สถาบันอุดมศึกษาในกำกับของรัฐ

สถาบันอุดมศึกษาในกำกับของรัฐ หรือที่เรียกกันติดปากว่า มหาวิทยาลัยนอกระบบ คือ สถาบันอุดมศึกษาของรัฐที่มีการบริหารการจัดการอิสระแยกจากระบบราชการ (autonomous university) แต่ยังได้รับเงินอุดหนุนทั่วไป (block grant) ที่รัฐจัดสรรให้เป็นรายปีโดยตรง เพื่อใช้จ่ายตามความจำเป็นในการดำเนินการตามวัตถุประสงค์ของมหาวิทยาลัย และเพื่อประกันคุณภาพการศึกษา

ประวัติ

แนวความคิดที่จะนำมหาวิทยาลัยออกนอกระบบนั้นมีมาตั้งแต่ พ.ศ. 2507 จากกลุ่มผู้บริหารมหาวิทยาลัยกลุ่มหนึ่ง และได้เสนอเข้าคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณาเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2514 แต่เรื่องก็ชะงักลงเพราะบุคลากรในมหาวิทยาลัยส่วนใหญ่ไม่เห็นด้วย จอมพล ถนอม กิตติขจร ซึ่งเป็นนายกรัฐมนตรีจากการปฏิวัติในสมัยนั้น ก็เลื่อนการพิจารณาไป เพียงแต่ได้มีการจัดตั้ง "ทบวงมหาวิทยาลัย" (ปัจจุบันคือ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ) ขึ้น เพื่อดูแลมหาวิทยาลัยต่าง ๆ แทนสำนักนายกรัฐมนตรี ดังนั้นในยุคนี้ มหาวิทยาลัยต่าง ๆ จึงได้ย้ายไปสังกัดทบวงมหาวิทยาลัย จากเดิมที่สังกัดสำนักนายกรัฐมนตรี แต่อย่างไรก็ตาม มหาวิทยาลัยก็ยังคงอยู่ภายใต้กฎหมายระเบียบของระบบราชการเช่นเดิม ซึ่งทำให้ขาดความคล่องตัวในการดำเนินงาน จึงได้มีความพยายามที่จะนำมหาวิทยาลัยออกนอกระบบราชการเรื่อยมา ต่อมาในปี พ.ศ. 2517 แนวคิดดังกล่าวก็ถูกรื้อฟื้นอีกครั้งเมื่อมีการแต่งตั้งคณะกรรมการวางพื้นฐานเพื่อการปฏิรูปการศึกษา แต่ไม่ประสบความสำเร็จ

จนกระทั่ง พ.ศ. 2530 ทบวงมหาวิทยาลัยริเริ่มโครงการจัดทำแผนอุดมศึกษาระยะยาว 15 ปี (พ.ศ. 2533–2547) ขึ้น ซึ่ง 1 ใน 6 ข้อเสนอระบุว่า "รัฐบาลพึงให้การสนับสนุนการปฏิรูปความสัมพันธ์ระหว่างสถาบันอุดมศึกษาระดับปริญญากับรัฐ โดยพัฒนาสถาบันอุดมศึกษาของรัฐในสังกัดทบวงมหาวิทยาลัยที่มีอยู่แล้วให้มีความเป็นอิสระ คล่องตัว มีประสิทธิภาพ และสามารถบรรลุความเป็นเลิศทางวิชาการ โดยปรับเปลี่ยนไปเป็นมหาวิทยาลัยที่ไม่เป็นส่วนราชการ ส่วนสถาบันอุดมศึกษาของรัฐที่จะจัดตั้งใหม่ ให้มีฐานะและรูปแบบเป็นมหาวิทยาลัยของรัฐที่ไม่เป็นส่วนราชการตั้งแต่แรกตั้ง"

จากแผนดังกล่าว ประเทศไทยจึงเกิดมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐแต่แรกตั้งอยู่ 3 แห่ง คือ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี เมื่อวันที่ 29 กรกฎาคม 2533 สมัยพลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ เป็นนายกรัฐมนตรี, มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ เมื่อวันที่ 7 เมษายน 2534 สมัยพลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ เป็นนายกรัฐมนตรี และมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง เมื่อวันที่ 25 กันยายน 2541 สมัย นายชวน หลีกภัย เป็นนายกรัฐมนตรี

และในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจเมื่อปี พ.ศ. 2541 นโยบายการออกนอกระบบก็ได้เป็นข้อตกลงหนึ่งที่ผูกพันกับสัญญาการกู้ยืมเงินกับธนาคารพัฒนาเอเชีย โดยรัฐบาลมุ่งหมายลดงบประมาณในส่วนราชการให้สามารถเลี้ยงตนเองและบริหารงบประมาณเองได้ ในช่วงปี พ.ศ. 2542 เริ่มมีการเสนอให้มหาวิทยาลัยหรือคณะวิชาที่ตั้งขึ้นใหม่ "ออกนอกระบบ" ราชการ และมีการหยุดรับข้าราชการเข้ามาในมหาวิทยาลัยรัฐเดิมทั้งหมด ตำแหน่งที่บรรจุเข้ามาใหม่ เรียกว่า "พนักงานในสถาบันอุดมศึกษา" ซึ่งมีกรอบเงินเดือนและสวัสดิการแตกต่างจากข้าราชการเดิม และหากผู้ที่เกษียณราชการไปให้ตำแหน่งและเงินเดือนนั้นเปลี่ยนเป็นตำแหน่งพนักงานในสถาบันอุดมศึกษาในตำแหน่งเริ่มบรรจุใหม่เท่านั้น

ในรัฐบาลทักษิณ ชินวัตร เริ่มมีความพยายามนำมหาวิทยาลัยออกนอกระบบอีกครั้งแต่มีการคัดค้าน ดังนั้นจึงยังไม่มีการนำมหาวิทยาลัยออกนอกระบบในช่วงนี้ ต่อมาในสมัยรัฐบาลสุรยุทธ์ จุลานนท์ โดยวิจิตร ศรีสอ้าน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ก็ได้เสนอคณะรัฐมนตรีและสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ให้ผ่านร่างพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐของแต่ละมหาวิทยาลัยอีกครั้ง

รายชื่อสถาบันอุดมศึกษาในกำกับของรัฐ

ในประเทศไทยมีสถาบันอุดมศึกษาในกำกับของรัฐ 29 แห่งที่ไม่ได้ขึ้นอยู่กับระบบราชการหรือไม่อยู่ในสายการบังคับบัญชาของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม โดยในจำนวนนี้มี 7 แห่งที่เป็นสถาบันอุดมศึกษาในกำกับของรัฐตั้งแต่ก่อตั้ง ส่วนที่เหลือนั้นเป็นสถาบันอุดมศึกษาในกำกับของรัฐโดยการแปรสภาพด้วยผลของกฎหมาย ทั้งนี้มีเฉพาะมหาวิทยาลัยนวมินทราธิราชแห่งเดียวที่อยู่ในกำกับของกรุงเทพมหานคร ซึ่งเป็นราชการส่วนท้องถิ่น ขณะที่สถาบันอุดมศึกษาอื่น ๆ จะอยู่ในกำกับของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ซึ่งเป็นราชการส่วนกลาง

ลำดับที่	ชื่อสถาบันอุดมศึกษา	วันที่มีผลบังคับ	มหาวิทยาลัยในกำกับฯ ตั้งแต่ก่อตั้ง	อ้างอิง
1	มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี	30 กรกฎาคม พ.ศ. 2533	ใช่
2	มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์	8 เมษายน พ.ศ. 2535	ใช่
3	มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย	2 ตุลาคม พ.ศ. 2540
4	มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย	2 ตุลาคม พ.ศ. 2540
5	มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง	26 กันยายน พ.ศ. 2541	ใช่
6	มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี	7 มีนาคม พ.ศ. 2541
7	มหาวิทยาลัยมหิดล	17 ตุลาคม พ.ศ. 2550
8	มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ	27 ธันวาคม พ.ศ. 2550
9	มหาวิทยาลัยบูรพา	10 มกราคม พ.ศ. 2551
10	มหาวิทยาลัยทักษิณ	6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551
11	จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย	7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551
12	มหาวิทยาลัยเชียงใหม่	7 มีนาคม พ.ศ. 2551
13	สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง	8 มีนาคม พ.ศ. 2551
14	มหาวิทยาลัยพะเยา	17 กรกฎาคม พ.ศ. 2553	ใช่
15	มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช	13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2553	ใช่
16	สถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนา	26 พฤษภาคม พ.ศ. 2555	ใช่
17	มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์	18 กรกฎาคม พ.ศ. 2558
18	มหาวิทยาลัยขอนแก่น	18 กรกฎาคม พ.ศ. 2558
19	มหาวิทยาลัยสวนดุสิต	18 กรกฎาคม พ.ศ. 2558
20	มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์	16 สิงหาคม พ.ศ. 2558
21	สถาบันบัณฑิตศึกษาจุฬาภรณ์	18 เมษายน พ.ศ. 2559
22	วิทยาลัยวิทยาศาสตร์การแพทย์เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์	18 เมษายน พ.ศ. 2559	ใช่
23	มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ	21 พฤษภาคม พ.ศ. 2559
24	มหาวิทยาลัยศิลปากร	3 กรกฎาคม พ.ศ. 2559
25	มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์	21 กรกฎาคม พ.ศ. 2559
26	มหาวิทยาลัยแม่โจ้	6 พฤษภาคม พ.ศ. 2560
27	สถาบันการพยาบาลศรีสวรินทิรา สภากาชาดไทย	25 พฤษภาคม พ.ศ. 2560
28	สถาบันเทคโนโลยีจิตรลดา	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2561
29	สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์	16 พฤษภาคม พ.ศ. 2562

สถาบันอุดมศึกษาที่อยู่ในขั้นตอนการนำมหาวิทยาลัยออกนอกระบบ

สถาบันอุดมศึกษาที่มีร่างพระราชบัญญัติของสถาบันอยู่ในขั้นตอนต่าง ๆ ดังนี้

ร่างพระราชบัญญัติ	อยู่ระหว่างการพิจารณาของรัฐสภา	คณะรัฐมนตรีรับหลักการแล้ว	อยู่ระหว่างเสนอคณะรัฐมนตรี	อยู่ระหว่างการพิจารณาของมหาวิทยาลัย	สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา
ร่างพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา พ.ศ. ...
ร่างพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. ...
ร่างพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยนเรศวร พ.ศ. ...
ร่างพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี พ.ศ. ...
ร่างพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยรามคำแหง พ.ศ. ...
ร่างพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม พ.ศ. ...
ร่างพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี พ.ศ. ...
ร่างพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยเพชรบูรณ์ พ.ศ. ...
ร่างพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ พ.ศ. ...

การวิพากษ์วิจารณ์

การนำมหาวิทยาลัยออกนอกระบบนั้น เป็นประเด็นขัดแย้ง มีการล่ารายชื่อคัดค้าน จนกระทั่งวาระสุดท้ายของการพิจารณาในสภานิติบัญญัติแห่งชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่กรรมการสภาคณาจารย์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกับตุลย์ สิทธิสมวงศ์ ในฐานะกรรมาธิการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย คัดค้านสภานิติบัญญัติแห่งชาติในการผ่านร่างพระราชบัญญัติ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. ... อย่างเร่งรีบโดยไม่ฟังเสียงประชาคมจุฬาฯ นอกจากนี้ยังเกิดการวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวางทั้งนักวิชาการ นักการศึกษา รวมถึงนิสิต นักศึกษา ประชาชนโดยทั่วไป โดยประเด็นที่วิพากษ์วิจารณ์นั้นจะวิเคราะห์ถึงข้อดีและข้อเสียของการนำมหาวิทยาลัยออกนอกระบบ

ข้อดี

• เพื่อเกิดความคล่องตัวในการบริหารมหาวิทยาลัยมากขึ้น
• เป็นการลดภาระค่าใช้จ่ายของรัฐบาล
• มหาวิทยาลัยสามารถเปิดหลักสูตรเพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดแรงงานได้

ข้อเสีย

• ค่าเล่าเรียนอาจเพิ่มสูงขึ้น ซึ่งอาจจะเป็นการตัดโอกาสทางการศึกษาของผู้มีรายได้น้อยทางอ้อม
• คณะหรือหลักสูตรที่ไม่คุ้มทุนในการเปิดสอนอาจจะต้องปิดตัวลง
• การบริหารงานของฝ่ายบริหารอาจจะไม่โปร่งใส ตรวจสอบได้ยาก
• เนื้อหาของร่างพระราชบัญญัติมีลักษณะเป็นกฎหมายบริหารจัดการ "ทรัพย์สินที่ดิน" ไม่ได้เป็นการบริหารจัดการ "การศึกษา" แต่อย่างใด

อ้างอิง

1. มหาวิทยาลัยนอกระบบ(1): จุดเริ่มต้นสู่ปัจจุบัน?, ThaiPublica ไทยพับลิก้า: กล้าพูดความจริง
2. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี พ.ศ. ๒๕๓๓, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๐๗ ตอนที่ ๑๓๑ ฉบับพิเศษ หน้า ๙๓ ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๓๓
3. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ พ.ศ. ๒๕๓๕, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๐๙ ตอนที่ ๔๐ หน้า ๑ ๗ เมษายน ๒๕๓๕
4. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พ.ศ. ๒๕๔๐, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๔ ตอนที่ ๕๑ ก หน้า ๒๔ ๑ ตุลาคม ๒๕๔๐
5. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย พ.ศ. ๒๕๔๐, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๔ ตอนที่ ๕๑ ก หน้า ๔ ๑ ตุลาคม ๒๕๔๐
6. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง พ.ศ. ๒๕๔๑, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๕ ตอนที่ ๖๕ ก หน้า ๑ ๒๕ กันยายน ๒๕๔๑
7. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี พ.ศ. ๒๕๔๑, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๕ ตอนที่ ๑๑ ก หน้า ๑ ๖ มีนาคม ๒๕๔๑
8. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. ๒๕๕๐, ราชกิจจานุเบกษา ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๔ ตอนที่ ๖๘ ก หน้า ๔ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๕๐
9. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ พ.ศ. ๒๕๕๐, ราชกิจจานุเบกษา ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๔ ตอนที่ ๙๘ ก หน้า ๑ ๒๖ ธันวาคม ๒๕๕๐
10. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยบูรพา พ.ศ. ๒๕๕๐, ราชกิจจานุเบกษา ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๕ ตอนที่ ๕ ก หน้า ๘ ๙ มกราคม ๒๕๕๑
11. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยทักษิณ พ.ศ. ๒๕๕๑, ราชกิจจานุเบกษา ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๕ ตอนที่ ๒๘ ก หน้า ๔๗ ๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๑
12. พระราชบัญญัติ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. ๒๕๕๑, ราชกิจจานุเบกษา ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๕ ตอนที่ ๒๙ ก หน้า ๕๖ ๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๑
13. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พ.ศ. ๒๕๕๑, ราชกิจจานุเบกษา ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๕ ตอนที่ ๔๔ ก หน้า ๒๘ ๖ มีนาคม ๒๕๕๑
14. พระราชบัญญัติ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง พ.ศ. ๒๕๕๑, ราชกิจจานุเบกษา ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๕ ตอนที่ ๔๕ ก หน้า ๙๕ ๗ มีนาคม ๒๕๕๑
15. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยพะเยา พ.ศ. ๒๕๕๓, ราชกิจจานุเบกษา ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๗ ตอนที่ ๔๔ ก หน้า ๔ ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๕๓
16. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๕๓, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๗ ตอนที่ ๖๙ ก หน้า ๑ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๕๓
17. พระราชบัญญัติ สถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนา พ.ศ. ๒๕๕๕, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๙ ตอนที่ ๔๕ ก หน้า ๑ ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๕๕
18. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ พ.ศ. ๒๕๕๘ 2015-07-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๒ ตอนที่ ๖๖ ก หน้า ๑ ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๕๘
19. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยขอนแก่น พ.ศ. ๒๕๕๘, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๒ ตอนที่ ๖๖ ก หน้า ๒๕ ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๕๘
20. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยสวนดุสิต พ.ศ. ๒๕๕๘, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๒ ตอนที่ ๖๖ ก หน้า ๗๘ ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๕๘
21. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พ.ศ. ๒๕๕๘, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๒ ตอนที่ ๖๖ ก หน้า ๔๙ ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๕๘
22. พระราชบัญญัติ ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ พ.ศ. ๒๕๕๙ 2016-04-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๓ ตอนที่ ๗ ก หน้า ๑ ๑๙ มกราคม ๒๕๕๙
23. พระราชบัญญัติ ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ พ.ศ. ๒๕๕๙ 2016-04-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๓ ตอนที่ ๗ ก หน้า ๑ ๑๙ มกราคม ๒๕๕๙
24. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ พ.ศ. ๒๕๕๙, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๓ ตอนที่ ๓๓ ก หน้า ๑๐ ๒๑ เมษายน ๒๕๕๙
25. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ. ๒๕๕๙, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๓ ตอนที่ ๔๙ ก หน้า ๑ ๒ มิถุนายน ๒๕๕๙
26. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ พ.ศ. ๒๕๕๙, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๓ ตอนที่ ๕๓ ก หน้า ๑ ๒๑ มิถุนายน ๒๕๕๙
27. พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ พ.ศ. ๒๕๖๐, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๔ ตอนที่ ๓๙ ก หน้า ๑ ๕ เมษายน ๒๕๖๐
28. พระราชบัญญัติ สถาบันการพยาบาลศรีสวรินทิรา สภากาชาดไทย พ.ศ. ๒๕๕๙, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๓ ตอนที่ ๑๐๙ ก หน้า ๓ ๒๖ ธันวาคม ๒๕๕๙
29. พระราชบัญญัติ สถาบันเทคโนโลยีจิตรลดา พ.ศ. ๒๕๖๑, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๕ ตอนที่ ๕๙ ก หน้า ๑ ๑๓ สิงหาคม ๒๕๖๑
30. พระราชบัญญัติ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (พ.ศ. ๒๕๖๒) 2019-04-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๖ ตอนที่ ๕๐ ก หน้า ๑๗๗ ๑๖ เมษายน ๒๕๖๒
31. ร่าง พระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. ... 2016-03-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชสู่มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ
32. ""คุณหญิงจารุวรรณ"นำทัพค้านจุฬาฯ ออกนอกระบบ". ผู้จัดการออนไลน์. 21 November 2007. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-03-19. สืบค้นเมื่อ 20 September 2020.
33. เอกสารเผยแพร่ ม.นอกระบบ โดย สหพันธ์นิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย
34. "สนช.มีมติเอกฉันท์ให้ "จุฬาฯ-ลาดกระบัง-เชียงใหม่" ออกนอกระบบ". ผู้จัดการออนไลน์. 19 December 2007. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-11-01. สืบค้นเมื่อ 20 September 2020.

ดูเพิ่ม

• มหาวิทยาลัยรัฐ
• รายชื่อสถาบันอุดมศึกษาในประเทศไทย
• รายชื่อมหาวิทยาลัยของรัฐในประเทศไทยเรียงตามการสถาปนา