พลเอก เนตร เขมะโยธ น 31 พฤษภาคม พ ศ 2452 22 ก มภาพ นธ พ ศ 2528 เป นอด ตห วหน าคณะกบฏเสนาธ การ เม อป พ ศ 2491 เป นอด ตเลข

พลเอก เนตร เขมะโยธิน (31 พฤษภาคม พ.ศ. 2452 - 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2528) เป็นอดีตหัวหน้าคณะกบฏเสนาธิการ เมื่อปี พ.ศ. 2491 เป็นอดีตเลขาธิการทำเนียบนายกรัฐมนตรี ในสมัยจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์, อดีตรัฐมนตรี ,อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม, อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเศรษฐการ ในรัฐบาลจอมพล ถนอม กิตติขจร และเป็นอดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดนครราชสีมา สังกัดพรรคสหภูมิ

พลเอก เนตร เขมะโยธิน ม.ป.ช., ม.ว.ม., ท.จ.ว.


เลขาธิการทำเนียบนายกรัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2502 – 8 ธันวาคม พ.ศ. 2506
นายกรัฐมนตรี	สฤษดิ์ ธนะรัชต์
ก่อนหน้า	พันเอก แสวง เสนาณรงค์
ถัดไป	พลตรี
รัฐมนตรี
ดำรงตำแหน่ง 1 มกราคม พ.ศ. 2501 – 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501
นายกรัฐมนตรี	ถนอม กิตติขจร

ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	31 พฤษภาคม พ.ศ. 2452 อำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา
เสียชีวิต	22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2528 (75 ปี)
พรรคการเมือง	สหภูมิ
คู่สมรส	คุณหญิงพูนทรัพย์ เขมะโยธิน

ประวัติ

พลเอก เนตร เขมะโยธิน เป็นบุตรของ พันเอก พระยารามจตุรงค์ (นัด เขมะโยธิน) และนางริ้ว เขมะโยธิน, พลเอก เนตร เป็นผู้สืบสายสกุล “ณ ราชสีมา” ชั้น 8 สาย "พระยาภักดีสงคราม (เจ้าเมืองนางรอง)" ต่อมาได้สมรสกับ คุณหญิงพูนทรัพย์ เขมะโยธิน และมีบุตร 9 คน อาทิ เอกอัครราชทูต พลเอก อดีตเจ้ากรมการสนเทศทหาร รศ.ยิ่งยศ เขมะโยธิน อดีตรองคณบดีคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

พลเอก เนตร มีศักดิ์เป็นปู่ของนุติ เขมะโยธิน นักแสดงโทรทัศน์

การศึกษา

พลเอก เนตร ได้รับการศึกษาเบื้องต้นที่โรงเรียนในจังหวัดนครราชสีมา เนื่องจากบิดารับราชการเป็นนายทหารระดับผู้บังคับการกรมอยู่ที่จังหวัดนครราชสีมา และเมื่ออายุ 7 ปี ได้เข้าศึกษาต่อในโรงเรียนนายร้อยทหารบก เป็นเวลา 11 ปี (จากชั้นประถมถึงจบหลักสูตร) โดยได้เรียนจบในปี พ.ศ. 2470 และเข้ารับราชการเป็นนายทหาร (ตามประวัติกล่าวว่ามีอายุน้อยที่สุดในเพื่อนรุ่นเดียวกัน)

ปี พ.ศ. 2477 ได้เข้าศึกษาในโรงเรียนเสนาธิการทหารบก และสามารถสอบได้ลำดับที่ 1 จึงถูกส่งไปศึกษาต่อที่โรงเรียนเสนาธิการทหาร ประเทศฝรั่งเศส
ปี พ.ศ. 2514 ได้รับพระราชทานปริญญาวิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (ศึกษาศาสตร์) จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ประจำปีการศึกษา 2513-2514
ปี พ.ศ. 2519 ถึงปี พ.ศ. 2520 ได้ดำรงตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยขอนแก่น

แก่อนิจกรรม

พลเอก เนตร ถึงแก่อนิจกรรมในวันที่ 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2528 และได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ พระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2528

บทบาททางสังคม

เป็นกำลังสำคัญของกองทัพบูรพา

เมื่อเกิดการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 ไม่ปรากฏชื่อเข้าร่วม แต่ในปี พ.ศ. 2476 ขณะที่มียศเป็นนายร้อยโท ได้เกิดเหตุการณ์กบฏบวรเดชขึ้น นายร้อยโท เนตร เป็นทหารของฝ่ายรัฐบาลอยู่ในกองบังคับการกองผสมที่มีนายพันโท หลวงพิบูลสงคราม เป็นผู้บังคับการ สามารถปราบกบฏได้สำเร็จ ในปีถัดมา นายร้อยโท เนตรได้เลื่อนยศเป็นนายร้อยเอก และได้เข้าศึกษาในโรงเรียนเสนาธิการทหารบก และได้เดินทางไปศึกษาต่อที่โรงเรียนเสนาธิการทหาร ณ ประเทศฝรั่งเศส โดยได้ศึกษาเป็นระยะเวลา 5 ปี ภายหลังกลับมาเมืองไทยไม่นาน นายพันเอก หลวงพิบูลสงครามซึ่งดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ในขณะนั้น ไทยกับฝรั่งเศสมีปัญหาความขัดแย้ง จนนำไปสู่การสู้รบระหว่างไทยกับฝรั่งเศสที่เรียกกันว่าสงครามอินโดจีน ในตอนต้นปี พ.ศ. 2484 นายพันตรี เนตร เขมะโยธิน ตำแหน่งรองเสนาธิการกองทัพบูรพา ที่มีนายพันเอก หลวงพรหมโยธี เป็นผู้บัญชาการ

สนับสนุนแนวทางประชาธิปไตย

พลตรี เนตร เป็นนายทหารมีทัศนคติโน้มเอียงไปในแนวทางประชาธิปไตยของฝ่ายนายปรีดี พนมยงค์ โดยภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญ ปี พ.ศ. 2489 ซึ่งมี นายปรีดี พนมยงค์ เป็นนายกรัฐมนตรี รัฐธรรมนูญฉบับนี้ ห้ามข้าราชการประจำทั้งทหาร และพลเรือนดำรงตำแหน่งทางการเมือง ในเวลาเดียวกัน ซึ่งพลตรี เนตร สนับสนุนแนวคิดนี้ พลตรี เนตร ไม่เห็นด้วยกับการรัฐประหารรัฐบาลหลวงธำรงนาวาสวัสดิ์ ในวันที่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 โดย

รวมทั้ง ไม่เห็นด้วยกับการรัฐประหารรัฐบาลพลเรือนของนายควง อภัยวงศ์ ซึ่งเป็นรัฐบาลหลังที่มาจากการเลือกตั้ง

ก่อการกบฎยึดอำนาจจากรัฐบาลทหาร

เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2491 พลตรี เนตร ได้เป็นหัวหน้าคณะนายทหารกบฏเสนาธิการ วางแผนเข้ายึดอำนาจการปกครองจากจอมพล ป. พิบูลสงคราม เพื่อปรับปรุงกองทัพจากความเสื่อมโทรม และไม่ให้ทหารแทรกแซงการเมืองอีกต่อไป โดยมีแผนจู่โจมเข้าจับตัว จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี ขณะที่ไปร่วมงานฉลองมงคลสมรส ของพลตรี สฤษดิ์ ธนะรัชต์ กับนางสาววิจิตรา ชลทรัพย์ แต่รัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ทราบแผนการล่วงหน้าและทำการจับกุมผู้คิดก่อการได้ เมื่อวันที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2491 หลังการก่อกบฏดังกล่าว พลตรี เนตร ถูกจับเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2491 และถูกศาลสั่งจำคุก 3 ปี

ต่อมาในปี พ.ศ. 2495 พลตรี เนตร ได้เข้าร่วมก่อการกับกบฏสันติภาพ แต่ถูกจับกุมและศาลพิพากษาจำคุก ต่อมาจึงได้รับพระราชทานอภัยโทษ ในปีพ.ศ. 2500

ลงเลือกตั้งและเข้าร่วมรัฐบาล

ภายหลังเมื่อได้รับพระราชทานอภัยโทษ พลตรี เนตร ได้เข้ามาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการหนังสือพิมพ์สารเสรี ของจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ เพื่อนร่วมรุ่น และต่อมาได้ลงสมัครรับเลือกตั้งในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป ธันวาคม พ.ศ. 2500 โดยได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดนครราชสีมา สังกัดพรรคสหภูมิ ของสุกิจ นิมมานเหมินท์ ต่อมาเมื่อจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้ทำการยึดอำนาจจาก จอมพล ป. พิบูลสงคราม และ มอบให้พลโท ถนอม กิตติขจร ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี พลตรี เนตร จึงได้เข้าร่วมรัฐบาล โดยดำรงตำแหน่งสำคัญ ดังนี้

วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2501 ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีสั่งราชการกระทรวงคมนาคม
วันที่ 8 เมษายน พ.ศ. 2501 ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม
วันที่ 7 สิงหาคม พ.ศ. 2501 ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเศรษฐการ

ต่อมา เมื่อวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุด ได้ทำการปฏิวัติยึดอำนาจการปกครองขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีเอง พลตรี เนตร จึงได้กลับมาทำงานใกล้ชิดอีกครั้ง โดยได้รับแต่งตั้งเป็นเลขาธิการทำเนียบนายกรัฐมนตรี ในปี พ.ศ. 2502 อยู่ในตำแหน่งจนจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ถึงแก่อสัญกรรมในปี พ.ศ. 2506 และเมื่อ จอมพล ถนอม กิตติขจร ขึ้นมาเป็นนายกรัฐมนตรี ได้ย้ายมาเป็นปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี จนถึงเดือนกันยายน ปี พ.ศ. 2512 หลังจากนั้น พลตรี เนตร ก็ไม่ได้กลับเข้าไปในการเมืองอีก

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

พ.ศ. 2508 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
พ.ศ. 2505 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
พ.ศ. 2510 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
พ.ศ. 2484 – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามอินโดจีน (ช.ส.)
พ.ศ. 2486 – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ส.)
พ.ศ. 2486 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
พ.ศ. 2499 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
พ.ศ. 2489 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 3 (อ.ป.ร.3)
พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)
พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

เยอรมนีตะวันตก :
- พ.ศ. 2506 - เครื่องอิสริยาภรณ์คุณธรรมแห่งสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี ชั้นที่ 1
กรีซ :
- พ.ศ. 2506 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์ฟีนิกซ์ ชั้นที่ 1
เนเธอร์แลนด์ :
- พ.ศ. 2507 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์ออเรนจ์-นัสเซา ชั้นประถมาภรณ์

อ้างอิง

เนตร เขมะโยธินกับกบฏเสนาธิการ ^[]
กรมศิลปากร, จดหมายเหตุนครราชสีมา 11 กันยายน พ.ศ. 2497, พิมพ์สนองคุณ เจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา) และ เจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอินท์ ณ ราชสีมา), กรุงเทพฯ: ห้องสมุดมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (ม.ป.ป.) , หน้า 200
ต้นสกุล ณ ราชสีมา ย้อนเรื่อง เมืองโคราช
พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
ปริญญาดุษฏีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ ปีการศึกษา 2513-2514จาก หอประวัติมหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ดำรงตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยขอนแก่น^[]
สุธาชัย ยิ้มประเสริฐ, แผนชิงชาติไทย, พิมพ์ครั้งที่2, กรุงเทพฯ: พี.เพรส., 2550, หน้า 159
นรนิติ เศรษฐบุตร ศ.ดร., 1 ตุลาคม คอลัมน์ส่วนร่วมสังคมไทย หน้า 8 เดลินิวส์ ฉบับที่ 22,653: วันศุกร์ที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2554 แรม 9 ค่ำ เดือน 11 ปีเถาะ
สุธาชัย ยิ้มประเสริฐ, แผนชิงชาติไทย, พิมพ์ครั้งที่2, กรุงเทพฯ: พี.เพรส., 2550, หน้า 165
ย้อนรอยรัฐประหารไทย ตอนที่ 12 กบฏสันติภาพ
พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมในโอกาสครบ ๒๕ พุทธศตวรรษ พ.ศ. ๒๔๙๙
ประกาศสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งรัฐมนตรีสั่งราชการ
พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวง (นายเสวตร เปี่ยมพงษ์สานต์ นายชื่น ระวิวรรณ พลตรี เนตร เขมะโยธิน นายทิม ภูริพัฒน์ นายอารีย์ ตันติเวชกุล)
แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการการเมืองในสำนักนายกรัฐมนตรี
แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
(PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-02-25. สืบค้นเมื่อ 2021-02-27.
ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับเครื่องอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ, เล่ม 80 ตอนที่ 41 หน้า 1318, 30 เมษายน 2506
ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ, เล่ม 80 ตอนที่ 101 หน้า 2354, 15 ตุลาคม 2506
https://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2507/D/090/2450.PDF

[1] เนตร เขมะโยธินกับกบฏเสนาธิการ ^[]

[2] กรมศิลปากร, จดหมายเหตุนครราชสีมา 11 กันยายน พ.ศ. 2497, พิมพ์สนองคุณ เจ้าพระยานครราชสีมา (ปิ่น ณ ราชสีมา) และ เจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอินท์ ณ ราชสีมา), กรุงเทพฯ: ห้องสมุดมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (ม.ป.ป.) , หน้า 200

[3] ต้นสกุล ณ ราชสีมา ย้อนเรื่อง เมืองโคราช

[4] พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์

[5] ปริญญาดุษฏีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ ปีการศึกษา 2513-2514จาก หอประวัติมหาวิทยาลัยเชียงใหม่

[6] ดำรงตำแหน่งนายกสภามหาวิทยาลัยขอนแก่น^[]

[7] สุธาชัย ยิ้มประเสริฐ, แผนชิงชาติไทย, พิมพ์ครั้งที่2, กรุงเทพฯ: พี.เพรส., 2550, หน้า 159

[8] นรนิติ เศรษฐบุตร ศ.ดร., 1 ตุลาคม คอลัมน์ส่วนร่วมสังคมไทย หน้า 8 เดลินิวส์ ฉบับที่ 22,653: วันศุกร์ที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2554 แรม 9 ค่ำ เดือน 11 ปีเถาะ

[9] สุธาชัย ยิ้มประเสริฐ, แผนชิงชาติไทย, พิมพ์ครั้งที่2, กรุงเทพฯ: พี.เพรส., 2550, หน้า 165

[10] ย้อนรอยรัฐประหารไทย ตอนที่ 12 กบฏสันติภาพ

[11] พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมในโอกาสครบ ๒๕ พุทธศตวรรษ พ.ศ. ๒๔๙๙

[12] ประกาศสำนักคณะรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งรัฐมนตรีสั่งราชการ

[13] พระบรมราชโองการ ประกาศ แต่งตั้งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวง (นายเสวตร เปี่ยมพงษ์สานต์ นายชื่น ระวิวรรณ พลตรี เนตร เขมะโยธิน นายทิม ภูริพัฒน์ นายอารีย์ ตันติเวชกุล)

[14] แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งข้าราชการการเมืองในสำนักนายกรัฐมนตรี

[15] แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์

[16] แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์

[17] (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-02-25. สืบค้นเมื่อ 2021-02-27.

[18] ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับเครื่องอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ, เล่ม 80 ตอนที่ 41 หน้า 1318, 30 เมษายน 2506

[19] ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ, เล่ม 80 ตอนที่ 101 หน้า 2354, 15 ตุลาคม 2506

[20] ttps://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2507/D/090/2450.PDF