บทความน อาศ ยการอ างอ งจากแหล งข อม ลปฐมภ ม มากเก นไปกร ณาปร บปร งน โดยเพ มแหล งข อม ลท ต ยภ ม หร อตต ยภ ม เร ยนร ว าจะน

นายพลโท หม่อมเจ้าพันธุประวัติ เกษมสันต์ (14 เมษายน พ.ศ. 2430 – 8 มิถุนายน พ.ศ. 2463) เป็นพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์ ประสูติแต่หม่อมราชวงศ์ละม้าย เกษมสันต์ (ราชสกุลเดิม สุริยกุล)

หม่อมเจ้าพันธุประวัติ เกษมสันต์

ประสูติ	14 เมษายน พ.ศ. 2430
สิ้นชีพตักษัย	8 มิถุนายน พ.ศ. 2463 (33 ปี)
หม่อม	หม่อมหลวงเชื้อ เกษมสันต์
พระบุตร	7 คน
ราชสกุล
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์
พระมารดา	หม่อมราชวงศ์ละม้าย เกษมสันต์

ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	สยาม
แผนก/สังกัด	กองทัพบกสยาม
ประจำการ	พ.ศ. 2452 – พ.ศ. 2463
ชั้นยศ	พลโท
บังคับบัญชา	กองทัพน้อยทหารบกที่ 1 มณฑลทหารบกกรุงเทพ

ทรงสำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยทหารบก และเสด็จไปทรงศึกษาวิชาทหารที่ประเทศเยอรมันจนถึง พ.ศ. 2452 จึงเสด็จกลับมารับราชการทหารที่สยาม ทรงดำรงตำแหน่งแม่ทัพน้อยกองทัพที่ 1 ผู้บัญชาการมณฑลทหารบกกรุงเทพฯ ผู้ช่วยจเรการช่างทหารบก

หม่อมเจ้าพันธุประวัติเสกสมรสกับหม่อมหลวงเชื้อ เกษมสันต์ (ราชสกุลเดิม ดารากร) มีโอรสธิดา 7 คน หม่อมเจ้าพันธุประวัติสิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 8 มิถุนายน พ.ศ. 2463 ด้วยพระโรคไข้หวัดใหญ่ สิริชันษา 34 ปี ในการนี้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานน้ำหลวงสรงศพ โดยโปรดเกล้าฯ ให้ นายพลโท พระยาประสิทธิ์ศุภการ (หม่อมหลวงเฟื้อ พึ่งบุญ) สมุหราชองครักษ์ เป็นผู้แทนพระองค์อัญเชิญน้ำหลวงสรงพระศพไปพระราชทาน พระโกศราชวงศ์ ชั้นแว่นฟ้ารอง 2 ชั้น ตั้งฉัตรเครื่อง 4 คัน กับทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานไตร 10 ไตร ผ้าขาวพับ 20 สดับปกรณ์ และให้มีพระสงฆ์สวดพระอภิธรรม รับพระราชทานฉันเช้า 4 รูป เพล 4 รูป กับเครื่องประโคมประจำศพ กลองชนะ 10 จ่าปี่ 1 จ่ากลอง 1 แตรงอน 2 แตรฝรั่ง 2 สังข์ 1 มีกำหนด 3 วัน

พระเกียรติคุณ

นายพลโท หม่อมเจ้าพันธุประวัติ เกษมสันต์ ทรงรับราชการในตำแหน่งผู้บัญชาการกองพลทหารบกที่ 2 และทรงดำรงตำแหน่งแม่ทัพกองทัพน้อยที่ 1 เป็นผู้มีความรู้หลักแหลม สามารถอำนวยการฝึกหัดสั่งสอนพลทหาร และฝึกฝนนายทหารให้มีความสามารถรุ่งเรืองในแบบแผนวิชาทหาร นับว่าเป็นหลักสำคัญในราชการทหารบกผู้หนึ่ง อนึ่งในการประกาศสงครามกับประเทศเยอรมนี ประเทศออสเตรีย และประเทศฮังการี ทรงเป็นผู้อำนวยการในเรื่องทหารบก ช่วยเจ้าหน้าที่พระนครบาลรักษาความสงบเรียบร้อยในพระนคร เป็นผู้รับผิดชอบในการควบคุมคนในชาติศัตรูตลอดตั้งแต่เวลาเริ่มต้นจนถึงเวลาเนรเทศออกนอกพระราชอาณาจักร ทรงเป็นที่ปรึกษาสำหรับเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี จึงทำให้หม่อมเจ้าพันธุประวัติได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 2 มหาโยธิน (ม.ร.) เมื่อวันที่ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2461

ตำแหน่ง

30 มีนาคม พ.ศ. 2454: ราชองครักษ์เวร
– รักษาราชการแทนในตำแหน่งผู้บัญชาการกองพลที่ 2 มณฑลนครชัยศรี
มิถุนายน พ.ศ. 2457: ผู้บัญชาการกองพลที่ 2 มณฑลนครชัยศรี
25 กันยายน พ.ศ. 2460: ราชองครักษ์พิเศษ

พระยศทางทหาร

21 กันยายน พ.ศ. 2450: นายร้อยตรี
5 กรกฎาคม พ.ศ. 2452: นายร้อยโท
– นายพันโท
26 เมษายน พ.ศ. 2457: นายพันเอก
1 สิงหาคม พ.ศ. 2457: เข้ารับพระราชทานสัญญาบัตรยศ
พ.ศ. 2459: นายพลตรี
31 กรกฎาคม พ.ศ. 2459: เข้ารับพระราชทานสัญญาบัตรยศทหาร
21 เมษายน พ.ศ. 2462: นายพลโท

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พ.ศ. 2462 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
พ.ศ. 2460 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
พ.ศ. 2460 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
พ.ศ. 2461 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 2 มหาโยธิน (ม.ร.)
พ.ศ. 2460 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการแผ่นดิน (ร.ด.ม.(ผ))
พ.ศ. 2454 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
พ.ศ. 2457 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)
พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)

อ้างอิง

ข่าวสิ้นชีพิตักษัย
ข่าวในพระราชสำนัก
แจ้งความกระทรวงกลาโหม
แจ้งความกระทรวงกลาโหม เรื่อง เลื่อนตำแหน่งนายทหารรับราชการ
แจ้งความกรมราชองครักษ์ เรื่อง ตั้งราชองครักษ์พิเศษและเวร
พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
ส่งสัญญาบัตรทหารบกไปพระราชทาน (หน้า 731 มณฑลพิษณุโลก
ตั้งตำแหน่งยศนายทหารบก
รายวันพระราชทานสัญญาบัตรยศนายทหาร
พระราชทานยศทหารบก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2462/D/158_1.PDF
รายวันพระราชทานสัญญาบัตรยศทหาร
พระราชทานยศทหารบก
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๓๑๐, ๒๕ มกราคม ๒๔๖๒
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๖๓, ๒๐ มกราคม ๒๔๖๐
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานตราจุลจอมเกล้า, เล่ม ๓๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๑๗๓, ๒๗ มกราคม ๒๔๖๐
ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศพระราชทานฐานันดรแห่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๑๘๕, ๒ ธันวาคม ๒๔๖๑
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเข็มราชการแผ่นดิน, เล่ม ๓๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๖๘, ๒๐ มกราคม ๒๔๖๐
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๙๓, ๒๘ มกราคม ๑๓๐
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลปัจจุบัน, เล่ม ๓๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๖๘, ๑๕ พฤศจิกายน ๒๔๕๗

[1] ข่าวสิ้นชีพิตักษัย

[2] ข่าวในพระราชสำนัก

[3] แจ้งความกระทรวงกลาโหม

[4] แจ้งความกระทรวงกลาโหม เรื่อง เลื่อนตำแหน่งนายทหารรับราชการ

[5] แจ้งความกรมราชองครักษ์ เรื่อง ตั้งราชองครักษ์พิเศษและเวร

[6] พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก

[7] ส่งสัญญาบัตรทหารบกไปพระราชทาน (หน้า 731 มณฑลพิษณุโลก

[8] ตั้งตำแหน่งยศนายทหารบก

[9] รายวันพระราชทานสัญญาบัตรยศนายทหาร

[10] พระราชทานยศทหารบก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2462/D/158_1.PDF

[11] รายวันพระราชทานสัญญาบัตรยศทหาร

[12] พระราชทานยศทหารบก

[13] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๖ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๓๑๐, ๒๕ มกราคม ๒๔๖๒

[14] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๖๓, ๒๐ มกราคม ๒๔๖๐

[15] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานตราจุลจอมเกล้า, เล่ม ๓๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๑๗๓, ๒๗ มกราคม ๒๔๖๐

[16] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศพระราชทานฐานันดรแห่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๑๘๕, ๒ ธันวาคม ๒๔๖๑

[17] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเข็มราชการแผ่นดิน, เล่ม ๓๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๖๘, ๒๐ มกราคม ๒๔๖๐

[18] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๙๓, ๒๘ มกราคม ๑๓๐

[19] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลปัจจุบัน, เล่ม ๓๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๖๘, ๑๕ พฤศจิกายน ๒๔๕๗