ในทางสถาป ตยกรรม ลานส เหล ยมอาคารล อม อ งกฤษ quadrangle หร อเร ยกก นท วไปว า quad ค อพ นท หร อ ซ งโดยปกต แล วจะเป นร ปส

ในทางสถาปัตยกรรม ลานสี่เหลี่ยมอาคารล้อม (อังกฤษ: quadrangle หรือเรียกกันทั่วไปว่า quad) คือพื้นที่หรือ ซึ่งโดยปกติแล้วจะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า (หรือสี่เหลี่ยมจัตุรัสหรือรูปกลมรี) ที่ถูกล้อมรอบทั้งหมดหรือส่วนใหญ่โดยส่วนต่าง ๆ ของอาคารขนาดใหญ่ (หรืออาคารขนาดเล็กหลายหลัง) คำนี้มีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับสถาปัตยกรรมภายในวิทยาลัยหรือวิทยาเขตของมหาวิทยาลัย แต่ยังสามารถพบลานสี่เหลี่ยมอาคารล้อมได้ในอาคารอื่น ๆ เช่น พระราชวัง ได้อีกด้วย ลานสี่เหลี่ยมอาคารล้อมส่วนใหญ่เป็นแบบเปิดโล่ง แม้ว่าบางลานจะมีหลังคาคลุม (โดยมักจะมีกระจก) เพื่อเพิ่มพื้นที่สำหรับพบปะสังสรรค์หรือร้านกาแฟสำหรับนักศึกษา

คำว่า quadrangle เดิมทีเป็นคำพ้องความหมายกับ quadrilateral ที่แปลว่า รูปสี่เหลี่ยม แต่ในปัจจุบันไม่ค่อยพบการใช้งานในลักษณะนี้แพร่หลายนัก

ใน ที่มักกล่าวกันว่าเป็นมหาวิทยาลัยที่เก่าแก่ที่สุด

ลานสี่เหลี่ยมอาคารล้อมในสมัยใหม่บางแห่งมีลักษณะคล้ายกับสวนภายในวิหารคดของอาราม สมัยกลาง ที่เรียกว่า การ์ธ (garth) ซึ่งโดยทั่วไปจะเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสหรือสี่เหลี่ยมผืนผ้า ล้อมรอบด้วยหรือวิหารคดที่มีหลังคา อย่างไรก็ตาม จากตัวอย่างที่เก่าแก่ที่สุด (เช่น ) ที่มีลักษณะเรียบง่ายและไม่มีการตกแต่งด้วยเสาทางเดิน ทำให้ชัดเจนว่าวิทยาลัยในสมัยกลาง เช่น มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด และ มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ได้สร้างที่พักที่เหมาะสมสำหรับนักศึกษาในวิทยาลัย ลานสี่เหลี่ยมอาคารล้อมขนาดใหญ่ที่ดูเหมือนวิหารคดจึงเกิดขึ้นในเวลาต่อมา เมื่อมีแนวคิดในการสร้างวิทยาลัยขึ้นอย่างเป็นทางการ และผู้อุปถัมภ์หรือผู้ก่อตั้งต้องการสร้างอาคารที่มีความยิ่งใหญ่อลังการมากขึ้น แม้จะมีความคล้ายกันในเชิงสถาปัตยกรรม แต่ด้วยเหตุผลทางประวัติศาสตร์ อาคารสี่ชั้นภายในวิทยาลัยของมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์จึงมักถูกเรียกว่า (เช่น ลานใหญ่ทรินิตี) เสมอ

ในทวีปอเมริกาเหนือ ทอมัส เจฟเฟอร์สัน ได้ออกแบบมหาวิทยาลัยเวอร์จิเนียให้อาคารที่อยู่อาศัยและอาคารวิชาการอยู่ตรงกลางในรูปแบบปัลลาดีโอล้อมรอบสามด้านที่เป็นทุ่งหญ้ากว้างใหญ่ ต่อมา นักวางผังวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยอเมริกันบางคนได้เลียนแบบผังของเจฟเฟอร์สัน ใช้แนวคิดออกซบริดจ์ แบบวิจิตรศิลป์ และรูปแบบอื่น ๆ และยังมีค่ายทหารทั้ง 5 แห่งใน (วิทยาลัยการทหาร) มีลานสี่เหลี่ยมสีแดงและสีขาว (สีของธงรบประจำรัฐเซาท์แคโรไลนา) สำหรับจัดกองกำลังของกองทหารนักเรียนนายร้อย

ลานสี่เหลี่ยมอาคารล้อมยังพบได้ในบ้านเกรละแบบดั้งเดิม (Naalukettu) และเป็นที่รู้จักในชื่อ Nadumittam ("พื้นที่ตรงกลาง")

ส่วนลานสี่เหลี่ยมอาคารล้อมที่พบได้ในประเทศไทย คือ ลาน วัน แบงค็อก พาร์ค ภายในโครงการ วัน แบงค็อก ซึ่งในปัจจุบันยังมีลักษณะเป็นลานโล่งอยู่ จนกว่าจะมีการก่อสร้างอาคาร วัน แบงค็อก ทาวเวอร์ ซึ่งเป็นอาคารที่สูงที่สุดในประเทศไทยขึ้น

อ้างอิง

"Quadrangle". ศัพท์บัญญัติสำนักงานราชบัณฑิตยสภา. สืบค้นเมื่อ 5 มกราคม 2025.{{}}: CS1 maint: url-status ()

[1] "Quadrangle". ศัพท์บัญญัติสำนักงานราชบัณฑิตยสภา. สืบค้นเมื่อ 5 มกราคม 2025.{{}}: CS1 maint: url-status ()