ชาน มาน เป นอำเภอหน งในจ งหว ดอำนาจเจร ญ และเป นอำเภอเด ยวของจ งหว ดท ม อาณาเขตต ดก บประเทศลาวอำเภอชาน มานอำเภอการถอดเส

ชานุมาน เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดอำนาจเจริญ และเป็นอำเภอเดียวของจังหวัดที่มีอาณาเขตติดกับประเทศลาว

อำเภอชานุมาน
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Chanuman
เขาคีรีวงกตภูมะโรง เป็นภูเขาหินขนาดใหญ่ ตั้งอยู่บริเวณกึ่งกลางระหว่างบ้านเมืองเก่า บ้านคำแก้ว บ้านคำเดือย บ้านเหล่าแก้วแมง บ้านสงยาง ตำบลคำเขื่อนแก้ว
คำขวัญ: ชายแดนแห่งเดียว ป่าเขียวแสนสวย งามห้วยแก่งหิน แผ่นดินน่าอยู่ ชมหมู่ภูไท
แผนที่จังหวัดอำนาจเจริญ เน้นอำเภอชานุมาน
พิกัด: 16°14′0″N 105°0′0″E / 16.23333°N 105.00000°E / 16.23333; 105.00000
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	อำนาจเจริญ
พื้นที่
• ทั้งหมด	555.84 ตร.กม. (214.61 ตร.ไมล์)
ประชากร (2565)
• ทั้งหมด	41,489 คน
• ความหนาแน่น	74.64 คน/ตร.กม. (193.3 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	37210
รหัสภูมิศาสตร์	3702
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอชานุมาน หมู่ที่ 8 ตำบลชานุมาน อำเภอชานุมาน จังหวัดอำนาจเจริญ 37210
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอชานุมานมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอดอนตาล (จังหวัดมุกดาหาร)
ทิศตะวันออก ติดต่อกับแขวงสุวรรณเขต (ประเทศลาว)
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเขมราฐ (จังหวัดอุบลราชธานี) และอำเภอปทุมราชวงศา
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเสนางคนิคม และอำเภอเลิงนกทา (จังหวัดยโสธร)

ประวัติ

การตั้งถิ่นฐานของอำเภอชานุมานมีขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยมีชาวลาวคนหนึ่งได้มาศึกษาเล่าเรียนที่เมืองหลวงประเทศไทยโดยทางราชการลาวส่งเข้ามา เมื่อจบการศึกษาแล้วก็กลับประเทศของตน แต่เป็นระยะเวลาที่ฝรั่งเศสเข้ายึดครองประเทศลาว ชายผู้นี้เกิดความไม่พอใจจึงไม่ต้องการเป็นเมืองขึ้นของฝรั่งเศสจึงเดินทางมาติดต่อกับรัฐบาลไทย จึงขอพึ่งพระบรมโพธิสมภารและขอสร้างเมืองอยู่ริมฝั่งแม่น้ำโขงของไทยที่บ้านท่ายักษ์ขุ เมื่อทางการไทยได้อนุญาตแล้วก็ได้กลับประเทศลาวนำสมัครพรรคพวกหนีฝรั่งเศสมาอยู่ที่ฝั่งไทย บริเณบ้านท่ายักษ์ขุ และในปี พ.ศ. 2422 รัชกาลที่ 5 โปรดให้ตั้งบ้านท่ายักษ์ขุขึ้นเป็นเมืองชานุมารมณฑลขึ้นกับเมืองอุบลราชธานี โดยมีพระปลัดซ้าย (เคน) บุตรท้าวมนฑาธิราชเจ้าเมืองลำเนาหนองปรือ เป็นเจ้าเมืองชานุมารมณฑลในตำแหน่งพระผจญจัตตุรงค์ แต่ในครั้งนั้นพระผจญจัตตุรงค์กลับพาไพร่พลไปตั้งที่บ้านท่ากระดานไม่ได้ตั้งที่บ้านยักษขุตามที่ขอไว้เมื่อพระบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิ์ประสงค์ได้เป็นข้าหลวงใหญ่ต่างพระองค์หัวเมืองอุบลราชธานี ได้เกิดการปฏิรูปการปกครองครั้งใหญ่ ซึ่งก็ทำให้เมืองชานุมารมณฑลถูกลดฐานนะเป็นอำเภอเมืองชานุมารมณฑลขึ้นกับเมืองอุบลราชธานี

และในปี 2445 ได้เกิดข้าวยากหมากแพงและเกิดโรคระบาดร้ายแรง พระประจญจตุรงค์ เจ้าเมืองชานุมารมณฑล ป่วยเป็นอหิวาตกโรค ถึงแก่กรรม ผู้คนจึงอพยพไปตั้งบ้านเมืองใหม่อยู่ทางจังหวัดหนองคายเป็นจำนวนมากทำให้พลเมืองเหลือน้อย อำเภอชานุมารจึงถูกลดลงเป็นกิ่งอำเภอขึ้นต่ออำเภอเขมราฐ จนถึงปี พ.ศ. 2501 ทางราชการจึงยกฐานะขึ้นเป็นอำเภออีกครั้ง เรียกว่าอำเภอชานุมาน โดยเปลี่ยนคำว่า ชานุมาร (ผู้บิดเบือน) เป็น ชานุมาน (ผู้มีความมานะพยามยาม) และในปี 2536 อำเภอชานุมานได้ขึ้นกับจังหวัดอำนาจเจริญถึงปัจจุบัน

วันที่ 28 กรกฎาคม 2455 ยุบอำเภอชานุมาณมณฑล ลงเป็นกิ่งอำเภอ เรียกว่า กิ่งอำเภอชานุมาณมณฑล ขึ้นกับอำเภอเขมราฐ
วันที่ 17 เมษายน 2482 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลโคกสาร กิ่งอำเภอชานุมาน เป็น ตำบลคำเขื่อนแก้ว
วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลโคกก่ง แยกออกจากตำบลคำเขื่อนแก้ว
วันที่ 26 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลชานุมาน ในท้องที่บางส่วนของตำบลชานุมาน
วันที่ 22 กรกฎาคม 2501 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอชานุมาน อำเภอเขมราฐ เป็น อำเภอชานุมาน
วันที่ 13 มิถุนายน 2521 ตั้งตำบลโคกสาร แยกออกจากตำบลชานุมาน
วันที่ 12 กันยายน 2521 ตั้งตำบลคำโพน แยกออกจากตำบลหนองข่า
วันที่ 28 มกราคม 2536 ตั้งตำบลป่าก่อ แยกออกจากตำบลโคกก่ง
วันที่ 2 กรกฎาคม 2536 แยกพื้นที่ตำบลคำโพน ตำบลหนองข่า อำเภอชานุมาน ตำบลนาหว้า ตำบลลือ ตำบลห้วย อำเภอพนา และตำบลโนนงาม อำเภออำนาจเจริญ มาตั้งเป็น อำเภอปทุมราชวงศา เพื่อเป็นอนุสรณ์เนื่องในวโรกาสเฉลิมฉลองจังหวัดอุบลราชธานีที่ได้รับการสถาปนามาครบ 200 ปี
วันที่ 2 กันยายน 2536 แยกพื้นที่อำเภออำนาจเจริญ อำเภอชานุมาน อำเภอปทุมราชวงศา อำเภอพนา อำเภอเสนางคนิคม อำเภอหัวตะพาน และกิ่งอำเภอลืออำนาจ อำเภออำนาจเจริญ จังหวัดอุบลราชธานี มาตั้งเป็น จังหวัดอำนาจเจริญ และเปลี่ยนชื่ออำเภออำนาจเจริญ เป็นอำเภอเมืองอำนาจเจริญ
วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลชานุมาน เป็นเทศบาลตำบลชานุมาน ด้วยผลของกฎหมาย

อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว มีเนื้อที่อยู่บนแนวเขตรอยต่อ 3 จังหวัด คือ อำเภอนิคมคำสร้อย อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร อำเภอชานุมาน และอำเภอเสนางคนิคม จังหวัดอำนาจเจริญ

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอชานุมานแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 5 ตำบล 62 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	ชานุมาน	Chanuman	15	10,516
2.	โคกสาร	Khok San	9	6,141
3.	คำเขื่อนแก้ว	Kham Khuean Kaeo	12	9,523
4.	โคกก่ง	Khok Kong	13	7,083
5.	ป่าก่อ	Pa Ko	13	8,669

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอชานุมานประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 6 แห่ง ได้แก่

เทศบาลตำบลชานุมาน ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลชานุมาน
เทศบาลตำบลโคกก่ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกก่งทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลชานุมาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชานุมาน (นอกเขตเทศบาลตำบลชานุมาน)
องค์การบริหารส่วนตำบลโคกสาร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกสารทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลคำเขื่อนแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคำเขื่อนแก้วทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลป่าก่อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าก่อทั้งตำบล

อ้างอิง

"ข่าวตายหัวเมือง [พระประจญจคุรงค์ เจ้าเมืองชานุมารมณฑล]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 19 (14): 271. 6 กรกฎาคม 2445.
[1] 2019-11-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประวัติอำเภอชานุมาน
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 29 (0 ง): 982–983. 28 กรกฎาคม 2455. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-14. สืบค้นเมื่อ 2019-09-17.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ก): 354–363. 17 เมษายน 2482. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-02-19. สืบค้นเมื่อ 2019-10-05.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. 10 มิถุนายน 2490. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2019-09-15.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลชานุมาน กิ่งอำเภอชานุมาน อำเภอเขมราฐ จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (10 ง): (ฉบับพิเศษ) 67-68. 26 มกราคม 2500.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (55 ก): 321–327. 22 กรกฎาคม 2501. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-04-06. สืบค้นเมื่อ 2019-08-14.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอโขงเจียม อำเภอชานุมาน และอำเภออำนาจเจริญ จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (62 ง): 1734–1739. 13 มิถุนายน 2521.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอตระการพืชผล อำเภอเขื่องใน และอำเภอชานุมาน จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (95 ง): 2969–2974. 12 กันยายน 2521.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอชานุมาน อำเภอเดชอุดม อำเภอน้ำยืน และอำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (10 ง): 8–17. 28 มกราคม 2536.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (พิเศษ 87 ก): 1–2. July 2, 1993. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-16. สืบค้นเมื่อ 2019-08-14.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (125 ก): (ฉบับพิเศษ) 4-6. 2 กันยายน 2536. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-04. สืบค้นเมื่อ 2019-08-14.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-10-20.
"ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.

บทความเขตการปกครองของประเทศไทยนี้ยังเป็น คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

[1] "ข่าวตายหัวเมือง [พระประจญจคุรงค์ เจ้าเมืองชานุมารมณฑล]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 19 (14): 271. 6 กรกฎาคม 2445.

[2] [1] 2019-11-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประวัติอำเภอชานุมาน

[:1-3] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 29 (0 ง): 982–983. 28 กรกฎาคม 2455. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-14. สืบค้นเมื่อ 2019-09-17.

[4] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ก): 354–363. 17 เมษายน 2482. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-02-19. สืบค้นเมื่อ 2019-10-05.

[5] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. 10 มิถุนายน 2490. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2019-09-15.

[6] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลชานุมาน กิ่งอำเภอชานุมาน อำเภอเขมราฐ จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (10 ง): (ฉบับพิเศษ) 67-68. 26 มกราคม 2500.

[7] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (55 ก): 321–327. 22 กรกฎาคม 2501. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-04-06. สืบค้นเมื่อ 2019-08-14.

[8] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอโขงเจียม อำเภอชานุมาน และอำเภออำนาจเจริญ จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (62 ง): 1734–1739. 13 มิถุนายน 2521.

[9] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอตระการพืชผล อำเภอเขื่องใน และอำเภอชานุมาน จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (95 ง): 2969–2974. 12 กันยายน 2521.

[10] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอชานุมาน อำเภอเดชอุดม อำเภอน้ำยืน และอำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (10 ง): 8–17. 28 มกราคม 2536.

[11] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (พิเศษ 87 ก): 1–2. July 2, 1993. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-16. สืบค้นเมื่อ 2019-08-14.

[12] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (125 ก): (ฉบับพิเศษ) 4-6. 2 กันยายน 2536. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-04. สืบค้นเมื่อ 2019-08-14.

[13] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-10-20.

[14] "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.