พระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในราชวงศ์จีน

พระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในราชวงศ์จีน ฐานันดรศักดิ์จะแตกต่างกันไปตลอดประวัติศาสตร์จีนของแต่ละราชวงศ์ เนื่องจากมีความโดดเด่นในด้านการบริหารราชสำนักชั้นในและการสืบราชสันตติวงศ์ ซึ่งจัดอันดับรัชทายาทตามความโดดเด่นของมารดานอกเหนือจากลำดับการเกิด โดยไม่คำนึงถึงอายุ สำหรับการจัดลำดับชั้นยศของพระภรรยาเจ้าและพระภรรยานี้ให้ได้แบ่งเป็น 3 ชั้น ได้แก่ พระอัครมเหสี (正妃), พระมเหสี (次妃), และพระสนม (庶妃) ซึ่งเป็นกลุ่มสตรีผู้รับราชการฝ่ายในพระราชวังที่เรียกว่า พระราชวังชั้นใน (內宮; nèi gōng ) หรือพระราชวังหลัง (後宮; hòu gōng ) หรือที่เรียกว่า "ธรรมเนียมวังหลัง" (後宮制度; hòu gōng zhì du )

ในสมัยราชวงศ์ซางพระอัครมเหสี มีพระราชอิสริยยศที่ พระบรมเทวี (后妃) ก่อนที่สมัยราชวงศ์โจวจะเปลี่ยนเป็น พระราชินี (王后) และเมื่อเข้าสู่ยุคจักรวรรดิพระราชอิสริยยศยกขึ้นที่ พระจักรพรรดินี (皇后)

ทำให้คำว่า "เฟย" ในราชวงศ์โจวถึงราชวงศ์ฉินไม่ได้ถูกใช้เป็นตำแหน่งอย่างเป็นทางการแต่เป็นเพียงคำเรียกของสตรีฝ่ายในที่เป็นพระภรรยาเจ้าและพระภรรยาแทน และตำแหน่งทางการถูกแทนด้วยคำว่า "ฟูเหริน (夫人)"

คำว่าเฟยถูกนำกลับมาใช้อย่างเป็นทางการอีกครั้งในสมัยราชวงศ์ฮั่น โดยชายาเอกของไท่จื่อ (太子) และหวัง (王) มีพระยศเป็นเฟย (妃)

ในสมัยสมเด็จพระเจ้าโจยอยแห่งเว่ย์ทรงสถาปนา ซูเฟย (淑妃) เป็นพระยศสำหรับพระมเหสี

จนถึงสมัยราชวงศ์ถังคำว่า "เฟย" จึงถูกใช้เป็นพระยศทางการมากขึ้น แต่มีเพียง 4 พระยศ เรียกรวมว่า สี่ฟูเหริน (四夫人) หรือ สี่เฟย (四妃) ได้แก่ กุ้ยเฟย (貴妃)、ซูเฟย (淑妃)、เต๋อเฟย (德妃)、เสียนเฟย (賢妃)

ลำดับชั้นพระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในสมัยราชวงศ์โจว

กฎมณเฑียรบาลแห่งราชวงศ์โจวแบ่งระดับไว้ดังนี้

• พระภรรยาเจ้า

1. หวางโฮ่ว (王后; Wánghòu) พระอัครมเหสี 1 พระองค์
2. ฟูเหริน (夫人; fū ren) พระมเหสี 3 พระองค์
3. พิน (嬪; Pín) พระชายา 9 พระองค์

• พระภรรยา

1. ซื่อฟู (世婦; shì fù) พระสนมเอก 27 นาง
2. หยูชี (御妻; yù qī) พระสนม 81 นาง

ลำดับชั้นพระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในสมัยราชวงศ์ฉิน

กฎมณเฑียรบาลแห่งราชวงศ์ฉินแบ่งระดับไว้ดังนี้

• พระภรรยาเจ้า

1. (王后; wáng hòu)
2. (夫人; fū ren)
3. (美人; měi ren)
4. (良人; liáng ren)

• พระภรรยา

1. (八子; bā zi)
2. (七子; qī zi)
3. (長使; zhǎng shǐ)
4. (少使; shǎo shǐ)

ลำดับชั้นพระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในสมัยราชวงศ์ฮั่น

ราชวงศ์ฮั่นตะวันตก

กฎมณเฑียรบาลแห่งราชวงศ์ฮั่นตะวันตกแบ่งระดับไว้ดังนี้

• พระภรรยาเจ้า

1. หวงโฮ่ว (皇后; huáng hòu)
2. เจาอี๋ (昭儀; zhāo yí)
3. เจี๋ยยวี๋ (婕妤; jié yú)
4. สิงเอ๋อ (娙娥; xíng é)
5. หรงฮว๋า (容華; róng huá)
6. ชงอี (充衣; chōng yī)
7. เหม่ยเหริน (美人; měi rén)

• พระภรรยา

1. เหลียงเหริน (良人; liáng rén)
2. ปาจื่อ (八子; bā zi)
3. ชีจื่อ (七子; qī zi)
4. ฉางสื่อ (長使; zhǎng shǐ)
5. เสาสื่อ (少使; shǎo shǐ)
6. อู่กวน (五官; wǔ guān)
7. ซุ่นฉาง (順常; shùn cháng)
8. อู๋เจวียน (舞涓; wǔ juān), ก้งเหอ (共和; gòng hé), ยวี๋หลิง (娛靈; yú líng), เป่าหลิน (保林; bǎo lín), เหลียงสื่อ (良使; liáng shǐ), เย่เจ่อ (夜者; yè zhě)

ราชวงศ์ฮั่นตะวันออก

กฎมณเฑียรบาลแห่งราชวงศ์ฮั่นตะวันออกแบ่งระดับไว้ดังนี้

• พระภรรยาเจ้า

1. หวงโฮ่ว (皇后; huáng hòu)
2. กุ้ยเหริน (貴人; guì rén)
3. เหม่ยเหริน (美人; měi rén)

• พระภรรยา

1. ไฉหนี่ว์ (才女; cǎi nǚ)
2. กงเหริน (宮人; gōng rén)

ลำดับชั้นพระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในสมัยราชวงศ์ถัง

ราชวงศ์ถังตอนต้น

กฎมณเฑียรบาลแห่งราชวงศ์ถังตอนต้นแบ่งระดับไว้ดังนี้

• พระภรรยาเจ้า

1. หวงโฮ่ว (皇后; huáng hòu) พระอัครมเหสี 1 พระองค์
2. เฟย (妃; fēi) พระมเหสี 4 พระองค์
   1. กุ้ยเฟย (貴妃; guì fēi)
   2. ซูเฟย (淑妃; shū fēi)
   3. เต๋อเฟย (德妃; dé fēi)
   4. เสียนเฟย (賢妃; xián fēi)
3. พิน (嬪; pín) พระมเหสีรอง 9 พระองค์
   1. เจาอี๋ (昭儀; zhāo yí)
   2. เจาหรง (昭容; zhāo róng)
   3. เจาเยวี่ยน (昭媛; zhāo yuàn)
   4. ชิวอี๋ (修儀; xiū yí)
   5. ชิวหรง (修容; xiū róng)
   6. ชิวเยวี่ยน (修媛; xiū yuàn)
   7. ฉงอี๋ (充儀; chōng yí)
   8. ฉงหรง (充容; chōng róng)
   9. ฉงเยวี่ยน (充媛; chōng yuàn)

• พระภรรยา

1. พระสนมระดับสูง
   1. เจี๋ยอวี๋ (婕妤; jié yú) พระสนม 9 นาง
   2. เหม่ยเหริน (美人; měi rén) พระสนม 9 นาง
   3. ไฉเหริน (才人; cái rén) พระสนม 9 นาง
2. พระสนมระดับล่าง
   1. เป่าหลิน (寶林; bǎo lín) พระสนม 27 นาง
   2. อวี้หนวี่ (禦女; yù nǚ) พระสนม 27 นาง
   3. ไฉหนวี่ (採女; cǎi nǚ) พระสนม 27 นาง

ลำดับชั้นพระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในสมัยราชวงศ์ซ่ง

ราชวงศ์ซ่ง

กฎมณเฑียรบาลแห่งราชวงศ์ซ่งแบ่งระดับไว้ดังนี้

• พระภรรยาเจ้า

1. หวงโฮ่ว (皇后; huáng hòu) พระอัครมเหสี 1 พระองค์
2. เฟย (妃; fēi) พระมเหสี 4 พระองค์
   1. กุ้ยเฟย (貴妃; guì fēi)
   2. ซูเฟย (淑妃; shū fēi)
   3. เต๋อเฟย (德妃; dé fēi)
   4. เสียนเฟย (賢妃; xián fēi)
3. พิน (嬪; pín) พระมเหสีรอง 18 พระองค์
   1. ไท่หยี (太儀; tài yí)
   2. กุ้ยหยี (貴儀; guì yí)
   3. เฟยหยี (妃儀; fēi yí)
   4. ชูหยี (淑儀; shū yí)
   5. หว่านหยี (婉儀; wǎn yí)
   6. ซุ่นหยี (順儀; shùn yí)
   7. ซุ่นหรง (順容; shùn róng)
   8. ชูหรง (淑容; shū róng)
   9. หว่านหรง (婉容; wǎn róng)
   10. เจาหยี (昭儀; zhāo yí)
   11. เจาหรง (昭容; zhāo róng)
   12. เจาเหยี่ยน (昭媛; zhāo yuàn)
   13. ซิวหยี (修儀; xiū yí)
   14. ซิวหรง (修容; xiū róng)
   15. ซิวเหยี่ยน (修媛; xiū yuàn)
   16. ฉงหยี (充衣; chōng yī)
   17. ฉงหรง (充容; chōng róng)
   18. ฉงเหยี่ยน (充媛; chōng yuàn)

• พระภรรยา (พระสนมมีได้ไม่จำกัดจำนวน)

1. เจียหยี (婕妤; jié yú)
2. เหม่ยเหริน (美人; měi rén)
3. ไฉเหริน (才人; cái rén)
4. กุ้ยเหริน (貴人; guì rén)

ลำดับชั้นพระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในสมัยราชวงศ์หยวน

ราชวงศ์หยวน

กฎมณเฑียรบาลแห่งราชวงศ์หยวนนั้นเรียบง่ายที่สุด มีการแบ่งลำดับขั้นเพียง 3 ระดับ ได้แก่ จักรพรรดินีมีได้เพียงพระองค์เดียวเท่านั้น ส่วนพระมเหสี และพระสนม ไม่มีการจำกัดจำนวนผู้ดำรงตำแหน่ง

ลำดับชั้นพระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในสมัยราชวงศ์หมิง

ราชวงศ์หมิง

ตอนต้นราชวงศ์หมิงกฎมณเฑียรบาลงแบ่งระดับไว้ ดังนี้

ชั้นพระภรรยาเจ้า

• พระอัครมเหสี

1. หวงโฮ่ว (皇后; huáng hòu)

• พระมเหสี

1. กุ้ยเฟย (貴妃; guì fēi)
2. เฟย (皇妃; Huáng fēi) ：พระยศชั้นนี้จะได้รับการเฉลิมพระนามาภิไธย 1 ใน 8 อักษร ได้แก่ เสียน (賢)、ซู (淑)、จวง (莊)、จิ้ง (敬)、ฮุ่ย (惠)、ซุ่น (順)、คัง (康)、หนิง (寧) หากพระมเหสีได้รับโปรดเกล้าให้ปกครองวังหลัง จะถูกเรียกว่า "攝六宮事"
3. พิน (嬪; pín)

ชั้นพระภรรยา (พระสนม)

1. เจี๋ยอวี๋ (婕妤; jié yú)
2. เจาหยี (昭儀; zhāo yí)
3. เหม่ยเหริน (美人; měi rén)
4. กุ้ยเหริน (貴人; guì rén)

• ตอนกลางถึงตอนปลายราชวงศ์หมิงกฎมณเฑียรบาลงแบ่งระดับไว้ ดังนี้

ชั้นพระภรรยาเจ้า

• พระอัครมเหสี

1. หวงโฮ่ว (皇后; huáng hòu)

• พระมเหสี

1. หวงกุ้ยเฟย (皇貴妃; huáng guì fēi)
2. กุ้ยเฟย (貴妃; guì fēi)
3. เฟย (妃; fēi)
4. พิน (嬪; pín)

ชั้นพระภรรยา

1. เจาหยี (昭儀; zhāo yí)
2. เจาหรง (昭容; zhāo róng)
3. เจี๋ยอวี๋ (婕妤; jié yú)
4. เหม่ยเหริน (美人; měi rén)
5. กุ้ยเหริน (貴人; guì rén)

ลำดับชั้นพระภรรยาเจ้าและพระภรรยาในสมัยราชวงศ์ชิง

ราชวงศ์ชิง

กฎมณเฑียรบาลแห่งราชวงศ์ชิงแบ่งระดับไว้ดังนี้

ชั้นพระภรรยาเจ้า

• พระอัครมเหสี

1. หวงโฮ่ว (皇后; huáng hòu) มีได้ 1 พระองค์

• พระมเหสี

1. หวงกุ้ยเฟย (皇貴妃; huáng guì fēi) มีได้ 1 พระองค์
2. กุ้ยเฟย (貴妃; guì fēi) มีได้ 2 พระองค์
3. เฟย (妃; fēi) มีได้ 4 พระองค์
4. พิน (嬪; pín) มีได้ 6 พระองค์

ชั้นพระภรรยา (พระสนมมีได้ไม่จำกัดจำนวน)

1. กุ้ยเหริน (貴人; guì rén)
2. ฉางไจ้ (常在; cháng zài)
3. ตาอิ้ง (答應; dā yìng)

อ้างอิง

1. 夏朝为后妃，因夏朝君主称后
2. 通典: 禮三十二: 天子之妃曰后
3. 《史記·卷十五·六國年表》：（秦惠文王）四年，魏夫人來。
4. 舊唐書 : 唐因隋制，皇后之下，有貴妃、淑妃、德妃、賢妃各一人，為夫人，正一品。
5. 諸妃位號亦惟取賢、淑、莊、敬、惠、順、康、寧為稱，閨房雍肅，旨寓深遠。