Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ภาษาแฆแลจ เป็นภาษาหนึ่งในกลุ่มภาษาเตอร์กิกที่มีผู้พูดในประเทศอิหร่าน ถึงแม้ว่าจะยังคงมีคุณสมบัติภาษาเตอร์กิกเก่า แต่ได้แล้ว ใน ค.ศ. 1978 มีผู้พูดภาษานี้ 20,000 คนใน 50 หมู่บ้านทางตะวันตกเฉียงใต้ของเตหะราน แต่จำนวนนี้ลดลงเหลือประมาณ 19,000 คน ในภาษาแฆแลจมีประมาณ 150 คำที่ไม่ทราบต้นกำเนิด จากการสำรวจพบว่า พ่อแม่ชาวแฆแลจส่วนใหญ่เลือกที่จะไม่ส่งต่อภาษาของตนแก่ลูก ๆ โดยมีผู้ส่งต่อภาษานี้เพียง 5 ใน 1,000 ครัวเรือน
| ภาษาแฆแลจ | |
|---|---|
| خلج | |
| ประเทศที่มีการพูด | ประเทศอิหร่าน |
| ภูมิภาค | ส่วนหนึ่งของจังหวัดโกม (ส่วนใหญ่อยู่ในแฆแลแจสถาน) |
| ชาติพันธุ์ | |
| จำนวนผู้พูด | 19,000 (2018) |
| ตระกูลภาษา | เตอร์กิก
|
| ภาษาถิ่น | Talx-āb Xarrāb Dāγān |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-3 | klj |
 แผนที่บริเวณผู้ใช้ภาษาแฆแลจ | |
ภาษาแฆแลจเป็นภาษาที่สืบจากภาษาเตอร์กิกเก่าที่มีชื่อว่า ภาษาเตอร์กิกในคริสต์ศตวรรษที่ 11 เป็นบุคคลแรกที่ให้ตัวอย่างของภาษาแฆแลจ ซึ่งส่วนใหญ่สอดคล้องกับภาษาแฆแลจในปัจจุบัน
(Gerhard Doerfer) ผู้ค้นพบภาษาแฆแลจอีกครั้ง ได้พิสูจน์ว่าภาษานี้เป็นภาษาแรกที่แยกตัวออกจากกลุ่มภาษาเตอร์กิกทั่วไป
สัทวิทยา
พยัญชนะ
| นาสิก | m | n | ŋ | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| หยุด/ | p | t | ç [t͡ʃ] | k | q | ||
| b | d | c [d͡ʒ] | ɡ | ɢ | |||
| f | s | ş [ʃ] | x | h | |||
| v | z | ʒ | ğ [ɣ] | ||||
| l | j | ||||||
| r | |||||||
สระ
| ไม่ห่อ | ห่อ | |||
|---|---|---|---|---|
| i [i] ī [iː] | ü [y] üː[yː] | ı [ɨ] ıː[ɨː] | u [u] uː[uː] | |
| e [e] eː [eː] | ö [ø] öː [øː] | o [o] oː [oː] | ||
| ä [æ] äː[æː] | a [a] aa [aː] | |||
เดอร์เฟอร์อ้างว่าภาษาแฆแลจ ยังคงความยาวของเสียงสระสามระดับไว้ตามสมมุติฐานของ: เสียงยาว (เช่น [qaːn] 'เลือด') เสียงกึ่งหนึ่ง (เช่น [baˑʃ] 'หัว') และเสียงสั้น (เช่น [hat] 'ม้า') อย่างไรก็ตาม (Alexis Manaster Ramer) คัดค้านทั้งการตีความว่าภาษาแฆแลจมีความยาวเสียงสระสามระดับและภาษาเตอร์กิกดั้งเดิมมีความยาวเสียงสระสามระดับเช่นกัน สระบางสระของภาษาเตอร์กิกดั้งเดิมถูกรับรู้ว่าเป็นสระประสมเน้นเสียงแรก (falling diphthong) เช่นในคำว่า [quo̯l] ('แขน')
ไวยากรณ์
นาม
โดยทั่วไปมีเครื่องหมายแสดงพหูพจน์และความเป็นเจ้าของ ภาษาแฆแลจประกอบด้วย, กรรมการก, , , , และ รูปแบบของการเติมปัจจัยการกเปลี่ยนตามการกลมกลืนเสียงสระและพยัญชนะที่ตามมา การลงท้ายของปัจจัยการกจะสัมพันธ์กับปัจจัยแสดงความเป็นเจ้าของ ตารางต่อไปนี้ แสดงการลงท้ายของการกแบบพื้นฐาน
| การก | ปัจจัย |
|---|---|
| กรรตุการก | - |
| สัมปทานการก | -A, -KA |
| กรรมการก | -I, -NI |
| อธิกรณการก | -čA |
| อปาทานการก | -dA |
| กรณการก | -lAn, -lA, -nA |
| สมการการก | -vāra |
กริยา
คำกริยาผันตามรูปการกระทำ กาล จุดมุ่งหมายและรูปการปฏิเสธ กริยาจะประกอบด้วยรูปคำต่อไปนี้
รากศัพท์ + การกระทำ + ปฏิเสธ + กาล/จุดมุ่งหมาย + ข้อตกลง
การเรียงประโยค
เป็นแบบประธาน-กรรม-กริยา คำคุณศัพท์นำหน้านาม
คำศัพท์
ส่วนใหญ่มาจากกลุ่มภาษาเตอร์กิก แต่มีคำยืมจากภาษาเปอร์เซียมาก รวมทั้งศัพท์จากกลุ่มภาษาเตอร์กิกที่อยู่ใกล้เคียง เช่น ภาษาอาเซอร์ไบจาน
ตัวเลข
ส่วนใหญ่มาจากศัพท์ของกลุ่มภาษาเตอร์กิก ยกเว้น "80" และ "90" มาจากภาษาเปอร์เซีย
- 1 - [biː]
- 2 - [æk.ki]
- 3 - [yʃ]
- 4 - [tœœɾt]
- 5 - [bieʃ]
- 6 - [al.ta]
- 7 - [jæt.ti]
- 8 - [sæk.kiz]
- 9 - [toq.quz]
- 10 - [uon]
- 20 - [ji.giɾ.mi]
- 30 - [hot.tuz]
- 40 - [qiɾq]
- 50 - [æl.li]
- 60 - [alt.miʃ]
- 70 - [yæt.miʃ]
- 80 - [saj.san] (เตอร์กิก), [haʃ.tad] (เปอร์เซีย)
- 90 - [toqx.san] (เตอร์กิก), [na.vad] (เปอร์เซีย)
- 100 - [jyːz]
- 1000 - [min], [miŋk]
หมายเหตุ
- ถือเป็นภาษาต่างหากมากกว่าสำเนียง
อ้างอิง
- زبان خلجی در حال انقراض [Endangered Khalaj language]. همشهری آنلاین [Hamshahri Online] (ภาษาเปอร์เซีย). 2019-08-14. สืบค้นเมื่อ 2021-07-26.
- Johanson & Csató 1998, p. 81.
- Doerfer 1977, p. 17.
- Doerfer 1977, p. 18.
- Doerfer 1977, p. 20.
- Knüppel 2009.
- Ölmez 1995.
- Doerfer 1977, p. 32.
- Robbeets 2015, p. 8.
- Shcherbak 1997, p. 472.
- Doerfer 1971.
- Doerfer & Tezcan 1980.
- Manaster Ramer 1995, pp. 187–88.
บรรณานุกรม
หนังสือ
- Doerfer, Gerhard (1971). Khalaj Materials. Bloomington: Indiana University Publications. ISBN . OCLC 240052.
- Doerfer, Gerhard; Tezcan, Semih (1980). Wörterbuch des Chaladsch (Dialekt von Charrab) [Khalaj Dictionary (Charrab Dialect)]. Bibliotheca Orientalis Hungarica. Vol. 26. Budapest: Akadémiai Kiadó. ISBN . OCLC 8095415. (ภาษาเยอรมัน และ แฆแลจ).
- Doerfer, Gerhard; Tezcan, Semih (1994). Folklore-Texte der Chaladsch [Folklore Texts of the Khalaj]. Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN . OCLC 32612731. (ภาษาเยอรมัน และ แฆแลจ).
- ; Csató, Éva Ágnes (1998). The Turkic Languages. London: Routledge. ISBN . OCLC 40980286.
- (2015). Diachrony of Verb Morphology: Japanese and the Transeurasian Languages. Trends in Linguistics. Studies and Monographs. Berlin & Boston: De Gruyter Mouton. doi:10.1515/9783110399943. ISBN . ISSN 1861-4302. OCLC 945754396.
บทในหนังสือ หัวข้อวารสาร และรายการสารานุกรม
- Cheung, Johnny; Aydemir, Hakan (2015). "Turco-Afghanica: On East Iranian *amarnā and Turkic alma, alïmla, almïla 'apple'". ใน Pelevin, Mikhail (บ.ก.). "На Пастбище Мысли Благой". Сборник статей к юбилею И. М. Стеблин-Каменского ["On the Pasture of Good Thoughts": Collected Articles for the Anniversary of I. M. Steblin-Kamensky] (ภาษารัสเซีย และ อังกฤษ). Saint Petersburg: Kontrast. pp. 73–94. ISBN . OCLC 1038607183.
- Doerfer, Gerhard (1977). "Khalaj and its relation to the other Turkic languages". Yearbook of Turkic Studies - Belleten. 25: 17–32. ISSN 0564-5050. จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 กันยายน 2021.
- (2006). Хронология тюркских языков и лингвистические контакты ранних тюрков [Chronology of Turkic languages and linguistic contacts of early Turks]. ใน Tenišev, E. R.; Dybo, A. V. (บ.ก.). Пратюркский язык-основа. Картина мира пратюркского этноса по данным языка [Proto-Turkic Base Language: A Picture of the World of the Proto-Turks According to Their Language] (PDF). Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков [Comparative-Historical Grammar of Turkic Languages] (ภาษารัสเซีย). Vol. 6. Moscow: Nauka. pp. 766–817. ISBN . OCLC 13008487. (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 17 ธันวาคม 2018. สืบค้นเมื่อ 18 มีนาคม 2020.
- Kıral, Filiz (2000). "Reflections on –miš in Khalaj". ใน ; (บ.ก.). Evidentials: Turkic, Iranian and Neighbouring Languages. The Hague: Walter de Gruyter. pp. 89–102. ISBN . OCLC 868974004.
- Knüppel, Michael (2009). "ḴALAJ ii. Ḵalaji Language". Encyclopædia Iranica. Vol. XV/4. pp. 364–365. จากแหล่งเดิมเมื่อ 11 ธันวาคม 2019. สืบค้นเมื่อ 18 มีนาคม 2020.
- Manaster Ramer, Alexis (1995). "Khalaj (and Turkic) vowel lengths revisited". Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes. 85: 187–197. JSTOR 23866156.
- Ölmez, Mehmet (กุมภาพันธ์ 1995). "Halaçlar ve Halaçça" [Khalajis and Khalaj] (PDF). Çağdaş Türk Dili (ภาษาตุรกี). 7 (84): 15–22. ISSN 1300-1345. OCLC 222016380. (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2011. สืบค้นเมื่อ 18 มีนาคม 2020.
- Shcherbak, A. M. (1997). Xaлaджcкий язык [Khalaj language]. ใน Tenišev, E. R. (บ.ก.). Тюркские языки [Turkic Languages]. Языки мира [Languages of the World] (ภาษารัสเซีย). Vol. 2. Moscow: Indrik. pp. 470–476. ISBN . OCLC 68040217.
อ่านเพิ่ม
- Bosnalı, Soneli (2012), "Dil Edimi Açisindan Halaççanin Konumu" [Position of Khalaj Language in Terms of Acquisition] (PDF), Karadeniz Araştırmaları [Journal of Black Sea Studies] (ภาษาตุรกี), 9 (32): 45–67, (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-04-24
- ; Doerfer, G. (2012). "K̲h̲alad̲j̲". ใน Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P. (บ.ก.). (2nd ed.). Brill. doi:10.1163/1573-3912_islam_COM_0485.
- Doerfer, Gerhard (1988). Grammatik des Chaladsch [Grammar of Khalaj] (ภาษาเยอรมัน). Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN . OCLC 21035642.
- Kabak, Barış (2004), "Acquiring phonology is not acquiring inventories but contrasts: The loss of Turkic and Korean primary long vowels", Linguistic Typology, 8 (3): 351–368, doi:10.1515/lity.2004.8.3.351, S2CID 122917987
- (1940), "The Turkish Dialect of the Khalaj", Bulletin of the School of Oriental Studies, 10 (2): 417–437, doi:10.1017/S0041977X00087607, JSTOR 608400
แหล่งข้อมูลอื่น
- Resources in and about the Turkic Khalaj language. Open Language Archives Community.
- Khalaj language. สารานุกรมบริแทนนิกา.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phasaaekhaelc epnphasahnunginklumphasaetxrkikthimiphuphudinpraethsxihran thungaemwacayngkhngmikhunsmbtiphasaetxrkikeka aetidaelw in kh s 1978 miphuphudphasani 20 000 khnin 50 hmubanthangtawntkechiyngitkhxngetharan aetcanwnnildlngehluxpraman 19 000 khn inphasaaekhaelcmipraman 150 khathiimthrabtnkaenid cakkarsarwcphbwa phxaemchawaekhaelcswnihyeluxkthicaimsngtxphasakhxngtnaekluk odymiphusngtxphasaniephiyng 5 in 1 000 khrweruxnphasaaekhaelcخلجpraethsthimikarphudpraethsxihranphumiphakhswnhnungkhxngcnghwdokm swnihyxyuinaekhaelaecsthan chatiphnthucanwnphuphud19 000 2018 trakulphasaetxrkik etxrkikthwipArghuphasaaekhaelcphasathinTalx ab Xarrab DaganrhsphasaISO 639 3kljaephnthibriewnphuichphasaaekhaelcbthkhwamnimisylksnsthxksrsakl hakrabbkhxngkhunimrxngrbkaraesdngphlthithuktxng khunxacehnprsni klxng hruxsylksnxyangxunaethnthixkkhrayuniokhd phasaaekhaelcepnphasathisubcakphasaetxrkikekathimichuxwa ru phasaetxrkikinkhriststwrrsthi 11 epnbukhkhlaerkthiihtwxyangkhxngphasaaekhaelc sungswnihysxdkhlxngkbphasaaekhaelcinpccubn Gerhard Doerfer phukhnphbphasaaekhaelcxikkhrng idphisucnwaphasaniepnphasaaerkthiaeyktwxxkcakklumphasaetxrkikthwipsthwithyaphyychna esiyngphyychna nasik m n ŋhyud p t c t ʃ k qb d c d ʒ ɡ ɢf s s ʃ x hv z ʒ g ɣ l jrsra esiyngsra imhx hxi i i iː u y uː yː i ɨ iː ɨː u u uː uː e e eː eː o o oː oː o o oː oː a ae aː aeː a a aa aː edxrefxrxangwaphasaaekhaelc yngkhngkhwamyawkhxngesiyngsrasamradbiwtamsmmutithankhxng esiyngyaw echn qaːn eluxd esiyngkunghnung echn baˑʃ hw aelaesiyngsn echn hat ma xyangirktam Alexis Manaster Ramer khdkhanthngkartikhwamwaphasaaekhaelcmikhwamyawesiyngsrasamradbaelaphasaetxrkikdngedimmikhwamyawesiyngsrasamradbechnkn srabangsrakhxngphasaetxrkikdngedimthukrbruwaepnsraprasmennesiyngaerk falling diphthong echninkhawa quo l aekhn iwyakrnnam odythwipmiekhruxnghmayaesdngphhuphcnaelakhwamepnecakhxng phasaaekhaelcprakxbdwy krrmkark aela rupaebbkhxngkaretimpccykarkepliyntamkarklmklunesiyngsraaelaphyychnathitamma karlngthaykhxngpccykarkcasmphnthkbpccyaesdngkhwamepnecakhxng tarangtxipni aesdngkarlngthaykhxngkarkaebbphunthan kark pccykrrtukark smpthankark A KAkrrmkark I NIxthikrnkark cAxpathankark dAkrnkark lAn lA nAsmkarkark varakriya khakriyaphntamrupkarkratha kal cudmunghmayaelarupkarptiesth kriyacaprakxbdwyrupkhatxipni raksphth karkratha ptiesth kal cudmunghmay khxtklng kareriyngpraoykh epnaebbprathan krrm kriya khakhunsphthnahnanamkhasphthswnihymacakklumphasaetxrkik aetmikhayumcakphasaepxresiymak rwmthngsphthcakklumphasaetxrkikthixyuiklekhiyng echn phasaxaesxribcan twelkh swnihymacaksphthkhxngklumphasaetxrkik ykewn 80 aela 90 macakphasaepxresiy 1 biː 2 aek ki 3 yʃ 4 tœœɾt 5 bieʃ 6 al ta 7 jaet ti 8 saek kiz 9 toq quz 10 uon 20 ji giɾ mi 30 hot tuz 40 qiɾq 50 ael li 60 alt miʃ 70 yaet miʃ 80 saj san etxrkik haʃ tad epxresiy 90 toqx san etxrkik na vad epxresiy 100 jyːz 1000 min miŋk hmayehtuthuxepnphasatanghakmakkwasaeniyngxangxingزبان خلجی در حال انقراض Endangered Khalaj language همشهری آنلاین Hamshahri Online phasaepxresiy 2019 08 14 subkhnemux 2021 07 26 Johanson amp Csato 1998 p 81 Doerfer 1977 p 17 Doerfer 1977 p 18 Doerfer 1977 p 20 Knuppel 2009 Olmez 1995 Doerfer 1977 p 32 Robbeets 2015 p 8 Shcherbak 1997 p 472 Doerfer 1971 Doerfer amp Tezcan 1980 Manaster Ramer 1995 pp 187 88 brrnanukrmhnngsux Doerfer Gerhard 1971 Khalaj Materials Bloomington Indiana University Publications ISBN 9780877501503 OCLC 240052 Doerfer Gerhard Tezcan Semih 1980 Worterbuch des Chaladsch Dialekt von Charrab Khalaj Dictionary Charrab Dialect Bibliotheca Orientalis Hungarica Vol 26 Budapest Akademiai Kiado ISBN 9789630518420 OCLC 8095415 phasaeyxrmn aela aekhaelc Doerfer Gerhard Tezcan Semih 1994 Folklore Texte der Chaladsch Folklore Texts of the Khalaj Wiesbaden Harrassowitz ISBN 9783447034845 OCLC 32612731 phasaeyxrmn aela aekhaelc Csato Eva Agnes 1998 The Turkic Languages London Routledge ISBN 9780415082006 OCLC 40980286 2015 Diachrony of Verb Morphology Japanese and the Transeurasian Languages Trends in Linguistics Studies and Monographs Berlin amp Boston De Gruyter Mouton doi 10 1515 9783110399943 ISBN 9783110378238 ISSN 1861 4302 OCLC 945754396 bthinhnngsux hwkhxwarsar aelaraykarsaranukrm Cheung Johnny Aydemir Hakan 2015 Turco Afghanica On East Iranian amarna and Turkic alma alimla almila apple in Pelevin Mikhail b k Na Pastbishe Mysli Blagoj Sbornik statej k yubileyu I M Steblin Kamenskogo On the Pasture of Good Thoughts Collected Articles for the Anniversary of I M Steblin Kamensky phasarsesiy aela xngkvs Saint Petersburg Kontrast pp 73 94 ISBN 9785438001256 OCLC 1038607183 Doerfer Gerhard 1977 Khalaj and its relation to the other Turkic languages Yearbook of Turkic Studies Belleten 25 17 32 ISSN 0564 5050 cakaehlngedimemux 24 knyayn 2021 2006 Hronologiya tyurkskih yazykov i lingvisticheskie kontakty rannih tyurkov Chronology of Turkic languages and linguistic contacts of early Turks in Tenisev E R Dybo A V b k Pratyurkskij yazyk osnova Kartina mira pratyurkskogo etnosa po dannym yazyka Proto Turkic Base Language A Picture of the World of the Proto Turks According to Their Language PDF Sravnitelno istoricheskaya grammatika tyurkskih yazykov Comparative Historical Grammar of Turkic Languages phasarsesiy Vol 6 Moscow Nauka pp 766 817 ISBN 9785020327108 OCLC 13008487 PDF cakaehlngedimemux 17 thnwakhm 2018 subkhnemux 18 minakhm 2020 Kiral Filiz 2000 Reflections on mis in Khalaj in b k Evidentials Turkic Iranian and Neighbouring Languages The Hague Walter de Gruyter pp 89 102 ISBN 9783110805284 OCLC 868974004 Knuppel Michael 2009 ḴALAJ ii Ḵalaji Language Encyclopaedia Iranica Vol XV 4 pp 364 365 cakaehlngedimemux 11 thnwakhm 2019 subkhnemux 18 minakhm 2020 Manaster Ramer Alexis 1995 Khalaj and Turkic vowel lengths revisited Wiener Zeitschrift fur die Kunde des Morgenlandes 85 187 197 JSTOR 23866156 Olmez Mehmet kumphaphnth 1995 Halaclar ve Halacca Khalajis and Khalaj PDF Cagdas Turk Dili phasaturki 7 84 15 22 ISSN 1300 1345 OCLC 222016380 PDF cakaehlngedimemux 12 phvscikayn 2011 subkhnemux 18 minakhm 2020 Shcherbak A M 1997 Xaladzhckij yazyk Khalaj language in Tenisev E R b k Tyurkskie yazyki Turkic Languages Yazyki mira Languages of the World phasarsesiy Vol 2 Moscow Indrik pp 470 476 ISBN 9785857590614 OCLC 68040217 xanephimBosnali Soneli 2012 Dil Edimi Acisindan Halaccanin Konumu Position of Khalaj Language in Terms of Acquisition PDF Karadeniz Arastirmalari Journal of Black Sea Studies phasaturki 9 32 45 67 PDF cakaehlngedimemux 2018 04 24 Doerfer G 2012 K h alad j in Bearman P Bianquis Th Bosworth C E van Donzel E Heinrichs W P b k 2nd ed Brill doi 10 1163 1573 3912 islam COM 0485 Doerfer Gerhard 1988 Grammatik des Chaladsch Grammar of Khalaj phasaeyxrmn Wiesbaden Harrassowitz ISBN 9783447028653 OCLC 21035642 Kabak Baris 2004 Acquiring phonology is not acquiring inventories but contrasts The loss of Turkic and Korean primary long vowels Linguistic Typology 8 3 351 368 doi 10 1515 lity 2004 8 3 351 S2CID 122917987 1940 The Turkish Dialect of the Khalaj Bulletin of the School of Oriental Studies 10 2 417 437 doi 10 1017 S0041977X00087607 JSTOR 608400aehlngkhxmulxunResources in and about the Turkic Khalaj language Open Language Archives Community Khalaj language saranukrmbriaethnnika