สะเดาดิน

ขวง
ขวง ในประเทศอินเดีย
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:
อันดับ:	Caryophyllales
วงศ์:	Molluginaceae
สกุล:	Glinus
สปีชีส์:	G.oppositifolius
ชื่อทวินาม
Glinus oppositifolius

ขวง, ผักขวง, สะเดาดิน หรือ ผักขี้ขวง (อังกฤษ: sweetjuice) เป็นชื่อไม้ล้มลุกชนิด Glinus oppositifolius A. DC. ในวงศ์ Molluginceae เป็นสกุลพืชเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน ทั้งยังเป็นพืชคลุมดิน เจริญเติบโตดีในพื้นที่ชุ่มน้ำ มีลำต้นขนาดเล็ก ทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน ดอกมีสีขาวอมเขียว บางชนิดใช้เป็นสมุนไพร และบางชนิดใช้ทำอาหาร

ลักษณะทางกายภาพ

Glinus oppositifolius

• ลำต้น พืชล้มลุก มีลำต้นเตี้ยหรือติดราบไปกับดินทอดเลื้อยและแตกแขนงออกคลุมดิน
• ใบ ใบมีสีเขียว ขนาดเล็กยาวเรียว ใบออกจากข้อของลำต้นแต่ละข้อมีใบประมาณ 4–5 ใบ ก้านใบสั้น โคนใบสอบ ขอบใบเรียบ ปลายใบแหลมหรือมน ขนาดใบกว้างประมาณ 0.3–0.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 1.0–2.5 เซนติเมตร
• ดอก ออกดอกเดี่ยวรอบ ๆ ข้อลำต้น ข้อละ 4–6 ดอก สีขาวอมเขียว มีกลีบดอก 5 กลีบแต่ละกลีบยาว 0.3 เซนติเมตร ก้านดอกยาวประมาณ 0.6–1.2 เซนติเมตร
• ผล มีผลรูปยาวรี ยาวประมาณ 0.2 เซนติเมตร เมื่อผลแก่จะแตกเป็น 3 แฉก ภายในมีเมล็ดสีน้ำตาลแดง ขนาดเท่าเม็ดทรายอยู่จำนวนมาก

ขวง (สะเดาดิน)

คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 กรัม (3.5 ออนซ์)
พลังงาน	142.3512 กิโลจูล (34.0228 กิโลแคลอรี)
คาร์โบไฮเดรต	4.4 ก.
ใยอาหาร	1.1 ก.
ไขมัน	0.4 ก.
โปรตีน	3.2 ก.
วิตามิน
วิตามินเอ บีตา-แคโรทีน	(23%) 2431 μg
ไทอามีน (บี1)	(3%) 0.03 มก.
ไรโบเฟลวิน (บี2)	(38%) 0.45 มก.
ไนอาซิน (บี3)	(18%) 2.7 มก.
วิตามินซี	(23%) 19 มก.
แร่ธาตุ
แคลเซียม	(9%) 94 มก.
เหล็ก	(14%) 1.8 มก.
ฟอสฟอรัส	(1%) 4 มก.
องค์ประกอบอื่น
น้ำ	90.3 ก.
หน่วย μg = ไมโครกรัม • mg = มิลลิกรัม IU = หน่วยสากล
ประมาณร้อยละคร่าว ๆ โดยใช้การแนะนำของสหรัฐสำหรับผู้ใหญ่

การขยายพันธุ์

ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ชอบแดดจ้าสามารถขึ้นได้ในดินทุกชนิด โดยรดน้ำสัปดาห์ละ 2–3 ครั้ง

ประโยชน์

ทั้งต้นปรุงเป็นยาแก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ ถ้านำต้นสดมาผสมกับน้ำมันละหุ่งแล้วนำไปอุ่นจะใช้เป็นยาหยอดหูหรือแก้ปวดหูได้ หรือถ้านำต้นสดมาตำผสมกับขิงจะได้เป็นยาสุมกระหม่อมเด็ก แก้อาการปวดศีรษะ แก้หวัด แก้ไอได้ หรือนำผักขวงมาทำแกงแบบคนเหนือซึ่งให้รสชาติขมอร่อย โดยใส่มะเขือและปลาแห้ง (กินตอนร้อน ๆ เพราะถ้าหากเย็นแกงจะมีรสขม)

• ขวง พบที่อานธรประเทศ ประเทศอินเดีย
• ขวง พบที่อานธรประเทศ ประเทศอินเดีย
• ขวง พบที่อานธรประเทศ ประเทศอินเดีย
• ขวง (Rau Dang) ผัดกับซัมบัล เบอลาจัน

อ้างอิง

1. "ปริมาณวิตามินในผักขี้ขวง(สะเดาดิน)". Vitamin.co.th. 2011. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 6 กรกฎาคม 2013.
2. "ผักขวง". สมุนไพรดอทคอม. 2006. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 30 มิถุนายน 2013.