อักขราภิธานศรับท์

อักขราภิธานศรับท์ คือพจนานุกรมไทย โดยแดน บีช บรัดเลย์ ตีพิมพ์ พ.ศ. 2416 มีศัพท์หลักเป็นภาษาไทย และมีบทนิยามศัพท์เป็นภาษาไทย มีคำในวรรณคดี ศัพท์กฎหมาย ศัพท์พุทธศาสนา ศัพท์แพทย์แผนโบราณ ศัพท์ทางการเมืองและการปกครอง นามเฉพาะต่าง ๆ เช่นชื่อ สถานที่ ต้นไม้ สัตว์ มีสำนวนโวหารของปราชญ์ ยังมีคำด่าที่ใช้กันมาแต่สมัยอยุธยาด้วย เช่น อีแดกแห้ง ให้ความหมายว่า เป็นคำหยาบด่าประจานหญิงเด็ก ๆ ว่า หญิงนั้นมีผัวแต่อายุสิบสองปี ยังแห้งอยู่ ยังไม่มีระดู

อักขราภิธานศรับท์
ผู้ประพันธ์	แดน บีช แบรดลีย์
ประเทศ	สยาม
ภาษา	ภาษาไทย
ประเภท	พจนานุกรม
วันที่พิมพ์	พ.ศ. 2416
หน้า	828 หน้า

หมอบรัดเลย์ร่วมทำพจนานุกรมนี้กับอาจารย์ทัด ซึ่งน่าจะเป็นครูสอนภาษาไทยของหมอบรัดเลย์ และยังได้นายเมืองมาช่วยทำ เริ่มตีพิมพ์เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2404 จนถึง พ.ศ. 2416 รวมเวลาทั้งสิ้น 12 ปี ทำให้หมอบรัดเลย์ไม่เห็นฉบับสมบูรณ์ และได้บุตรชายของท่านดำเนินงานต่อ

พจนานุกรมมีขนาด กว้าง x ยาว = 9” x 11 1/2” หนา 828 หน้า คาดว่ามีคำราว 40,000 คำ แต่ละหน้ามีศัพท์หลักประมาณ 31-39 คำ การเรียงลำดับศัพท์ใช้เกณฑ์ลำดับตัวอักษรไทย ก-ฮ จากนั้นจึงเป็น ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ ในแต่ละหมวดอักษร เรียงศัพท์ตามลำดับสระและพยัญชนะท้าย (ตัวสะกด) ตามแบบหนังสือ ประถม ก กา

พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน ได้ใช้พจนานุกรมฉบับนี้เป็นแหล่งอ้างอิงอีกด้วย องค์การค้าคุรุสภายังได้นำมาจัดพิมพ์ใหม่ เมื่อ พ.ศ. 2514 เหมือนต้นฉบับทุกประการ

อ้างอิง

1. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-03-15. สืบค้นเมื่อ 2018-06-15.
2. "หมอบรัดเลย์กับพจนานุกรม" นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับที่ 9 กรกฎาคม 2547 หน้า 48-49
3. อักขราภิธานศรับท์ ของ หมอบรัดเลย์