ลมกรด

ลมกรด (อังกฤษ: jet stream) คือกระแสลมแรงจัดที่มีลักษณะเป็นลำแคบและโค้งตวัดในบรรยากาศของโลกดาวศุกร์ ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และดาวเนปจูน บนโลก ลมกรดกระแสหลักจะอยู่ใกล้ระดับความสูงของเขตโทรโพพอสและเป็นลมฝ่ายตะวันตก (พัดจากทิศตะวันตกไปตะวันออก) กระแสลมนี้อาจเริ่มพัด หยุดพัด แตกออกเป็นสองกระแสหรือมากกว่านั้น รวมตัวกันเป็นกระแสเดียว หรือพัดไปในทิศทางต่าง ๆ ซึ่งบางครั้งอาจสวนทางกับกระแสลมส่วนที่เหลือด้วยซ้ำ

ลมกรดขั้วโลกสามารถเคลื่อนที่ด้วยความเร็วมากกว่า 180 กม./ชม. (110 ไมล์/ชม.) ในวิดีโอ ลมที่พัดแรงที่สุดจะแสดงเป็นสีแดง ส่วนลมที่พัดช้ากว่าจะแสดงเป็นสีฟ้า

เมฆในแถบลมกรดเหนือประเทศแคนาดา

ลมกรดที่แรงที่สุดคือ ลมกรดขั้วโลก ซึ่งอยู่รอบ ๆ กระแสอากาศวนแถบขั้วโลก ที่ระดับความสูง 9–12 กิโลเมตร (5.6–7.5 ไมล์; 30,000–39,000 ฟุต) เหนือระดับน้ำทะเล และ ลมกรดกึ่งเขตร้อน ซึ่งมีกำลังค่อนข้างอ่อนกว่า แต่พัดอยู่ในระดับสูงกว่าที่ระดับความสูง 10–16 กิโลเมตร (6.2–9.9 ไมล์; 33,000–52,000 ฟุต) เหนือระดับน้ำทะเล ลมกรดทั้งสองประเภทนี้มีอยู่ทั้งในซีกโลกเหนือและซีกโลกใต้ โดยในซีกโลกเหนือ ลมกรดขั้วโลกจะไหลเวียนเหนือเขตละติจูดกลางถึงสูงของทวีปอเมริกาเหนือ ยุโรป และเอเชีย รวมถึงมหาสมุทรที่อยู่ระหว่างทวีปเหล่านี้ ส่วนในซีกโลกใต้ ลมกรดขั้วโลกส่วนใหญ่จะพัดวนรอบทวีปแอนตาร์กติกา โดยลมกรดขั้วโลกทั้งสองจะพัดอยู่ตลอดทั้งปี​​​​​​​​​​​​​​​​

ลมกรดมีที่มาจากปัจจัยสองประการ ปัจจัยแรกคือการที่บรรยากาศได้รับความร้อนจากรังสีดวงอาทิตย์ซึ่งก่อให้เกิด 3 วงจร ได้แก่ วงจรบริเวณขั้วโลก วงจรเฟร์เริล และวงจรแฮดลีย์ ส่วนปัจจัยที่สองคือแรงกอรียอลิสที่กระทำต่อมวลอากาศที่เคลื่อนที่เหล่านี้ โดยแรงนี้เกิดจากการที่ดาวเคราะห์หมุนรอบแกนของตัวเอง ส่วนดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ ตัวการสำคัญที่ขับเคลื่อนลมกรดคือความร้อนภายในดาวมากกว่าจะเป็นความร้อนจากดวงอาทิตย์ ลมกรดขั้วโลกก่อตัวใกล้กับรอยต่อระหว่างวงจรบริเวณขั้วโลกกับวงจรเฟร์เริล ในขณะที่ลมกรดกึ่งเขตร้อนก่อตัวใกล้กับรอยต่อระหว่างวงจรเฟร์เริลกับวงจรแฮดลีย์

นอกจากที่กล่าวมาแล้วยังมีลมกรดรูปแบบอื่น ๆ อีกเช่นกัน ในช่วงฤดูร้อนของซีกโลกเหนือ ลมกรดฝ่ายตะวันออกอาจก่อตัวขึ้นในเขตร้อน ซึ่งโดยปกติแล้วจะเป็นบริเวณที่อากาศแห้งปะทะกับอากาศชื้นกว่าในระดับสูงมาก นอกจากนี้ยังพบลมกรดระดับต่ำได้ทั่วไปในหลายภูมิภาค เช่น บริเวณตอนกลางของสหรัฐ เป็นต้น และยังมีลมกรดที่เกิดขึ้นในชั้นเทอร์โมสเฟียร์อีกด้วย​​​​​​​​​​​​​​​​

นักอุตุนิยมวิทยาใช้ตำแหน่งของลมกรดบางส่วนเป็นตัวช่วยในการพยากรณ์อากาศ ความสำคัญเชิงพาณิชย์หลักของกระแสลมนี้อยู่ที่การเดินทางทางอากาศ เนื่องจากตารางการบินอาจได้รับผลกระทบอย่างมากจากการบินไปในทิศทางเดียวกันหรือบินสวนทางกับกระแสลมนี้ สายการบินต่าง ๆ มักวางแผนเส้นทางให้บิน "ตาม" กระแสลมกรดเพื่อประหยัดต้นทุนเชื้อเพลิงและเวลา เป็นตัวอย่างหนึ่งของความร่วมมือกันระหว่างสายการบินกับหน่วยงานในการใช้ประโยชน์จากลมกรดและลมที่พัดอยู่ด้านบนเพื่อให้สายการบินและผู้ใช้รายอื่น ๆ ได้รับประโยชน์สูงสุด แม้จะพบในบริเวณที่มีลมกรดซึ่งเป็นอันตรายต่อผู้โดยสารอากาศยาน แต่สถานการณ์นั้นก็ไม่ได้ส่งผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อตารางการบิน

อ้างอิง

1. ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 1035.
2. "jet stream | National Geographic Society". 2021-02-24. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 24 February 2021. สืบค้นเมื่อ 2023-07-03.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
3. Jeremy Hsu (2008-10-17). "One Mystery of Jet Streams Explained". Space.com (ภาษาอังกฤษ). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 3 July 2023. สืบค้นเมื่อ 2023-07-03.
4. Wragg, David W. (1973). A Dictionary of Aviation (first ed.). Osprey. p. 168. ISBN .
5. University of Illinois. "Jet Stream". เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 6 November 2018. สืบค้นเมื่อ 4 May 2008.
6. US Department of Commerce, NOAA. "NWS JetStream - Layers of the Atmosphere". www.weather.gov (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 December 2019. สืบค้นเมื่อ 2021-11-18.