หน้าบัน

หน้าบัน คือบริเวณครึ่งวงกลมหรือเกือบสามเหลี่ยมเหนือประตูทางเข้าที่อยู่ระหว่างทับหลังและโค้ง (arch) ซึ่งจะมีรูปสลักตกแต่งหรือเครื่องตกแต่งอื่นๆ

การตกแต่งหน้าบัน
วัดราชบุรณราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร

สถาปัตยกรรมเกือบทุกแบบจะมีองค์ประกอบนี้ ผู้คิดค้นการสร้างหน้าบันเป็นคือชาวอียิปต์โบราณประมาณ 300 ปีก่อนคริสต์ศักราช ต่อมาก็ปรากฏในสถาปัตยกรรมกรีก สถาปัตยกรรมของคริสต์ศาสนา และ สถาปัตยกรรมของศาสนาอิสลาม

หน้าบันในพุทธศาสนสถาน

หน้าบันโรมาเนสก์ คริสต์ศตวรรษที่ 12 ของในประเทศฝรั่งเศส

หน้าบัน คือ “องค์ประกอบอาคารที่ใช้อิฐหรือไม้ ก่อหรือปิดทับบริเวณส่วนที่เป็นโพรงของโครงจั่วหลังคา เพื่อป้องกันไม่ให้แดดหรือฝนสาดเข้าไปภายในอาคาร นิยมแกะสลักหรือปั้นปูนประดับตกแต่ง” ตัวอย่างหน้าบันที่มีชื่อเสียง ได้แก่

• หน้าบันนารายณ์ทรงครุฑยุดนาคประทับราหูแวดล้อมด้วยเหล่าเทวดา ที่ด้านหน้าของพระอุโบสถ วัดหน้าพระเมรุ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

หน้าบันในคริสต์ศาสนสถาน

หน้าบันของกรีกหรือคริสต์ศาสนสถานจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับศาสนา ล้อมรอบด้วยแถบรูปแกะสลักที่เรียกว่าอาร์ชิโวลท์ (archivolt)

หัวเรื่องบางหัวเรื่องที่นิยมตกแต่งด้านหน้าโบสถ์คริสต์ก็มี

• การพิพากษาครั้งสุดท้าย เช่นที่ มหาวิหารอาเมียง ประเทศฝรั่งเศส
• พระคริสต์ทรงพระสิริ (Christ in Glory) เช่นที่ (Rochester Cathedral) อังกฤษ
• การอัญเชิญพระศพลงจากกางเขน เช่นงานของ (Nicola Pisano) หน้ามหาวิหารซีเอนา (Sienna Duomo) ประเทศอิตาลี
• ประวัติพระนางมารีย์พรหมจารีหรือนักบุญ เช่นที่ (Cathedral of Toledo) ประเทศสเปน

ดูเพิ่ม

• แผนผังมหาวิหาร
• สถาปัตยกรรมกอธิค
• มหาวิหาร

สมุดภาพ

• การตกแต่งหน้าบัน
  วัดราชโอรสารามราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
• หน้าบันอายุ 2000 ปีที่ตึกแพนเธียน ที่โรม ประเทศอิตาลี
• หน้าบันและแถบแกะสลักรอบ ที่มหาวิหารสราสเบิร์ก (Strasbourg Cathedral) ประเทศฝรั่งเศส
• โบสถ์นักบุญโยเซฟ ที่แคลมองต์เฟอร์รอนด์ (Saint Joseph church, Clermont-Ferrand) ประเทศฝรั่งเศส
• ฉากจากประวัติของ นักบุญเปโตร และ พระนางมารีย์พรหมจารี ที่โบสถ์นักบุญเปโตร เมืองวิโตเรีย-กาสเตส์ (Vitoria-Gasteiz) ประเทศสเปน
• เถาเจสสี (Tree of Jesse) ที่มหาวิหารโบเวส์ (Beauvais Cathedral) ประเทศฝรั่งเศส
• พระเยซูและพระแม่มารีย์ที่มหาวิหารลาอ็อง (Cathédrale Notre-Dame de Laon) ประเทศฝรั่งเศส
• การพิพากษาครั้งสุดท้าย มหาวิหารอาเมียง ประเทศฝรั่งเศส
• การพิพากษาครั้งสุดท้าย มหาวิหารคองค์ (Abbatiale Sainte-Foy de Conques) ประเทศฝรั่งเศส
• มหาวิหารเวิมส์ ประเทศเยอรมนี
• หนังสือปฐมกาลหน้ามหาวิหารอุลม (Ulm Münster) ประเทศเยอรมนี
• มหาวิหารอัสซีซี (Cathedral of Assisi) เมืองอัสซีซี

อ้างอิง

1. . Architecture of the Indian Subcontinent. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-03-06. สืบค้นเมื่อ 2007-06-28.
2. "Glossary of Medieval Art and Architecture - tympanum". University of Pittsburgh. สืบค้นเมื่อ 2007-06-23.
3. . freenet.buffalo.edu. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-02-22. สืบค้นเมื่อ 2007-06-25.
4. Donald Routledge Hill (1996) , "Engineering", in Roshdi Rashed, Encyclopedia of the History of Arabic Science, Vol. 3, p. 751-795 [769].
5. . www.elearning.su.ac.th. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-01-16. สืบค้นเมื่อ 2008-01-16. ความหมายของรองศาสตราจารย์สมคิด จิระทัศนกุล
6. "Tympanum". www.OntarioArchitecture.com. สืบค้นเมื่อ 2007-06-25.
7. "Glossary of Medieval Art and Architecture - archivolt". University of Pittsburgh. สืบค้นเมื่อ 2007-06-23.

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ หน้าบัน

• Sculpted tympanums Chartres Cathedral, West Front, Central Portal (การตัดสินครั้งสุดท้าย มหาวิหารชาร์ทร)
• Tympanum of the last Judgment - western portal of the abbey-church of Saint Foy (การตัดสินครั้งสุดท้าย แอบบีซองฟอย คองค์) 2010-04-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน