วงเครื่องสายฝรั่งหลวง

วงดุริยางค์สากล กรมศิลปากร (Thai National Symphony Orchestra - TNSO) เป็นวงออร์เคสตรา วงแรกของประเทศไทย ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2454 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการจัดวงดุริยางค์ ประเภทออร์เคสตรา ขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศไทย สังกัดกรมมหรสพ (กระทรวงวัง) มีชื่อเรียกในสมัยนั้นว่า วงเครื่องสายฝรั่งหลวง โดยมีครูชาวอิตาลีเป็นครูผู้ฝึกสอนนักดนตรี ซึ่งเป็นนักดนตรีไทย สังกัดวงปี่พาทย์หลวง

ต่อมาใน พ.ศ. 2457 ครูผู้ฝึกสอน จำเป็นต้องเดินทางกลับอิตาลี ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 1 ทางวงขาดผู้ฝึกสอน พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดเกล้าฯ ให้ ขุนเจนรถรัฐ ซึ่งชำนาญด้านดนตรีสากล โอนย้ายจากกรมรถไฟหลวง เข้ามารับราชการวงเครื่องสายฝรั่งหลวง ในตำแหน่งผู้ช่วยปลัดกรม มีหน้าที่ฝึกสอนและปรับปรุงวงดนตรี เมื่อวันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2460

วงเครื่องสายฝรั่งหลวง จัดแสดงเป็นประจำให้ประชาชนทั่วไปรับชมอยู่ที่ร้าน สนามเสือป่า และโรงมหรสพสวนมิสกวัน ได้บรรเลงในงานสำคัญต่างๆ เช่น , งานกาชาด และงานของสถานเอกอัครราชทูตต่างๆ และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ ขุนเจนรถรัฐ เป็น หลวงเจนดุริยางค์ และพระเจนดุริยางค์ ในเวลาต่อมา นับเป็นวาทยกรคนไทยคนแรก

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้มีการเปิดบรรเลงแบบ ซิมโฟนี คอนเสิร์ต สำหรับประชาชนทั่วไปขึ้นเป็นครั้งแรก จนได้รับการยกย่องให้เป็นวงดนตรีที่ดีที่สุดในเอเชียตะวันออก

ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง กรมปี่พาทย์หลวงและโขนหลวง และวงเครื่องสายฝรั่งหลวง ถูกโอนย้ายจากกระทรวงวังมาขึ้นกับกรมศิลปากร และเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น วงดุริยางค์สากล กรมศิลปากร ตั้งแต่ พ.ศ. 2477 จนถึงปัจจุบัน

ปัจจุบัน วงดุริยางค์สากล กรมศิลปากร ยังจัดแสดงอย่างสม่ำเสมอ ผู้อำนวยวงคนปัจจุบัน คือ วานิช โปตะวนิช และ