August 2023.
2. (30 January 2019). "'Putin's Chef' Has His Fingers In Many Pies, Critics Say". . จากแหล่งเดิมเมื่อ 4 February 2021. สืบค้นเมื่อ 26 February 2021.
3. Maglov, Mikhail; Olevsky, Timur; Treshchanin, Dmitry (27 February 2019). "Investigation Charts Massive Haul For State Deals By Companies Linked To 'Putin's Chef'". . จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 March 2021. สืบค้นเมื่อ 26 February 2021.
4. Eltagouri, Marwa (17 February 2018). "The rise of 'Putin's chef,' the Russian oligarch accused of manipulating the U.S. election". The Washington Post. ISSN 0190-8286. จากแหล่งเดิมเมื่อ 27 February 2021. สืบค้นเมื่อ 26 February 2021.
5. Knight, Mariya (23 August 2023). "Russian transport agency says Prigozhin was on board plane that crashed". CNN. สืบค้นเมื่อ 23 August 2023.
6. Krebs, Katharina; Pennington, Josh; Knight, Mariya (23 August 2023). "Wagner-linked social media channel says Prigozhin has been killed". CNN. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 August 2023. สืบค้นเมื่อ 23 August 2023.
7. "The oil field carnage that Moscow doesn't want to talk about". CNN. 18 February 2018. จากแหล่งเดิมเมื่อ 18 February 2018. สืบค้นเมื่อ 24 February 2018.
8. . Crime Russia. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 1 March 2019. สืบค้นเมื่อ 16 February 2018.
9. "Thousands of Russian private contractors fighting in Syria". AP News. จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 December 2021. สืบค้นเมื่อ 12 December 2017.
10. "Право на забвение Евгения Пригожина: Что хочет скрыть о себе ресторатор, обслуживавший президентов России — Meduza". (ภาษารัสเซีย). จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 December 2021. สืบค้นเมื่อ 25 October 2017.
11. Bellingcat Investigation Team (14 August 2020). "Putin Chef's Kisses of Death: Russia's Shadow Army's State-Run Structure Exposed". . จากแหล่งเดิมเมื่อ 14 August 2020. สืบค้นเมื่อ 23 August 2020.
12. "Последние новости дня в России и мире сегодня - свежие новости на РБК". РБК (ภาษารัสเซีย).
13. . web.archive.org. 2021-10-07. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-10-07. สืบค้นเมื่อ 2023-08-27.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
14. . web.archive.org. 2023-06-24. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-06-24. สืบค้นเมื่อ 2023-08-27.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
15. . web.archive.org. 2023-06-30. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-06-30. สืบค้นเมื่อ 2023-08-27.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
16. . web.archive.org. 2023-06-30. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-06-30. สืบค้นเมื่อ 2023-08-27.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
17. . web.archive.org. 2023-06-30. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-06-30. สืบค้นเมื่อ 2023-08-27.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
18. . web.archive.org. 2023-06-30. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-06-30. สืบค้นเมื่อ 2023-08-27.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
19. Приходько, Александр (2022-10-25). ""Жил в Желтых Водах": Пригожин рассказал о детстве на Украине". Правда.Ру (ภาษารัสเซีย).
20. . web.archive.org. 2023-06-26. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-06-26. สืบค้นเมื่อ 2023-08-27.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
21. . web.archive.org. 2023-06-30. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-06-30. สืบค้นเมื่อ 2023-08-27.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
22. "Бурная молодость «кремлевского ресторатора»". Росбалт (ภาษารัสเซีย).
23. Speri, Alice (2023-03-02). "Hacked Private Documents Shed New Light on Unlikely Rise of 'Putin's Chef' From the Shadows of the Kremlin". The Intercept (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
24. Speri, Alice (2023-03-02). "Hacked Private Documents Shed New Light on Unlikely Rise of 'Putin's Chef' From the Shadows of the Kremlin". The Intercept (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
25. "Расследование: как личный кулинар Путина накормит армию за 92 млрд рублей". Forbes.ru (ภาษารัสเซีย). 2013-03-17.
26. "Ресторатор и его ученики: кто поставляет 90% обедов в московские школы". РБК (ภาษารัสเซีย). 2016-07-18.
27. "«Конечно, он пахан»: бывшие заключенные оценили уголовные повадки Пригожина". www.mk.ru (ภาษารัสเซีย). 2023-06-27.
28. . web.archive.org. 2018-02-17. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-02-17. สืบค้นเมื่อ 2023-09-18.
29. . web.archive.org. 2018-02-17. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-02-17. สืบค้นเมื่อ 2023-09-18.
30. "Пригожин Евгений Викторович - компромат, биография, образование, национальность". zampolit.com.
31. "Опригоживание Трезини". neva.versia.ru (ภาษารัสเซีย).
32. "Thousands of Russian private contractors fighting in Syria". AP News (ภาษาอังกฤษ). 2017-12-12.
33. . web.archive.org. 2018-02-17. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-02-17. สืบค้นเมื่อ 2023-09-18.
34. MacFarquhar, Neil (2018-02-16). "Yevgeny Prigozhin, Russian Oligarch Indicted by U.S., Is Known as 'Putin's Cook'". The New York Times (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). ISSN 0362-4331. สืบค้นเมื่อ 2023-09-18.
35. "Империя Пригожина взяла военные городки (фото)". fontanka.ru - новости Санкт-Петербурга (ภาษารัสเซีย). 2016-01-12.
36. Graff, Garrett M. "Inside the Mueller Indictment: A Russian Novel of Intrigue". Wired (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). ISSN 1059-1028. สืบค้นเมื่อ 2023-09-18.
37. . web.archive.org. 2014-05-29. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-05-29. สืบค้นเมื่อ 2023-09-18.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
38. . web.archive.org. 2019-12-20. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-12-20. สืบค้นเมื่อ 2023-09-18.
39. . web.archive.org. 2017-03-07. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-03-07. สืบค้นเมื่อ 2023-09-19.
40. AFP (2020-08-26). "Kremlin-Linked Businessman Prigozhin Vows to Ruin Navalny". The Moscow Times (ภาษาอังกฤษ).
41. . web.archive.org. 2020-11-29. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-11-29. สืบค้นเมื่อ 2023-09-19.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
42. . web.archive.org. 2022-12-29. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-12-29. สืบค้นเมื่อ 2023-09-19.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
43. "Sanctioned Putin Ally Says He Created Russian Mercenary Group". . 26 September 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 27 September 2022. สืบค้นเมื่อ 26 September 2022.
44. "Russian oligarch Yevgeny Prigozhin admits he created the mercenary Wagner Group". . 26 September 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 26 September 2022. สืบค้นเมื่อ 26 September 2022.
45. "Putin's 'chef' Prigozhin admits creating Wagner mercenary outfit in 2014". CNN. 26 September 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 16 January 2023. สืบค้นเมื่อ 26 September 2022.
46. "Russia's Prigozhin admits interfering in U.S. Elections". Reuters. 7 November 2022. จากแหล่งเดิมเมื่อ 17 November 2022. สืบค้นเมื่อ 17 November 2022.
47. William Echols (4 October 2019). "New Sanctions Against 'Putin's Chef' Prompt Latest Russian Election Meddling Denial". . จากแหล่งเดิมเมื่อ 5 October 2019. สืบค้นเมื่อ 5 October 2019.
48. Fitzpatrick, Jim (7 February 2023). "MPs grill minister over decision to let warlord sue reporter". openDemocracy. จากแหล่งเดิมเมื่อ 8 February 2023. สืบค้นเมื่อ 9 February 2023.
49. "Switzerland Imposed Sanctions on Wagner Group". European Pravda. จากแหล่งเดิมเมื่อ 27 April 2023. สืบค้นเมื่อ 24 June 2023.
50. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ FBI-2021
51. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ :14
52. "Wagner chief accuses Moscow of lying to public about Ukraine". The Guardian. 23 June 2023.
53. Trofimov, Yaroslav (23 June 2023). "Russia Issues Arrest Warrant for Wagner Chief on Charges of Mutiny". Wall Street Journal (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). ISSN 0099-9660. จากแหล่งเดิมเมื่อ 23 June 2023. สืบค้นเมื่อ 24 June 2023.
54. Chernova, Anna (24 June 2023). "Case against Prigozhin will be dropped and he will be sent to Belarus, Kremlin spokesperson says". CNN. จากแหล่งเดิมเมื่อ 30 June 2023. สืบค้นเมื่อ 24 June 2023.
55. Russell, Graham (24 August 2023). "Biden points finger at Putin as Prigozhin's reported death seen as a warning to 'elites'". จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 August 2023. สืบค้นเมื่อ 24 August 2023 – โดยทาง The Guardian.
56. "Wagner chief Yevgeny Prigozhin presumed dead after Russia plane crash". BBC News. 23 August 2023. จากแหล่งเดิมเมื่อ 23 August 2023. สืบค้นเมื่อ 23 August 2023.
57. "Prigozhin confirmed dead after genetic tests - Moscow". BBC News (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). 2023-08-27. สืบค้นเมื่อ 2023-08-27.
58. "Putin Expresses 'Condolences' Over Prigozhin Plane Crash". The Moscow Times. 24 August 2023. จากแหล่งเดิมเมื่อ 25 August 2023. สืบค้นเมื่อ 25 August 2023.
59. Lukiv, Jaroslav (24 August 2023). "Putin breaks silence over Prigozhin's reported death". BBC News. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 August 2023. สืบค้นเมื่อ 25 August 2023.