พระนางสังฆมิตตาเถรี

สังฆมิตตา (บาลี: Saṅghamittā) หรือ สังฆมิตรา (สันสกฤต: Saṅghamitrā) หรือนามเดิม อยาปาลี (อักษรโรมัน: Ayapali; 282 ปี – 203 ปีก่อนคริสต์กาล) เป็นพระราชธิดาพระองค์ใหญ่ในพระเจ้าอโศก (304 ปี – 232 ปีก่อนคริสต์กาล) และผู้เป็นพระชายาพระองค์แรก พระนางสังฆมิตตาและ พระเชษฐา ได้อุปสมบท และต่อมาเดินทางไปยังประเทศศรีลังกาเพื่อเผยแผ่พระพุทธศาสนาตามคำอาราธนาของพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะแห่งอนุราธปุระ (250 ปี – 210 ปีก่อนคริสต์กาล) ผู้เป็นกษัตริย์ในยุคร่วมสมัยกันกับพระเจ้าอโศก ถึงแม้พระเจ้าอโศกจะไม่โปรดที่จะส่งพระราชธิดาไปยังต่างแดน แต่ท้ายที่สุดก็ทรงยอมความมุ่งมั่นของพระนางสังฆมิตตา พระนางและภิกษุณีจำนวนหนึ่งได้ตั้งภิกษุณีสงฆ์ขึ้นในศรีลังกาตามพระประสงค์ของพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะที่ปราถนาให้และสตรีคนอื่น ๆ ในราชสำนักที่อนุราธปุระได้อุปสมบท

สังฆมิตตาเถรี
සංඝමිත්තා මහ රහත් තෙරණින් වහන්සේ
รูปเคารพพระนางสังฆมิตตาเถรีทรงถือต้นอ่อนของต้นพระศรีมหาโพธิ์ในอารามแห่งหนึ่งในประเทศศรีลังกา
ชื่ออื่น	สังฆมิตรา (ภาษาสันสกฤต), อยาปาลี
ส่วนบุคคล
ประสูติ	282 ปีก่อนคริสต์กาล อุชเชนี จักรวรรดิเมารยะ
สิ้นพระชนม์	203 ปีก่อนคริสต์กาล อนุราธปุระ ศรีลังกา
ที่ฝังศพ	ศรีลังกา
ศาสนา	ศาสนาพุทธ
สัญชาติ	อินเดีย
คู่สมรส	อัคคีพรหมา
บุตร	สุมานา (บุตร)
บุพการี	พระเจ้าอโศกมหาราช (บิดา) (มารดา)
นิกาย	เถรวาท
รู้จักจาก	ตั้งภิกษุณีสงฆ์เถรวาทขึ้นในศรีลังกา
ชื่ออื่น	สังฆมิตรา (ภาษาสันสกฤต), อยาปาลี

เนื่องด้วยพระนางสังฆมิตตาได้ตั้งภิกษุณีสงฆ์หรือ เมเหนีสาสนา (Meheini Sasna) ขึ้นในลังกา พระนามของพระนางจึงเชื่อมโยงกับคณะนักบวชหญิงเถรวาทที่จัดตั้งขึ้นในศรีลังกาและในดินแดนอื่น ๆ ทั้งพม่า จีน และไทย เชื่อกันว่าพระนางเป็นผู้นำต้นอ่อนของต้นพระศรีมหาโพธิ์อันศักดิ์สิทธิ์จากอินเดียมาปลูกในอนุราธปุระ (คือ ต้นพระชัยศรีมหาโพธิ์) มีการเฉลิมฉลองต้นพระชัยศรีมหาโพธิในอนุราธปุระทุกวันเดือนเพ็ญของเดือนธันวาคมในชื่อ อุทุวปโปยะ (Uduvapa Poya) หรือ อุโบสถโปยะ (Uposatha Poya) และในขณะเดียวกันก็เป็นวันสังฆมิตตาในศรีลังกาเช่นกัน

ชีวิตช่วงต้น

พระนางสังฆมิตตาเป็นพระราชธิดาพระองค์ใหญ่ในพระเจ้าอโศกมหาราช (304 ปี – 232 ปีก่อนคริสต์กาล) และผู้เป็นพระชายาพระองค์แรก ประสูติเมื่อ 282 ปีก่อนคริสต์ศักราช เป็นพระราชบุตรพระองค์รองจากผู้เป็นพระเชษฐา พระนางสังฆมิตตาประสูติที่เมืองอุชเชนี (ปัจจุบันเป็นนครในรัฐมัธยประเทศ ประเทศอินเดีย) พระนางอภิเษกสมรสเมื่อวัยได้ 14 ปี กับ ซึ่งในภายหลังได้บรรลุเป็นพระอรหันต์เช่นกัน ทั้งคู่มีบุตรหนึ่งคนคือสุมนสามเณร ซึ่งต่อมาก็บรรลุอรหันต์เช่นกัน พระอาจารย์ของพระนางคือ พระนางบรรพชาเมื่ออายุได้ 18 ปีพร้อมกับพระเชษฐา โดยมีเป็นพระอุปัชฌาย์ พระนางบรรลุอรหันต์และประทับอยู่ในปาฏลีบุตร (ปัจจุบันคือนคร)

ชีวิตในศรีลังกา

พระนางสังฆมิตตาพร้อมด้วยภิกษุณีสิบรูปเดินทางไปยังศรีลังกาเพื่อเผยแผ่พระพุทธศาสนาหตามคำอาราธนาของพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะแห่งอนุราธปุระ (250 ปี – 210 ปีก่อนคริสต์กาล) ซึ่งร่วมสมัยกันกับพระเจ้าอโศก ถึงแม้พระเจ้าอโศกจะไม่โปรดที่จะส่งพระธิดาไปยังต่างแดน แต่ท้ายที่สุดก็ทรงยอมความมุ่งมั่นของพระนางสังฆมิตตา พระนางและภิกษุณีจำนวนหนึ่งได้ตั้งภิกษุณีสงฆ์ขึ้นในศรีลังกาตามพระประสงค์ของพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะที่ปราถนาให้พระนางอนุฬาและสตรีคนอื่น ๆ ในราชสำนักที่อนุราธปุระได้บวชในพระพุทธศาสนา เมื่อเดินทางถึงอนุราธปุระ พระนางสังฆมิตตาได้ปลูกต้นอ่อนของต้นพระศรีมหาโพธิ์ในสวนมหาเมฆวนา (Mahāmeghavana) ที่ซึ่งปัจจุบันยังยืนต้นคงอยู่ และเป็นที่รู้จักในชื่อต้นพระชัยศรีมหาโพธิ์

ในคัมภีร์ทีปวงศ์ระบุจำนวนภิกษุณีที่เดินทางไปลังกาด้วยอยู่ที่ 3 รูป อย่างไรก็ตามโดยทั่วไปยึดถือจำนวนภิกษุณีที่เดินทางไปลังการวม 11 รูปซึ่งรวมพระนางสังฆมิตตา นามของภิกษุณีสิบรูปได้แก่: อุตตรา (Uttara), เหมา (Hema), ปสัทปาลา (Pasadpala), อัคคีมิตตา (Aggimitta), ทาสิกา (Dasika), เผคคู (Pheggu), ปัพพพตา (Pabbata), มัตตา (Matta), มัลลา (Malla) และธัมมทาสิยา (Dhammadasiya)

พระนางสังฆมิตตาเถรีได้บรรพชาพระนางอนุฬาเป็นภิกษุณีรูปแรก ตามด้วยอีก 1,000 รูปในเวลาต่อมา ภิกษุณีเหล่านี้เป็นภิกษุณีสงฆ์กลุ่มแรกในศรีลังกา" สตรีที่ได้บวชภิกษุณีนี้มีมาจากทุกชนชั้นของสังคม

อ้างอิง

1. Dalmiya, Rita. "SANGHAMITRA (282–203 BCE)". streeshakti.com. Streeshakti The Parallel Force. สืบค้นเมื่อ 2021-03-23.
2. . What the Buddha said in plain English!. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-09-04. สืบค้นเมื่อ 2010-04-28.
3. . Bodhistav Foundation. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 July 2011. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
4. . Daily Mirror. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-09-06. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
5. (PDF). California: A Gift of Dhamma:Maung Paw. pp. 1–8. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-07-24. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
6. Harishchanndar, Walisinha (1998). The sacred city of Anuradhapura. Asian Educational Services. pp. 29–36. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
7. . What Buddha Said Net. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-06-27. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
8. . What Buddha Said Net. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-09-04. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
9. Malalasekera, G.P. (2003). Dictionary of Pali Proper Names: Pali-English. Asian Educational Services. p. 990. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.
10. Law, B.C (1994). On the Chronicles of Ceylon. Asian Educational Services. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2010-05-03.
11. "Full Moon Poya Day of Unduvap". Sri Lanka Guardian. 2008-12-12. สืบค้นเมื่อ 2010-05-02.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Arahat Theri Sanghmitra 2019-09-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• She is celebrated @ Fullmoon in December 2010-06-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน