อำนาจอธ ปไตยซ งประม ขข นโดยตรงต อจ กรพรรด อ งกฤษ imperial immediacy หร อท บศ พท ว าไรชส อ นม ทเท ลบาร ไคท เยอรม น Reichs

อำนาจอธิปไตยซึ่งประมุขขึ้นโดยตรงต่อจักรพรรดิ (อังกฤษ: imperial immediacy) หรือทับศัพท์ว่าไรชส์อุนมิทเทิลบาร์ไคท์ (เยอรมัน: Reichsunmittelbarkeit) เป็นสถานะเอกสิทธิ์ทางการเมืองตามระบบเจ้าขุนมูลนายที่จักรพรรดิแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์มอบให้แก่จักรพรรดินครอิสระ รัฐคริสตจักร หรือราชรัฐ รัฐที่ได้รับ "ไรชส์อุนมิทเทิลบาร์ไคท์" เช่น แอบบีดินแดนที่อยู่ภายใต้การปกครองโดยตรงของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์และ (Reichstag) โดยไม่ตัองมีเจ้าผู้ครองอื่นเป็นตัวกลาง ในภาษาสมัยปัจจุบันก็หมายถึงรูปแบบของรัฐที่ปกครองตนเอง

รัฐของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ในปี ค.ศ. 1789 แต่ละรัฐที่เห็นเป็นสีต่าง ๆ ต่างก็มีสิทธิทางการปกครองและทางด้านการยุติธรรมที่ต่างกันไปตามแต่จะระบุโดยพระจักรพรรดิ

ผลได้ผลเสีย

ผลได้ของการมีไรชส์อุนมิทเทิลบาร์ไคท์ คือสิทธิในการเรียกเก็บภาษีและค่าธรรมเนียม มีตลาด พิมพ์เหรียญกษาปณ์ มีกองทัพ และมีระบบยุติธรรมของตนเองได้ สิทธิหลังสุดอาจจะรวม “” (Blutgericht) หรือศาลอาญาที่มีสิทธิลงโทษผู้ทำผิดถึงประหารชีวิตได้ สิทธิเหล่านี้ขึ้นอยู่การการมอบให้ในพระราชประกาศสิทธิโดยพระจักรพรรดิ

ผลเสียของมีไรชส์อุนมิทเทิลบาร์ไคท์อาจจะรวมทั้งการเข้ายุ่งเกี่ยวโดยตรงโดยตรงของจักรวรรดิ เช่นที่เกิดขึ้นหลายครั้งในเมืองทางตะวันตกเฉียงใต้หลังจาก (Schmalkaldic War) และการจำกัดหรือการสูญเสียสิทธิที่ได้รับมอบทั้งหมดถ้าพระจักรพรรดิหรือสภานิติบัญญัติไม่สามารถปกป้องสิทธิดังกล่าวได้จากการต่อต้านหรือรุกรานจากภายนอก เช่นที่เกิดขึ้นระหว่างสงครามมหาสัมพันธมิตรครั้งที่หนึ่งของสงครามการปฏิวัติฝรั่งเศส (French Revolutionary Wars) หรือระหว่างในสงครามนโปเลียน สนธิสัญญาลูเนวิลล์ ที่ลงนามกันเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม ค.ศ. 1801 ระหว่างสาธารณรัฐฝรั่งเศสและจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ระบุให้พระจักรพรรดิสละพระราชสิทธิทุกอย่างที่มีต่อจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ในการประชุมครั้งสุดท้ายของชสภานิติบัญญัติแห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ (เยอรมัน: Reichsdeputationshauptschluss) ในปี ค.ศ. 1802 ถึงปี ค.ศ. 1803 หรือที่เรียกว่า “การปฏิรูปดินแดนในเยอรมนี” จักรพรรดินครอิสระและอิมพีเรียลแอบบีเกือบทั้งหมดต่างก็สูญเสีย “ไรชส์อุนมิทเทิลบาร์ไคท์” และถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของรัฐราชวงศ์ต่างๆ

ปัญหาในความเข้าใจจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์

การที่จะทำความเข้าใจถึงการมอบหรือการใช้ “ไรชส์อุนมิทเทิลบาร์ไคท์” ทำให้ประวัติของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์เป็นระบบที่ยากต่อการเข้าใจ โดยเฉพาะในบรรดานักประวัติศาสตร์ แม้แต่โดยนักประวัติศาสตร์ร่วมสมัยเช่นโยฮันน์ โวล์ฟกัง ฟอน เกอเธอ และ (Johann Gottlieb Fichte) ผู้เรียกจักรวรรดิว่า “มหายักษ์” ในกลางคริสต์ศตวรรษที่ 19 นักประวัติศาสตร์ผู้เขียนเกี่ยวกับจักรวรรดิว่าไม่เป็นทั้ง “โรมัน” และ ไม่ทั้ง “ศักดิ์สิทธิ์” หรือ ไม่แม้แต่เป็น “จักรวรรดิ” เมื่อเทียบกับ “จักรวรรดิบริติช” มีความเห็นว่าจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์เป็นความล้มเหลวอันใหญ่หลวงที่รุ่งเรืองถึงจุดสูงสุดเมื่อต้นยุคกลาง และเสื่อมโทรมลงตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา หลังจากการตีพิมพ์งานของเจมส์ ไบรซ์ชิ้นใหญ่เกี่ยวกับจักรวรรดิที่มีชื่ออันเหมาะสมว่า “จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์” เป็นเวลาเกือบหนึ่งร้อยปี ทัศนคตินี้ก็เป็นทัศนคติของนักประวัติศาสตร์ของเกือบทุกคนเรื่อยมา ซึ่งมีส่วนในการวางรากฐานของปรัชญาเกี่ยวกับประวัติศาสตร์เยอรมันที่เป็นที่โต้แย้งกันที่เรียกว่า “” (Sonderweg)

อ้างอิง

ราชบัณฑิตยสถาน, สารานุกรมประเทศในทวีปยุโรป ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, ราชบัณฑิตยสถาน, 2550, หน้า 391
James Bryce (1838-1922), Holy Roman Empire, London, 1865.
James Sheehan, German History 1770-1866, Oxford, Oxford University Press, 1989. Introduction, pp. 1-8.

Braun, B.: Reichsunmittelbarkeit in German, French and Italian in the online Historical Dictionary of Switzerland. Version of 2005-05-03. URL last accessed .
Bryce, James (1838-1922), Holy Roman Empire, London, 1865.
Sheehan, James, German History 1770-1866, Oxford, Oxford University Press, 1989.

ดูเพิ่ม

[1] ราชบัณฑิตยสถาน, สารานุกรมประเทศในทวีปยุโรป ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, ราชบัณฑิตยสถาน, 2550, หน้า 391

[2] James Bryce (1838-1922), Holy Roman Empire, London, 1865.

[3] James Sheehan, German History 1770-1866, Oxford, Oxford University Press, 1989. Introduction, pp. 1-8.