รายพระนามรัชทายาทรัสเซีย

อาณาจักรซาร์แห่งรัสเซีย

ราชวงศ์รูริค

รัชทายาท	สถานะ	ความสัมพันธ์	เริ่มดำรงตำแหน่ง	เหตุผล	พ้นจากตำแหน่ง	เหตุผล	รัชทายาทลำดับถัดไป	ซาร์
	ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระอนุชา	16 January 1547	พระประมุขสถาปนาตนเป็นซาร์	11 October 1552	พระเจ้าซาร์มีพระราชโอรส	1547–1552, พระญาติ	อีวานที่ 4
	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	11 October 1552	ประสูติ	26 June 1553	ทิวงคต	1552–1553, พระปิตุลา
	ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระอนุชา	26 June 1553	พระภาติยะทิวงคต	28 March 1554	พระเจ้าซาร์มีพระราชโอรส	1553–1554, พระญาติ
	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	28 March 1554	ประสูติ	19 November 1581	ทิวงคต	1554–1557, พระปิตุลา
							ซาเรวิชเฟโอดอร์ อีวาโนวิช 1557–1581, พระอนุชา
ซาเรวิชเฟโอดอร์ อีวาโนวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	19 November 1581	พระเชษฐาทิวงคต	18 March 1584	เสวยราชย์	ไม่ชัดเจน
							1582–1591, พระอนุชา
	ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระอนุชา	18 March 1584	พระเชษฐาเสวยราชย์	15 May 1591	ทิวงคต	ไม่ชัดเจน	เฟโอดอร์ที่ 1
ไม่ชัดเจน 1591–1598

ช่วงปัญหา

รัชทายาท		สถานะ	ความสัมพันธ์	เริ่มดำรงตำแหน่ง	เหตุผล	พ้นจากตำแหน่ง	เหตุผล	รัชทายาทลำดับถัดไป	ซาร์
		ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	21 กุมภาพันธ์ 1598	พระราชบิดาเสวยราชย์	13 เมษายน 1605	เสวยราชย์	ไม่ชัดเจน	โบริส โกดูนอฟ
		ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระอนุชา	19 พฤษภาคม 1606	พระเชษฐาเสวยราชย์	17 กรกฎาคม 1610	พระเชษฐาถูกถอดจากราชสมัติ	อเล็กซานเดอร์ ซุยสกี้ 1606–1610, พระอนุชา

ราชวงศ์โรมานอฟ

รัชทายาท		สถานะ	ความสัมพันธ์	เริ่มดำรงตำแหน่ง	เหตุผล	พ้นจากตำแหน่ง	เหตุผล	รัชทายาทลำดับถัดไป	ซาร์
		ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระปิตุลา	26 กรกฎาคม 1613	พระภาติยะเสวยราชย์	9 มีนาคม 1629	พระเจ้าซาร์มีพระราชโอรส	พระโอรส	มิฮาอิลที่ 1
	ซาเรวิชอเล็กเซย์ มีไฮโลวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	9 มีนาคม 1629	ประสูติ	14 กรกฎาคม 1645	เสวยราชย์	1629–1633, พระอัยกา
								ซาเรวิชอีวาน มีไฮโลวิช 1633-1639, พระอนุชา
								1639, พระอัยกา
								ซาเรวิชวาสิลี มีไฮโลวิช 1639, พระอนุชา
								1639–1640, พระอัยกา
								1640–1645, พระญาติ
		ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระญาติ	14 กรกฎาคม 1645	พระญาติเสวยราชย์	22 สิงหาคม 1648	พระเจ้าซาร์มีพระราชโอรส	ไม่ชัดเจน	อเล็กเซย์ที่ 1
		ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	22 สิงหาคม 1648	ประสูติ	6 ตุลาคม 1649	ทิวงคต	1648–1649, พระญาติ
		ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระญาติ	6 ตุลาคม 1649	ซาเรวิชทิวงคต	15 กุมภาพันธ์ 1654	พระเจ้าซาร์มีพระราชโอรส	ไม่ชัดเจน
		ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	15 กุมภาพันธ์ 1654	ประสูติ	17 มกราคม 1670	ทิวงคต	1654, พระญาติ
								ไม่ชัดเจน
								ซาเรวิชเฟโอดอร์ อเล็กเซเยวิช 1661–1670, พระอนุชา
	ซาเรวิชเฟโอดอร์ อเล็กเซเยวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	17 มกราคม 1670	พระเชษฐาทิวงคต	29 มกราคม 1676	เสวยราชย์	ซาเรวิชอีวาน อเล็กเซเยวิช 1670–1676, พระอนุชา
	ซาเรวิชอีวาน อเล็กเซเยวิช	ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระอนุชา	29 มกราคม 1676	พระเชษฐาเสวยราชย์	7 พฤษภาคม 1682	เสวยราชย์	ซาเรวิชปีเตอร์ อเล็กเซเยวิช 1676–1682, พระอนุชาต่างพระชนนี	เฟโอดอร์ที่ 3
ไม่ชัดเจน 1682–1690									อีวานที่ 5 และ ปีเตอร์ที่ 1 (ปกครองร่วม)
		ทายาทโดยสันนิษฐาน และมีสิทธิโดยตรง	พระภาติยะอีวานที่ 5 และพระราชโอรสในปีเตอร์ที่ 1	18 กุมภาพันธ์ 1690	ประสูติ	26 มิถุนายน 1718	ทิวงคต	ไม่ชัดเจน
								1691–1692, พระอนุชา
								ไม่ชัดเจน
		ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส						ปีเตอร์ที่ 1
								แกรนด์ดยุคปีเตอร์ อเล็กเซเยวิช 1715–1718, พระโอรส
	แกรนด์ดยุคปีเตอร์ อเล็กเซเยวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชนัดดา	26 มิถุนายน 1718	พระบิดาทิวงคต	16 กุมภาพันธ์ 1722	กฎการสืบสันตติวงศ์เปลี่ยน	แกรนด์ดยุคปีเตอร์ เปโตรวิช 1718–1719, พระปิตุลา
								ไม่ชัดเจน

จักรวรรดิรัสเซีย

ราชวงศ์โรมานอฟ

ตามพระบรมราชโองการในจักรพรรดิปีเตอร์ที่ 1

ระหว่างช่วงที่จักรพรรดิปีเตอร์ที่ 1 มีพระบรมราชโองการว่าด้วยกฎการสืบพระราชสันตติวงศ์ใน วันที่ 16 กุมภาพันธ์ 1722 ถึงพระบรมราชโองการของจักรพรรดิพอลที่ 1ในวันที่ 15 พฤษภาคม 1797, จักรพรรดิทรงมีสิทธิขาดในการสถาปนาองค์รัชทายาท รัชทายาทในยุคนี้ได้รับการแต่งตั้งโดยตรงจากจักรพรรดิหรือจักรพรรดินีที่เสวยราชสมบัติอยู่มากกว่าการได้สิทธิธรรมโดยพระราชมรดก แม้ว่าจักรพรรดิปีเตอร์ที่ 1 จะทรงแก้กฎหมายเพื่อเปิดให้มีการเสนอพระนามรัชทายาทโดยจักรพรรดิ พระองค์และผู้สืบราชสมบัติต่อมาอีก 2 รัชกาลก็ไม่เคยมีการแต่งตั้งรัชทายาทอย่างเป็นทางการ จักรพรรดินีเอกาเทรินาที่ 1 จักรพรรดิปีเตอร์ที่ 2 และจักรพรรดินีแอนนาล้วนได้รับเลือกเป็นกรณีพิเศษหลังการสวรรคตของรัชกาลก่อนหน้า นอกจากนี้จักรพรรดิอีวานที่ 6 ผู้ไม่มีโอกาสสถาปนารัชทายาทถูกถอดจากราชสมบัติในการรัฐประหาร, ขณะที่จักรพรรดิปีเตอร์ที่ 3 ถูกถอดจากราชสมบัติและถูกปลงพระชนม์ในการรัฐประหารโดยพระชายาซึ่งต่อมาครองราชย์เป็นจักรพรรดินีเอกาเทรีนาที่ 2 โดยที่แกรนด์ดยุคพอลองค์รัชทายาทมิได้ขึ้นสืบราชสันตติวงศ์

รัชทายาท		สถานะ	ความสัมพันธ์	เริ่มดำรงตำแหน่ง	เหตุผล	พ้นจากตำแหน่ง	เหตุผล	จักรพรรดิ/จักรพรรดินี
	แกรนด์ดยุคอีวาน อันโตโนวิช	รัชทายาทโดยพระบรมราชโองการ	พระราชนัดดา	5 ตุลาคม 1740	จักรพรรดินีสถาปนา	28 ตุลาคม 1740	เสวยราชย์	อันนา
	แกรนด์ดยุคปีเตอร์ เฟโอโดโรวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระภาคิไนย	18 พฤศจิกายน 1742	จักรพรรดินีสถาปนา	5 มกราคม 1762	เสวยราชย์	เอลิซาเบธ
	แกรนด์ดยุคพอล เปโตรวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	7 มกราคม 1762	จักรพรรดิและจักรพรรดินีสถาปนา	17 พฤศจิกายน 1796	เสวยราชย์	ปีเตอร์ที่ 3 และ เอกาเทรีนาที่ 2
	แกรนด์ดยุคอเล็กซานเดอร์ พาฟโลวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	28 พฤศจิกายน 1796	จักรพรรดินีสถาปนา	15 พฤษภาคม 1797	กฎการสืบสันตติวงศ์เปลี่ยน	พอลที่ 1

ตามพระบรมราชโองการจักรพรรดิพอลที่ 1

ค.ศ. 1797, จักรพรรดิพอลที่ 1 ทรงแก้กฎหมายว่าด้วยการสืบราชสันตติวงศ์, เลิกพระบรมราชโองการของจักรพรรดิปีเตอร์ที่ 1 และประกาศกฎการสืบราชสันตติวงศ์ใหม่บนฐานของเฉพาะในสายของพระองค์ พระบรมราชโองการนี้มีผลทางกฎหมายจวบจนสิ้นราชวงศ์

รัชทายาท		สถานะ	ความสัมพันธ์	เริ่มดำรงตำแหน่ง	เหตุผล	พ้นจากตำแหน่ง	เหตุผล	รัชทายาทลำดับถัดไป	จักรพรรดิ
	ซาเรวิชอเล็กซานเดอร์ พาฟโลวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	15 พฤษภาคม 1797	กฎการสืบสันตติวงศ์เปลี่ยน	23 มีนาคม 1801	เสวยราชย์	แกรนด์ดยุคคอนสแตนติน พาฟโลวิช , พระอนุชา	พอลที่ 1
	ซาเรวิชคอนสแตนติน พาฟโลวิช	ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระอนุชา	23 มีนาคม 1801	พระเชษฐาเสวยราชย์	26 มกราคม 1822	สละสิทธิในการสืบราชสันตติวงศ์	แกรนด์ดยุคนิโคลัส พาฟโลวิช, พระอนุชา	อเล็กซานเดอร์ที่ 1
	แกรนด์ดยุคนิโคลัส พาฟโลวิช	ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระอนุชา	26 มกราคม 1822	พระเชษฐาสละสิทธิในการสืบราชสันตติวงศ์	1 ธันวาคม 1825	เสวยราชย์	แกรนด์ดยุคอเล็กซานเดอร์ นิโคเลวิช, พระโอรส
	ซาเรวิชอเล็กซานเดอร์ นิโคเลวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	1 ธันวาคม 1825	พระราชบิดาเสวยราชย์	2 มีนาคม 1855	เสวยราชย์	1825–1827, พระปิตุลา	นิโคลัสที่ 1
								1827–1843, พระอนุชา
								1843–1855, พระโอรส
		ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	2 มีนาคม 1855	พระราชบิดาเสวยราชย์	24 เมษายน 1865	ทิวงคต	แกรนด์ดยุคอเล็กซานเดอร์ อเล็กซานโดรวิช, พระอนุชา	อเล็กซานเดอร์ที่ 2
	ซาเรวิชอเล็กซานเดอร์ อเล็กซานโดรวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	24 เมษายน 1865	พระเชษฐาทิวงคต	13 มีนาคม 1881	เสวยราชย์	1865–1868, พระอนุชา
								แกรนด์ดยุคนิโคลัส อเล็กซานโดรวิช 1868–1881, พระโอรส
	ซาเรวิชนิโคลัส อเล็กซานโดรวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	13 มีนาคม 1881	พระราชบิดาเสวยราชย์	1 พฤศจิกายน 1894	เสวยราชย์	, พระอนุชา	อเล็กซานเดอร์ที่ 3
		ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระอนุชา	1 พฤศจิกายน 1894	พระเชษฐาเสวยราชย์	10 กรกฎาคม 1899	ทิวงคต	แกรนด์ดยุคมิฮาอิล อเล็กซานโดรวิช, พระอนุชา	นิโคลัสที่ 2
	แกรนด์ดยุคมิฮาอิล อเล็กซานโดรวิช	ทายาทโดยสันนิษฐาน	พระอนุชา	10 กรกฎาคม 1899	พระเชษฐาทิวงคต	12 สิงหาคม 1904	จักรพรรดิมีพระราชโอรส	, พระปิตุลา
	ซาเรวิชอเล็กเซย์ นิโคเลวิช	ทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง	พระราชโอรส	12 สิงหาคม 1904	ประสูติ	15 มีนาคม 1917	ราชาธิปไตยถูกล้มเลิก	แกรนด์ดยุคมิฮาอิล อเล็กซานโดรวิช, พระปิตุลา

ดูเพิ่ม

• รายพระนามผู้ปกครองรัสเซีย