เพโพลเมอร์

โปรตีนหนาม (อังกฤษ: spike protein) หรือ เพโพลเมอร์ (อังกฤษ: peplomer) เป็นโครงสร้างหนึ่งของไวรัสชนิดมีเปลือกหุ้ม สร้างจากไกลโคโปรตีน มีลักษณะเป็นปุ่มยื่นออกมาจากชั้นไขมันแบบสองชั้นของเปลือกหุ้มไวรัส โครงสร้างนี้มีหน้าที่สำคัญในกระบวนการที่ทำให้ไวรัสสามารถเข้าไปในเซลล์และทำให้เกิดการติดเชื้อได้ โดยโปรตีนหนามจะจับกับของเซลล์ผู้ป่วย ทำให้ตัวไวรัสยึดติดกับเยื่อหุ้มเซลล์ ชักนำให้เกิดการหลอมรวมกันระหว่างเปลือกหุ้มของไวรัสและเยื่อหุ้มเซลล์ของผู้ป่วย และส่งที่มีสารพันธุกรรมของไวรัสเข้าไปในซัยโตพลาสซึมของเซลล์ผู้ป่วยได้ นอกจากนี้ยังอาจมีบทบาทอื่น เช่น (hemagglutinating activity) หรือมีการทำงานแบบเอนไซม์ เช่น ได้อีกด้วย โครงสร้างโปรตีนหนามนี้ถือเป็นแอนติเจนชนิดหนึ่ง

ภาพจำลองตัวไวรัส SARS-CoV-2 ที่เป็นสาเหตุของโควิด-19 แสดงส่วนของโปรตีนหนามสีส้มและสีแดง

แบบจำลองภาพพิมพ์สามมิติของโปรตีนหนามของ SARS-CoV-2

ชื่อ "โปรตีนหนาม" อาจทำให้เกิดมโนภาพผิดๆ ว่าโครงสร้างนี้มีส่วนแหลมชี้ออกมาด้านนอกของไวรัส หรืออาจสามารถไป "ทิ่มแทง" เซลล์ร่างกายได้ อันที่จริงแล้วโครงสร้างของโปรตีนหนามมีลักษณะค่อนไปทางโค้งมน หรือแบน หรือเหมือนปุ่มยื่น มากกว่า