สิทธิของกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศในประเทศญี่ปุ่น

เลสเบียน, เกย์, ไบเซ็กชวล และทรานส์เจนเดอร์ (แอลจีบีที) ในประเทศญี่ปุ่นเผชิญกับความท้าทายทางกฎหมายหลายด้าน กิจกรรมทางเพศเดียวกันถูกทำให้ผิดกฎหมายในระยะเวลาอันสั้นในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่นระหว่าง ค.ศ. 1872–1881 จนมีการรับมาปรับใช้ในประเทศพร้อมด้วยหลักอายุที่ยอมให้ร่วมประเวณีได้ (age of consent) คู่รักและครอบครัวที่มีคู่รักเป็นเพศเดียวกันไม่ได้รับความคุ้มครองทางกฎหมายเฉกเช่นกับคู่รักที่เป็นเพศตรงข้ามกัน แม้ตั้งแต่ ค.ศ. 2015 บางเมืองและบางจังหวัดออก "ใบประกาศความสัมพันธ์" เชิงสัญลักษณ์เพื่อยอมรับความสัมพันธ์ของคู่รักเพศเดียวกัน ประเทศญี่ปุ่นเป็นเพียงประเทศเดียวในกลุ่ม 7 ที่ไม่ยอมรับการอยู่กินด้วยกันระหว่างคู่รักเพศเดียวกัน (same-sex union) ในรูปแบบใด ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 2021 ศาลแขวงซัปโปโระพิพากษาว่าการไม่ยอมรับการสมรสเพศเดียวกันเป็นการละเมิดบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญ ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 2022 ศาลแขวงโอซากะพิพากษากลับว่าไม่เป็นการละเมิดรัฐธรรมนูญ ในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 2022 พิพากษาว่าการไม่มีกฎหมายรองรับการสมรสเพศเดียวกัน เป็นการขัดรัฐธรรมนูญ (unconstitutional state of affairs) แต่ไม่เป็นการละเมิดต่อรัฐธรรมนูญ อย่างไรก็ตาม คำพิพากษาของศาลไม่มีผลทางกฎหมายทันที

สิทธิของกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศในประเทศญี่ปุ่น
ตำแหน่งของประเทศญี่ปุ่น
กิจกรรมของบุคคลเพศเดียวกันชอบด้วยกฎหมายหรือไม่	ชอบด้วยกฎหมายตั้งแต่ ค.ศ. 1882
อัตลักษณ์ทางเพศ/	สามารถเปลี่ยนเพศทางกฎหมายได้ตั้งแต่ ค.ศ. 2004 หลังการผ่าตัดแปลงเพศและทำหมัน
	รับราชการทหารได้อย่างเปิดเผย
	เพศวิถีได้รับความคุ้มครองในบางเมืองแต่ไม่ถึงระดับชาติ
สิทธิในครอบครัว
การรับรอง ความสัมพันธ์	ไม่มีการยอมรับความสัมพันธ์เพศเดียวกันทางกฎหมายในระดับรัฐบาลใด (มีการออกใบประกาศความสัมพันธ์เชิงสัญลักษณ์ในบางเขตพื้นที่)
	ก้ำกึ่ง

วัฒนธรรมและศาสนาหลักของประเทศญี่ปุ่นไม่มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ใดที่บ่งชี้ถึงความเป็นศัตรูต่อการรักร่วมเพศ รายงานหลายครั้งระบุว่าประชาชนชาวญี่ปุ่นส่วนใหญ่สนับสนุนและยอมรับการรักร่วมเพศ โดยการสำรวจใน ค.ศ. 2019 ปรากฏผลว่ากว่าร้อยละ 68 เห็นด้วยว่าการรักร่วมเพศควรจะได้รับการยอมรับในสังคม ขณะที่ร้อยละ 22 ไม่เห็นด้วย แม้จะมีพรรคการเมืองหลายพรรคไม่ได้แสดงท่าทีสนับสนุนหรือคัดค้านสิทธิของกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศอย่างเปิดเผย แต่มีนักการเมืองแอลจีบีทีเปิดเผยหลายคนดำรงตำแหน่งอยู่ มีการผ่านกฎหมายที่อนุญาตให้คนข้ามเพศ (ทรานส์เจนเดอร์) เปลี่ยนเพศทางกฎหมายได้เมื่อผ่านและการทำหมันใน ค.ศ. 2003 บางเมือง รวมถึงโตเกียว มีการห้ามเลือกปฏิบัติเหตุเพศวิถี (sexual orientation) และอัตลักษณ์ทางเพศ (gender identity) ในปีเดียวกันมีการผ่านกฎหมายอนุญาตให้คนข้ามเพศเปลี่ยนคำนำหน้าชื่อในเอกสารที่มีผลตามกฎหมาย โดยจะต้องผ่าน, การทำหมัน และไม่มีบุตรอายุต่ำกว่า 20 ปี กฎหมายเป็นที่รู้จักในชื่อ "พระราชบัญญัติว่าด้วยคดีพิเศษเกี่ยวกับการรับมือสถานะทางเพศของผู้ที่มีอัตลักษณ์ทางเพศผิดปกติ" (性同一性障害者の性別の取扱いの特例に関する法律) หรือเรียกอย่างสั้น "กฎหมาย 111" มีผลใช้บังคับในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2004 และได้รับการเน้นย้ำหลักการโดยศาลสูงสุดญี่ปุ่นใน ค.ศ. 2019

มีการจัดงาน "โตเกียวเรนโบว์ไพรด์" เป็นประจำทุกปีตั้งแต่ ค.ศ. 2012 โดยมีผู้เข้าร่วมเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ผลสำรวจความคิดเห็น ค.ศ. 2015 ระบุว่า ชาวญี่ปุ่นส่วนใหญ่สนับสนุนการทำให้การสมรสเพศเดียวกันถูกกฎหมาย ผลสำรวจอีกแห่งที่ทำในปีต่อ ๆ มาชี้ให้เห็นถึงระดับการให้ความสนับสนุนต่อการสมรสเดียวกันที่สูงขึ้นในหมู่ชาวญี่ปุ่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในคนรุ่นใหม่ แต่ผลสำรวจ ค.ศ. 2020 ในกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศกว่า 10,000 คน ในประเทศญี่ปุ่น ระบุว่ามากกว่าร้อยละ 38 ถูกคุกคามหรือทำร้ายร่างกาย

ในทางการเมือง หลังระยะเวลากว่าสามปีที่ในการศึกษาและปรึกษาหารือ คณะกรรมการพิเศษของพรรคเสรีประชาธิปไตยประกาศว่าจะมีการยก "ร่างกฎหมายความเข้าใจและการยกระดับ (สิทธิ) ของกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศ" เข้าสู่สภานิติบัญญัติแห่งชาติ โดยมีความมุ่งหมายที่จะพัฒนาความเข้าใจในปัญหาของกลุ่มแอลจีบีที อย่างไรก็ตาม นักกิจกรรมสิทธิกลุ่มแอลจีบีทีวิจารณ์ว่าร่างกฎหมายพลาดเป้าในการไม่กล่าวถึงการสมรสเพศเดียวกันหรือการให้ความคุ้มครองการเลือกปฏิบัติ ในเดือนเมษายน ค.ศ. 2021 พรรคเสรีประชาธิปไตยประกาศว่าจะผ่านร่างดังกล่าวในสมัยประชุมสภาปัจจุบัน โดยตั้งว่าจะผ่านได้ภายในเดือนมิถุนายน ร่างกฎหมายระบุเพียงว่า ให้รัฐบาล "ส่งเสริมความเข้าใจกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศ" และไม่ได้ห้ามปรามการเลือกปฏิบัติแต่อย่างใด ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 2023 ร่างกฎหมายว่าด้วยความเข้าใจของกลุ่มแอลจีบีทีผ่านทั้งสองสภา

ตารางสรุป

กิจกรรมทางเพศเดียวกันถูกกฎหมาย	(ตั้งแต่ ค.ศ. 1882)
อายุที่ยอมให้ร่วมประเวณีได้อย่างเท่าเทียม (16)	(ตั้งแต่ ค.ศ. 1882)
กฎหมายต่อต้านการเลือกปฏิบัติในที่ทำงาน	/ (ใน โตเกียว, จังหวัดอิบารากิ และจังหวัดอากิตะ)
กฎหมายต่อต้านการเลือกปฏิบัติในการเลือกซื้อสินค้าและบริการ	/ (ในโตเกียวและจังหวัดอิบารากิ)
กฎหมายต่อต้านการเลือกปฏิบัติในทุกด้าน (รวมถึงการเลือกปฏิบัติทางอ้อม ประทุษวาจา)	/ (ในโตเกียวและจังหวัดอิบารากิ)
การสมรสเพศเดียวกัน	(ศาลล่างพิพากษาว่าการห้ามไม่ให้สมรสเพศเดียวกันขัดต่อรัฐธรรมนูญ)
การยอมรับคู่รักเพศเดียวกัน	(บางเขตพื้นที่มอบ "ใบประกาศความสัมพันธ์" เชิงสัญลักษณ์โดยถือว่าเป็นการยอมรับ หลายเขตพื้นที่กำลังพิจารณาใช้มาตรการนี้)
การรับบุตรบุญธรรมโดยคู่รักเพศเดียวกัน	(บางเขตพื้นที่มอบ "ใบประกาศความสัมพันธ์" รวมถึงการพิสูจน์บุตรทางสายเลือดของหนึ่งในคู่รัก หลายเขตพื้นที่กำลังพิจารณาใช้มาตรการนี้)
การรับบุตรบุญธรรมร่วมโดยคู่รักเพศเดียวกัน
เลสเบียน, เกย์ และไบเซ็กชวลสามารถรับราชการทหารได้
สิทธิในการเปลี่ยนเพศทางกฎหมาย	(ตั้งแต่ 2004 ภายใต้ข้อจำกัด: ต้องผ่านและการทำหมัน ต้องเป็นโสด และไม่มีบุตรอายุต่ำกว่า 20 ปี)
การห้ามไม่ให้ผู้เยาว์เข้ารับการบำบัดแก้เพศวิถี
การทําเด็กหลอดแก้วสำหรับคู่รักเลสเบียน
การอุ้มบุญเชิงพาณิชย์ (commercial surrogacy) สำหรับคู่รักเกย์	(ห้ามไม่ว่าจะมีเพศวิถีใด)
การอนุญาตให้ผู้ชายที่ร่วมเพศกับผู้ชายสามารถบริจาคเลือด	/ (เมื่อผ่านมาแล้วเกิน 6 เดือน)

อ้างอิง

1. (PDF). Ilga.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 6 March 2009. สืบค้นเมื่อ 20 January 2011.
2. "H-Net Reviews". H-net.org. May 2000. สืบค้นเมื่อ 2014-06-16.
3. Justin McCurry (2020-10-30). "Japan's 'love hotels' accused of anti-gay discrimination". The Guardian.
4. 日本放送協会. "同性婚認めないのは違憲の初判断 国への賠償は退ける 札幌地裁". NHK政治マガジン (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2023-02-27.
5. 日本放送協会. ""同性婚 認められないのは憲法に違反せず" 大阪地裁 | NHK". NHKニュース (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2023-02-27.
6. 日本放送協会. "同性婚 法制度ないのは違憲状態も憲法には違反せず 東京地裁 | NHK". NHKニュース (ภาษาญี่ปุ่น). สืบค้นเมื่อ 2023-02-27.
7. "Japan court rules same-sex marriage ban constitutional, but advocates hold out hope". The Japan Times. 30 November 2022. สืบค้นเมื่อ 24 February 2023.
8. Sam Shoushi (2008-03-25). "Japan and Sexual Minorities | ヒューライツ大阪". Hurights.or.jp. สืบค้นเมื่อ 2014-06-16.
9. "The Global Divide on Homosexuality Persists". Pew Research Center. 2020-06-25. สืบค้นเมื่อ 2021-04-18.{{}}: CS1 maint: url-status ()
10. (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 16 November 2013. สืบค้นเมื่อ 2013-10-14.{{}}: CS1 maint: archived copy as title ()
11. (PDF). ILGA. April 2012. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-09-05. สืบค้นเมื่อ 12 May 2020.
12. Jackman, Josh (24 January 2019). "Japan's Supreme Court rules transgender people still have to get sterilised · PinkNews". www.pinknews.co.uk. สืบค้นเมื่อ 2019-06-12.
13. "12 pictures of Tokyo Pride which will make your day". 8 May 2017. สืบค้นเมื่อ 8 April 2018.
14. Chisaki Watanabe (2015-11-29). "Majority of Japanese Support Same-Sex Marriage, Poll Shows - Bloomberg Business". Bloomberg.com. สืบค้นเมื่อ 2015-12-27.
15. . The Asahi Shimbun. 28 January 2019. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-06-11. สืบค้นเมื่อ 2023-06-20.
16. "38% of LGBT people in Japan sexually harassed or assaulted: survey". Kyodo News. 2020-12-27.
17. Glauert, Rik (26 June 2019). . Gay Star News. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 August 2019. สืบค้นเมื่อ 16 August 2019.
18. ""LGBT bill" at the Liberal Democratic Party to be submitted to the next Diet session". TV Asahi. 25 June 2019.
19. . The Japan Times (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2021-04-09. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-07-09. สืบค้นเมื่อ 2021-06-10.
20. "Japan passes watered-down LGBT understanding bill". CNN (ภาษาอังกฤษ). 2023-06-16. สืบค้นเมื่อ 2023-06-20.
21. "Japan's parliament passes watered-down LGBTQ understanding bill". Japan Times (ภาษาอังกฤษ). 2023-06-16. สืบค้นเมื่อ 2023-06-20.
22. Yamaguchi, Mari (17 March 2021). "Japan court says same-sex marriage should be allowed". Associated Press.
23. "Proposed Japanese Fertility Law Discriminates Against Lesbians, Single Women". 6 December 2022.