สถานีวิทยุ อ.ส.

สถานีวิทยุ อ.ส. เป็นสถานีวิทยุที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2495 เมื่อเสด็จพระราชดำเนินกลับมา ประทับอยู่ในประเทศไทยเป็นการถาวร ที่พระราชวังดุสิต ชื่อสถานีวิทยุทรงนำมาจากอักษรย่อของพระที่นั่งอัมพรสถาน ซึ่งเป็นสถานที่ที่ใช้ออกอากาศครั้งแรก ต่อมาจึงย้ายเข้าไปตั้งในบริเวณพระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ในปี พ.ศ. 2500

สัญลักษณ์ของสถานีวิทยุ อ.ส. พระราชวังดุสิต

ประวัติ

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงสนพระทัยในเรื่องวิทยุมาตั้งแต่ครั้งยังทรงพระเยาว์ ขณะทรงประทับอยู่ ณ เมืองโลซานน์ ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ พระองค์ได้ทรงซื้ออุปกรณ์เครื่องรับวิทยุซึ่งมีวางขายเลหลังราคาถูก ทรงประกอบเป็นเครื่องรับวิทยุชนิดแร่ สามารถรับฟังวิทยุกระจายเสียงในยุโรปได้หลายแห่ง ทรงทดลองต่อสายไฟพ่วงขนานกับลำโพงขยาย ของเครื่องรับวิทยุส่วนพระองค์ที่ผลิตจากประเทศสวีเดน ยี่ห้อ "Centrum" จากห้องที่ประทับพระองค์ท่านไปยังห้องที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล จัดทำบริการเสียงตามสาย ทั้งสองพระองค์ทรงพอพระทัยในบริการเสียงตามสายไม่น้อย ต่อมาเมื่อกิจการวิทยุเจริญก้าวหน้ามากขึ้น มีการนำหลอดวิทยุมาใช้ในและ พระองค์ท่านก็ได้ทรงทดลองอุปกรณ์ใหม่นี้เช่นกัน

สถานีวิทยุ อ.ส. เมื่อแรกตั้งในปี พ.ศ. 2495 เป็นสถานีเล็กๆ มีเครื่องส่ง 2 เครื่อง มีกำลังส่ง 100 วัตต์ ดัดแปลงมาจากเครื่องส่งคลื่นสั้นจอห์นสันไวกิ้ง รุ่น PC-610 แบบที่ทหารใช้ในสงครามโลกครั้งที่สอง ออกอากาศด้วยและในระบบ AM ได้พร้อมๆ กัน เครื่องส่งรุ่นแรกนี้เป็นเครื่องที่ กรมประชาสัมพันธ์ทูลเกล้าฯ ถวายและติดตั้งให้ด้วย เมื่อออกอากาศไปได้ระยะหนึ่งก็มีจดหมายรายงานผลการรับฟังเข้ามาจากหลายประเทศ เช่น นิวซีแลนด์ ญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา เยอรมัน เป็นต้น จึงโปรดเกล้าฯ ให้ขยายกำลังส่งจาก 100 วัตต์ เป็น 1 กิโลวัตต์ โดยมีชื่อรหัสสถานีว่า HS 1 AS ต่อมาใน พ.ศ. 2509 มีพระราชดำริจัดหาเครื่องส่งขนาด 10 กิโลวัตต์ พร้อมอุปกรณ์ด้วยพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์คือเครื่อง Collins Model 820 F1 เริ่มออกอากาศใน พ.ศ. 2510

เมื่อมีการเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมเยือนประชาชนในทั่วทุกภาคของประเทศ สถานีวิทยุ อ.ส. พระราชวังดุสิตร่วมกับ ถ่ายทอดการเสด็จพระราชดำเนินทุกครั้ง ทำให้ประชาชนในกรุงเทพมหานคร และต่างจังหวัดได้ยินพระสุรเสียงและได้ฟังกระแสพระราชดำรัสที่พระราชทานแก่ประชาชนในจังหวัดนั้น ๆ ด้วย

ในปี พ.ศ. 2525 สถานีวิทยุ อ.ส. ได้เพิ่มการส่งกระจายเสียงในระบบ FM ขึ้นอีกระบบหนึ่ง โดยอุปกรณ์ต่างๆ ล้วนแต่มีผู้โดยเสด็จพระราชกุศล เพื่อให้สถานีวิทยุ อ.ส. สามารถบริการประชาชนได้กว้างขวางมากยิ่งขึ้น

แสตมป์ที่ระลึก พระราชอัจฉริยภาพด้านโทรคมนาคม

พระองค์ทรงมีวัตถุประสงค์ที่ทรงตั้งสถานีวิทยุ อ.ส. เพื่อเปิดโอกาสให้พสกนิกรมีช่องทางในการติดต่อกับพระองค์ได้ง่ายขึ้น ไม่ต้องผ่านกระบวนการขั้นตอนตามพิธีการเหมือนในสมัยก่อน ทรงใช้สถานีวิทยุเพื่อเป็นสื่อในการประชาสัมพันธ์ติดต่อข่าวสารกับประชาชน และเป็นสื่อสัมพันธ์ระหว่างพระองค์และประชาราษฎร์ ที่ทรงแสดงให้ทราบถึงใจรักที่พระองค์ท่านพระราชทานให้กับประชาชนทั่วทุกคน

นอกเหนือจากเป็นสถานีวิทยุของสื่อมวลชนเพื่อการบันเทิง และเผยแพร่ความรู้กับประชาชนแล้ว ยังได้ทำหน้าที่แจ้งข่าวสารแก่ประชาชนในโอกาสสำคัญ หรือเกิดเหตุการณ์ที่สำคัญต่างๆ ขึ้น เช่น การเกิดระบาดในปี พ.ศ. 2495 อหิวาตกโรคระบาดในปี พ.ศ. 2501 และเมื่อเกิดวาตภัยที่แหลมตะลุมพุกในปี พ.ศ. 2505 โดยมีพระราชดำริให้ใช้สถานีวิทยุ อ.ส. ทำหน้าที่เป็นสื่อกลางในการช่วยเหลือผู้ประสบเคราะห์กรรม จนเป็นกำเนิดของ มูลนิธิราชประชานุเคราะห์ ในพระบรมราชูปถัมภ์

นโยบายหลักเกี่ยวกับการบริหารงานของสถานี ตามที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรพระราชทานไว้ก็คือ การเปิดโอกาสให้คนที่มีความรู้ ความสามารถ ไม่ว่าจะเป็นหน่วยราชการหรือเอกชน ได้เข้ามาสนองพระมหากรุณาธิคุณให้มากที่สุดเท่าที่จะมากได้ ดังนั้นเจ้าหน้าที่ของสถานีจึงเป็นอาสาสมัครทั้งสิ้น และทรงรับภาระต่างๆ ด้านสถานีด้วยทุนทรัพย์ส่วนพระองค์ พระองค์ทรงใช้นโยบายประหยัดและใช้ประโยชน์ให้คุ้มค่าที่สุด

ในช่วงปลายรัชกาลพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สถานีวิทยุ อ.ส. กระจายเสียงเป็นประจำทุกวันเว้นวันจันทร์ โดยออกอากาศทั้งคลื่นสั้นและคลื่นยาว ในระบบ AM 1332 KHz และ FM 104 MHz ควบคู่กันไปด้วยกำลังส่ง 10 กิโลวัตต์ โดยออกอากาศวันอังคารถึงวันเสาร์ เวลา 10.30-12.00 และ 16.00-19.00 วันอาทิตย์ เวลา 9.00-12.00 โดยมีนายขวัญแก้ว วัชโรทัย ทำหน้าที่นายสถานี กรมประชาสัมพันธ์ถือว่าสถานีแห่งนี้เป็นเครือข่ายของสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย และเป็นสถานีวิทยุเพียงแห่งเดียวที่กรมประชาสัมพันธ์และกรมไปรษณีย์โทรเลขอนุญาตให้ส่งคลื่นสั้นได้

ปัจจุบันสถานีวิทยุ อ.ส. กระจายเสียงออกอากาศทุกวัน ตั้งแต่เวลา 9.00 น.-19.00 น.

แหล่งข้อมูลอื่น

• ในหลวงกับการสื่อสาร 2006-07-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน