บทความนี้ไม่มีจาก |
ยิปซัม (อังกฤษ: Gypsum) (CaSO4·2H2O) หรือเรียกว่าเกลือจืด เป็นแร่อโลหะที่มีความเปราะมากมีสีขาว ไม่มีสีหรือสีเทา มักมีสีเหลือง แดง หรือน้ำตาล เป็นมลทินปนอยู่ มีความวาวคล้ายแก้ว มุก หรือไหม ความแข็ง 2 ความถ่วงจำเพาะ 2.7 เนื้อแร่โปร่งใสจนกระทั่งโปร่งแสง อาจเรียกชื่อต่างกันออกไปตามลักษณะของเนื้อแร่ คือ ชนิดซาตินสปาร์ (satinspar) เป็นแร่ยิปซัมลักษณะที่เป็นเนื้อเสี้ยน มีความวาวคล้ายไหม ชนิดอะลาบาสเทอร์ (alabaster) มีเนื้อเป็นมวลเม็ดอัดกันแน่น และชนิดซีลีไนต์ (selenite) ใสไม่มีสี เนื้อแร่เป็นแผ่นบางโปร่งใส เกิดจากแร่ที่ตกตะกอนในแอ่งที่มีการระเหยของน้ำสูงมากและต่อเนื่อง ทำให้น้ำส่วนที่เหลือมีความเข้มข้นสูงขึ้น ถึงจุดที่แร่กลุ่มที่เรียกว่า “อีแวพอไรต์ (evaporites) ” จะสามารถตกตะกอนออกมาตามลำดับความสามารถในการละลาย (solubility) ซึ่งโดยทั่วไปเริ่มจากพวกคาร์บอเนต (carbonates) ซัลเฟต (sulphates) และเฮไลด์ (halides) การกำเนิด แร่ยิปซัมของไทยมีเนื้อเป็นเกล็ดเล็กๆ สมานแน่น เรียกว่า “อะลาบาสเตอร์ (alabaster) ” ซึ่งมิได้เกิดจากการตกตะกอนทับถมกันในสภาพการณ์ปฐมภูมิจากการระเหยของน้ำ แต่เกิดจากการเติมน้ำ (rehydration) ให้กับช่วงบนสุดของมวลแอนไฮไดรต์ จนเกิดการเปลี่ยนแปลง ชนิดแร่ ยิปซัมในประเทศไทยมีประวัติที่ค่อนข้างซับซ้อน และการศึกษาธรณีวิทยาแหล่งแร่พบว่า เคยผ่านการเปลี่ยนแปลงชนิดแร่ไปมา ระหว่างยิปซัมกับแอนไฮไดรต์ (CaSO4) หลายครั้ง (Utha-aroon and Ratanajarurak, 1996) ก่อนจะมีสภาพเช่นในปัจจุบัน
ยิปซัม | |
---|---|
การจำแนก | |
ประเภท | แร่อโลหะ |
สูตรเคมี | CaSO4·2H2O |
คุณสมบัติ | |
สี | สีเทา ขาวหรือสีชมพูแดง |
โครงสร้างผลึก | ระบบ |
ค่าความแข็ง | 1.5-2 |
ดรรชนีหักเห | nα = 1.519 - 1.521 nβ = 1.522 - 1.523 nγ = 1.529 - 1.530 |
สีผงละเอียด | สีขาว |
ความถ่วงจำเพาะ | 2.31 - 2.33 |
คุณสมบัติ
- มีค่าความแข็งที่ 2 ตามสเกลของโมส์ (Moh's scale)
- มีส่วนประกอบที่สำคัญ คือ ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ แคลเซียม และน้ำ
- มีสีเทาขาวหรือสีชมพูแดง
- ลักษณะที่พบโดยทั่วไป เป็นแบบเนื้อแน่น และมีรูปผลึกเฉพาะ
ประโยชน์ของแร่ยิปซัม
ประโยชน์ของแร่ยิปซัม สามารถนำมาทำปูนปลาสเตอร์ ปูนซีเมนต์ (portland cement) แผ่นยิปซัมอัด (gypsum board) หรือแผ่นยิปซัมบอร์ด ชอล์ก กระดาษ และปุ๋ย ส่วนแร่ชนิดซาตินสปาร์ และอะลาบาสเตอร์ อาจนำมาใช้ในการแกะสลักหรือขัดทำเป็นเครื่องประดับได้อีกด้วย
ในตำรายาไทยเรียกยิปซัมที่ได้จากนาเกลือว่าเกลือจืด ใช้ทำแป้งผัดหน้า ที่เป็นผลึกเรียกหินฟันม้า ถ้าเป็นหินสีขาวเรียกเศวตศิลา ในตำรายาจีนเรียกเจียะกอ ใช้ทำยา
แหล่งที่พบ
ต่างประเทศ
สามารถพบได้ในประเทศอิหร่าน เยอรมัน อังกฤษ อิตาลี ไอร์แลนด์ แคนาดา สหรัฐอเมริกา และภูฏาน
ในประเทศ
- บริเวณเขตติดต่อของอำเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค์ กับอำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร ซึ่งมีเหมืองเปิดทำการอยู่รวม 9 เหมือง
- บริเวณจังหวัดสุราษฎร์ธานี มีเหมืองเปิดทำการ 12 เหมือง
- บริเวณจังหวัดนครศรีธรรมราช มีเหมืองเปิดทำการ 9 เหมือง นอกจากแหล่งที่มีการทำเหมืองอยู่แล้ว
ยังมีแหล่งแร่ยิปซัมที่กรมทรัพยากรธรณีเพิ่งค้นพบใหม่เมื่อปี พ.ศ. 2538 ในพื้นที่อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย ซึ่งการสำรวจในปีต่อๆมา ทำให้สามารถกำหนดขอบเขตแร่ที่ชัดเจนขึ้นได้อีกระดับหนึ่ง แหล่งแร่นี้ มีลักษณะทางธรณีวิทยาและองค์ประกอบทางเคมีคล้ายคลึงกับแหล่งที่มีการทำเหมืองอยู่แล้ว นับเป็นแหล่งที่มีศักยภาพแร่สูงอีกแห่งหนึ่ง []
รูปผลึกยิปซัม ที่พบได้ทั่วไป
- ผลึกยิปซัมที่พบในรัฐนิวเซาท์เวลส์ ประเทศออสเตรเลีย
- ผลึกยิปซัมที่พบในประเทศบราซิล
อ้างอิง
- ชยันต์ พิเชียรสุนทร และ วิเชียร จีรวงศ์. คู่มือเภสัชกรรมแผนไทยเล่ม 4 เครื่องยาธาตุวัตถุ. พิมพ์ครั้งที่ 2. กทม. อัมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. 2556. หน้า 17
แหล่งข้อมูลอื่น
- ข้อมูลแร่ยิปซัม กรมทรัพยากรธรณี 2015-10-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
bthkhwamniimmikarxangxingcakaehlngthimaidkrunachwyprbprungbthkhwamni odyephimkarxangxingaehlngthimathinaechuxthux enuxkhwamthiimmiaehlngthimaxacthukkhdkhanhruxlbxxk eriynruwacanasaraemaebbnixxkidxyangiraelaemuxir yipsm xngkvs Gypsum CaSO4 2H2O hruxeriykwaekluxcud epnaerxolhathimikhwamepraamakmisikhaw immisihruxsietha mkmisiehluxng aedng hruxnatal epnmlthinpnxyu mikhwamwawkhlayaekw muk hruxihm khwamaekhng 2 khwamthwngcaephaa 2 7 enuxaeroprngiscnkrathngoprngaesng xaceriykchuxtangknxxkiptamlksnakhxngenuxaer khux chnidsatinspar satinspar epnaeryipsmlksnathiepnenuxesiyn mikhwamwawkhlayihm chnidxalabasethxr alabaster mienuxepnmwlemdxdknaenn aelachnidsiliint selenite isimmisi enuxaerepnaephnbangoprngis ekidcakaerthitktakxninaexngthimikarraehykhxngnasungmakaelatxenuxng thaihnaswnthiehluxmikhwamekhmkhnsungkhun thungcudthiaerklumthieriykwa xiaewphxirt evaporites casamarthtktakxnxxkmatamladbkhwamsamarthinkarlalay solubility sungodythwiperimcakphwkkharbxent carbonates sleft sulphates aelaehild halides karkaenid aeryipsmkhxngithymienuxepnekldelk smanaenn eriykwa xalabasetxr alabaster sungmiidekidcakkartktakxnthbthmkninsphaphkarnpthmphumicakkarraehykhxngna aetekidcakkaretimna rehydration ihkbchwngbnsudkhxngmwlaexnihidrt cnekidkarepliynaeplng chnidaer yipsminpraethsithymiprawtithikhxnkhangsbsxn aelakarsuksathrniwithyaaehlngaerphbwa ekhyphankarepliynaeplngchnidaeripma rahwangyipsmkbaexnihidrt CaSO4 hlaykhrng Utha aroon and Ratanajarurak 1996 kxncamisphaphechninpccubnyipsmkarcaaenkpraephthaerxolhasutrekhmiCaSO4 2H2Okhunsmbtisisietha khawhruxsichmphuaedngokhrngsrangphlukrabbkhakhwamaekhng1 5 2drrchnihkehna 1 519 1 521 nb 1 522 1 523 ng 1 529 1 530siphnglaexiydsikhawkhwamthwngcaephaa2 31 2 33khunsmbtimikhakhwamaekhngthi 2 tamseklkhxngoms Moh s scale miswnprakxbthisakhy khux slefxridxxkisd aekhlesiym aelana misiethakhawhruxsichmphuaedng lksnathiphbodythwip epnaebbenuxaenn aelamirupphlukechphaapraoychnkhxngaeryipsmpraoychnkhxngaeryipsm samarthnamathapunplasetxr punsiemnt portland cement aephnyipsmxd gypsum board hruxaephnyipsmbxrd chxlk kradas aelapuy swnaerchnidsatinspar aelaxalabasetxr xacnamaichinkaraekaslkhruxkhdthaepnekhruxngpradbidxikdwy intarayaithyeriykyipsmthiidcaknaekluxwaekluxcudichthaaepngphdhna thiepnphlukeriykhinfnma thaepnhinsikhaweriykeswtsila intarayacineriykeciyakx ichthayaaehlngthiphbtangpraeths samarthphbidinpraethsxihran eyxrmn xngkvs xitali ixraelnd aekhnada shrthxemrika aelaphutan inpraeths briewnekhttidtxkhxngxaephxhnxngbw cnghwdnkhrswrrkh kbxaephxbangmulnak cnghwdphicitr sungmiehmuxngepidthakarxyurwm 9 ehmuxngbriewncnghwdsurasdrthani miehmuxngepidthakar 12 ehmuxngbriewncnghwdnkhrsrithrrmrach miehmuxngepidthakar 9 ehmuxng nxkcakaehlngthimikarthaehmuxngxyuaelw yngmiaehlngaeryipsmthikrmthrphyakrthrniephingkhnphbihmemuxpi ph s 2538 inphunthixaephxwngsaphung cnghwdely sungkarsarwcinpitxma thaihsamarthkahndkhxbekhtaerthichdecnkhunidxikradbhnung aehlngaerni milksnathangthrniwithyaaelaxngkhprakxbthangekhmikhlaykhlungkbaehlngthimikarthaehmuxngxyuaelw nbepnaehlngthimiskyphaphaersungxikaehnghnung txngkarxangxing rupphlukyipsm thiphbidthwipphlukyipsmthiphbinrthniwesathewls praethsxxsetreliy phlukyipsmthiphbinpraethsbrasilxangxingchynt phiechiyrsunthr aela wiechiyr cirwngs khumuxephschkrrmaephnithyelm 4 ekhruxngyathatuwtthu phimphkhrngthi 2 kthm xmrinthrphrintingaexndphblichching 2556 hna 17aehlngkhxmulxunkhxmulaeryipsm krmthrphyakrthrni 2015 10 22 thi ewyaebkaemchchin