พิพิธภัณฑ์พระตำหนักดาราภิรมย์

ตำหนักดาราภิรมย์ เป็นตำหนักของเจ้าดารารัศมี พระราชชายา ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยพระราชชายาเจ้าดารารัศมีโปรดให้ก่อสร้างขึ้นประมาณช่วงปี พ.ศ. 2470-2472 หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้พระราชชายาเจ้าดารารัศมี ทรงย้ายกลับมาประทับที่เชียงใหม่เป็นการถาวร หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว​เสด็จสวรรคต

พระตำหนักดาราภิรมย์
พระตำหนักดาราภิรมย์ในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2565
ข้อมูลทั่วไป
ประเภท	พระตำหนัก
เมือง	อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่
ประเทศ	ประเทศไทย
เริ่มสร้าง	พ.ศ. 2457
ผู้สร้าง	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ข้อมูลทางเทคนิค
โครงสร้าง	เรือนไม้
การออกแบบและการก่อสร้าง
รางวัล	อาคารอนุรักษ์ดีเด่น พ.ศ. 2543
เว็บไซต์
พระตำหนักดาราภิรมย์

พระตำหนักดาราภิรมย์ มุมมองจากทางเข้าในทิศตะวันออกเฉียงเหนือ

ตัวตำหนักเป็นเรือนไม้สองชั้น ปัจจุบันอยู่ในการดูแลของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งได้ปรับปรุงเป็นพิพิธภัณฑ์พระตำหนักดาราภิรมย์ จัดแสดงพระราชประวัติและพระราชวงศ์ฝ่ายเหนือ เครื่องใช้ส่วนพระองค์ ของที่ทรงได้รับพระราชทาน รวมทั้งพระราชหัตถเลขาระหว่างพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และเจ้าดารารัศมี พระราชชายา ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความรักระหว่างพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและเจ้าหญิงแห่งราชวงศ์ฝ่ายเหนือ ที่ได้ทรงดำรงพระอิสริยยศพระราชชายา อันเป็นพระฐานันดรศักดิ์พระมเหสีเทวีพระองค์เดียวในประวัติศาสตร์ไทย

ตำหนักดาราภิรมย์ ยังเป็นสถานที่จัดงานวันพระราชชายาเจ้าดารารัศมี ตรงกับวันที่ 9 ธันวาคม ของทุกปี ซึ่งเป็นวันสิ้นพระชนม์ของเจ้าดารารัศมี พระราชชายา โดยจะมีการประกอบพิธีบวงสรวงถวายสักการะ พิธีบำเพ็ญกุศลอุทิศถวาย และพิธีวางพวงมาลาถวายราชสักการะบริเวณหน้าพระอนุสาวรีย์เจ้าดารารัศมี พระราชชายา

รูปแบบอาคาร

ตำหนักดาราภิรมย์เป็นอาคารสองชั้นครึ่งตึกครึ่งไม้ ใต้ถุนโล่ง หลังคาทรงปั้นหยาซ้อนกัน ทรงสูง ซึ่งได้รับ อิทธิพลจากต่างประเทศในยุคนั้น ชั้นบนกั้นเป็น ห้องต่าง ๆ มีช่องเปิดลายฉลุบริเวณคอสอง เพื่อใช้ระบายอากาศ มีระเบียงร้านไม้ด้านหลัง และซุ้มเทียบ รถยนต์ด้านหน้า

สวนเจ้าสบาย

เจ้าดารารัศมี พระราชชายา ทรงสนพระทัยในการเกษตรและทรงหวังจะช่วยการกสิกรรมของภาคเหนือ ทรงสร้างสวนทดลองการเกษตรชื่อ "สวนเจ้าสบาย" ทรงทดลองปลูกดอกกุหลาบพันธุ์ใหม่ๆ ที่ได้มาจากสมาคมกุหลาบแห่งอังกฤษ และทรงโปรดกุหลาบดอกใหญ่สีชมพู จึงทรงตั้งชื่อถวายเป็นพระบรมราชานุสรณ์แด่พระบรมราชสวามีว่า "จุฬาลงกรณ์"

การดูแล

เจ้าดารารัศมี พระราชชายา ทรงทำพินัยกรรมประทานที่ดินและตำหนักดาราภิรมย์ ให้เป็นมรดกแก่เจ้าแก้วมงคล ณ เชียงใหม่ ราชบุตรในเจ้าราชวงศ์ (เลาแก้ว ณ เชียงใหม่) เจ้าราชวงศ์แห่งนครเชียงใหม่ ซึ่งเป็นมรดก 1 ใน 4 ส่วนของเจ้าดารารัศมีฯ ต่อมาในปี พ.ศ. 2492จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้ขอซื้อที่ดินและตำหนักดาราภิรมย์ เพื่อเตรียมการขยายการศึกษาระดับอุดมศึกษาสู่ภูมิภาค แต่ต่อมาก็ไม่ได้ดำเนินการแต่อย่างใด กระทั่งได้บูรณะและจัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์อันเป็นมรดกล้ำค่าของแผ่นดินแทน ปัจจุบันพระตำหนักอยู่ในความดูแลของศูนย์ส่งเสริมวัฒนธรรมแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกับสำนักงานจัดการทรัพย์สิน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็นผู้พัฒนาพื้นที่

อ้างอิง

1. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-10-10. สืบค้นเมื่อ 2007-10-28.
2. "พิพิธภัณฑ์พระตำหนักดาราภิรมย์." Www.thairath.co.th. October 29, 2016. Accessed March 27, 2017. http://www.thairath.co.th/content/767782.
3. ศูนย์ข่าวเชียงใหม่ (23 พฤศจิกายน 2553). . ASTVผู้จัดการออนไลน์. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-11-25. สืบค้นเมื่อ 15 ตุลาคม 2557. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
4. แผ่นพับบรรยายสรุป พิพิธภัณฑ์พระตำหนักดาราภิรมย์. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
5. อนุ เนินหาด, สังคมเมืองเชียงใหม่ เล่ม 9, นพบุรีการพิมพ์, 2547
6. Property.chula.ac.th. (2017). โครงการพัฒนาพื้นที่ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย | สำนักงานจัดการทรัพย์สิน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. [online] Available at: http://www.property.chula.ac.th/web/about/โครงการพัฒนาที่ดินของจุฬาฯ [Accessed 12 Dec. 2017].

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์ oceansmile
• พระตำหนักดาราภิรมย์ 2017-01-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน