เขื่อนสิริกิติ์

เขื่อนสิริกิติ์ หรือที่เรียกกันในชื่อท้องถิ่นว่า เขื่อนท่าปลา จัดเป็นเขื่อนดินที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย อยู่ในอำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ กั้นแม่น้ำน่าน ที่ไหลลงมาจากอำเภอนาหมื่น จังหวัดน่าน เดิมอยู่ในความดูแลของกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ภายหลังได้ติดตั้งโรงไฟฟ้าพลังงาน และมอบให้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยเป็นผู้รับผิดชอบดูแลต่อไป ทั้งนี้พื้นที่เหนือเขื่อนเป็นแอ่งเก็บน้ำขนาดใหญ่ และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดอุตรดิตถ์ด้วย

เขื่อนสิริกิติ์
ชื่อทางการ	เขื่อนสิริกิติ์
ที่ตั้ง	40 หมู่ 10 อำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์
พิกัดภูมิศาสตร์	17°52′48″N 100°27′43″E / 17.88°N 100.462°E / 17.88; 100.462
เริ่มการก่อสร้าง	27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2514
วันที่เปิดดำเนินการ	4 มีนาคม พ.ศ. 2520
ผู้ดำเนินการ	การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย
เขื่อนและทางน้ำล้น
ปิดกั้น	แม่น้ำน่าน

สำหรับความหมายอื่นของ สิริกิติ์ ดูที่ สิริกิติ์ (แก้ความกำกวม)

ประวัติ

เดิมเขื่อนนี้มีชื่อว่า เขื่อนผาซ่อม โดยก่อสร้างปิดกั้นแม่น้ำน่าน ริเวณเขาผาซ่อม ตำบลผาเลือด อำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ ภายหลังได้รับพระบรมราชานุญาตให้อัญเชิญพระนามาภิไธยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง มาขนานนามเขื่อนว่า เขื่อนสิริกิติ์ เมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2511

ทั้งนี้พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงวางศิลาฤกษ์เขื่อนสิริกิติ์ เมื่อวันที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2514 งานก่อสร้างตัวเขื่อนและองค์ประกอบได้แล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2515

การก่อสร้าง

เขื่อนสิริกิติ์ เขื่อนดินที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย

การก่อสร้างเขื่อนสิริกิติ์แบ่งออกเป็นสองส่วนคือ ส่วนตัวเขื่อนและองค์ประกอบ กับส่วนโรงไฟฟ้าและองค์ประกอบ

การก่อสร้างตัวเขื่อนและองค์ประกอบ ดำเนินการโดยกรมชลประทาน เริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ. 2511 ส่วนการก่อสร้างโรงไฟฟ้าและองค์ประกอบดำเนินการโดยการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย เริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ. 2511 มีเครื่องกำเนิดไฟฟ้า 3 ชุด กำลังผลิตชุดละ 125,000 กิโลวัตต์ รวมกำลังผลิต 375,000 กิโลวัตต์ โรงไฟฟ้าและองค์ประกอบได้แล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2517 * ปัจจุบัน มีเครื่องกำเนิดไฟฟ้า 4 ชุด กำลังผลิตชุดละ 125,000 กิโลวัตต์ รวมกำลังผลิต 500,000 กิโลวัตต์

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดเขื่อนสิริกิติ์ และโรงไฟฟ้าอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2520 หลังจากงานก่อสร้างตัวเขื่อน และโรงไฟฟ้า เสร็จเรียบร้อยแล้วกรมชลประทาน ได้มอบให้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย รับผิดชอบในการควบคุมดูแลรักษา

• เขื่อนสิริกิติ์เป็นโรงไฟฟ้าพลังน้ำ
• ภายในโรงไฟฟ้าใต้สันเขื่อนสิริกิติ์
• จากมุมมองบนสันเขื่อนสิริกิติ์
• ภายในอ่างเก็บน้ำเขื่อนสิริกิติ์ยามเย็น

สถานที่สำคัญ และสถานที่ท่องเที่ยวใกล้เขื่อนสิริกิติ์

เรือนรับรองพิเศษเขื่อนสิริกิติ์ เป็นสถานที่รับรองพระมหากษัตริย์ พระราชินี และพระบรมวงศ์ศานุวงศ์ พระเจ้าแผ่นดิน และพระราชินี ในการแปรพระราชฐาน

1. เรือนรับรองพิเศษเขื่อนสิริกิติ์: เป็นเรือนรับรองของพระบรมวงศานุวงศ์ที่เสด็จมาแปรพระราชฐาน อยู่บริเวณจุดสูงสุดของเขื่อน เปิดให้นักท่องเที่ยวชมเฉพาะภายนอกเท่านั้น
2. หมู่บ้านเรือ: เป็นหมู่บ้านตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เป็นโครงการหลวงที่จะช่วยเกษตรกรด้านการประมง
3. สวนสุมาลัย: เป็นสวนที่เขื่อนสิริกิติ์จัดตั้งขึ้นเพื่อทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายแด่ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในวโรกาสที่พระองค์มีพระชนมพรรษา ครบ 50 พรรษา ภายในสวนมีประติมากรรมสู่แสงสว่างอันเป็นสัญลักษณ์ของสวนสุมาลัย
4. พระธาตุกลางน้ำ (ดอยพระธาตุ): ศิลปะท้องถิ่นตั้งเด่นอยู่บนเขาที่ล้อมรอบด้วยน้ำของเขื่อนสิริกิติ์ เป็นโบราณสถานสำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดอุตรดิตถ์
5. สะพานเฉลิมพระเกียรติบรมราชินีนาถ: เป็นสะพานแขวน ด้วยสายเคเบิลสวยงามทอดกลางผ่านเขื่อนสิริกิติ์ มีลักษณะที่สวยงามและโดดเด่น
6. พระพุทธสิริสัตตราช (หลวงพ่อเจ็ดกษัตริย์): จำลองมาจากพระพุทธรูปในจังหวัดยโสธรจำลองมาประดิษฐ์สถาน ณ เขื่อนแห่งนี้เพื่อให้ผู้มาเยือนได้สักการะ และเป็นแหล่งรวมจิตใจของชาวจังหวัดอุตรดิตถ์
7. ศูนย์จำหน่ายสินค้าผลิตภัณฑ์ชุมชนเขื่อนสิริกิติ์(ศูนย์OTOP): จำหน่ายอาหารพื้นเมือง และของฝากจากเขื่อนสิริกิติ์
8. อ่างเก็บน้ำสุริยัน-จันทรา: บริเวณตัวเขื่อนสิริกิติ์ ที่มีเกาะแก่ง โค้งเว้าที่สวยงามในตัวเขื่อน มีทิศทัศน์ที่สวยงาม สามารถชมทัศนียภาพโดยรอบจากสันเขื่อน การล่องแพ พายเรือคายัค ถีบจักรยานน้ำ หรือการล่องเรือชมทัศนียภาพของเขื่อนฯ
9. แปลงเกษตรโครงการชีววิถีเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน(ศูนย์ชีววิถี)
10. สนามกอล์ฟ: ขนาด 18 หลุม ขนานลำน้ำน่าน
11. ตลาดปากปาด

ข้อมูลจำเพาะ

• ชนิด ดินถมแกนดินเหนียว
• ความสูง 113.60 เมตร
• ความยาวที่สันเขื่อน 800.00 เมตร
• ความกว้างที่สันเขื่อน 12.00 เมตร
• ความกว้างที่ฐานเขื่อน 630.00 เมตร
• ระดับที่สันเขื่อน 169.00 เมตร รทก.

ภาพพาโนรามาของเขื่อนสิริกิติ์ - บ้านท่าเรือ - ภูพญาพ่อ

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์เขื่อนสิริกิติ์ โดยการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย 2006-11-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ เขื่อนสิริกิติ์