พระที่นั่งคชกรรมประเวศ

พระที่นั่งคชกรรมประเวศ เป็นพระที่นั่งภายในพระบวรราชวัง สร้างขึ้นโดยพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งมีพระเกียรติยศเสมอด้วยพระเจ้าแผ่นดิน พระที่นั่งแห่งนี้ถูกรื้อถอนเนื่องจากเกิดการผุผังตามกาลเวลา ปัจจุบัน คงเหลือเพียงแต่ฐานและที่เกยช้างให้เห็น

พระที่นั่งคชกรรมประเวศก่อนรื้อ

ฐานพระที่นั่งและที่เกยช้างของพระที่นั่งคชกรรมประเวศบริเวณหน้าพระที่นั่งพุทธไธสวรรย์ในปัจจุบัน

ประวัติ

เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นครองราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์พระองค์ที่ 4 ในพระบรมราชจักรีวงศ์ พระองค์ทรงสถาปนา สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจุฑามณี กรมขุนอิศเรศรังสรรค์ ที่กรมพระราชวังบวรสถานมงคลรับพระบวรราชโองการ มีพระเกียรติยศเสมอด้วยพระเจ้าแผ่นดินองค์ที่ 2 พระนามว่า พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ดังนั้น พระองค์จึงมีพระราชดำริให้ปรับปรุงพระบวรราชวังครั้งใหญ่เพื่อให้สมพระเกียรติยศในฐานะที่เป็นสถานที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระองค์โปรดฯ ให้สร้างพระที่นั่งแบบปราสาทขึ้น ซึ่งไม่เคยมีปรากฏมาก่อนว่ามีการก่อสร้างปราสาทขึ้นภายในพระบวรราชวัง เนื่องจากไม่มีธรรมเนียมให้ก่อสร้างปราสาทภายในพระบวรราชวัง ดังนั้น พระที่นั่งองค์นี้จึงเป็นพระที่นั่งทรงปราสาทองค์แรกภายในพระบวรราชวัง ได้รับการขนานนามพระที่นั่งว่า "พระที่นั่งคชกรรมประเวศ"

พระที่นั่งคชกรรมประเวศ ตั้งอยู่บริเวณหน้ามุขพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ พระที่นั่งมีลักษณะคล้ายพระที่นั่งอาภรณ์ภิโมกข์ปราสาทภายในพระบรมมหาราชวัง เป็นพระที่นั่งที่สร้างโดยเครื่องไม้มีเกยสำหรับขึ้นทรงช้างด้วย

เนื่องจากพระที่นั่งองค์นี้สร้างขึ้นจากเครื่องไม้ ดังนั้น เมื่อเวลาผ่านไปจึงเกิดการผุกร่อนและชำรุดมาก พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดฯ ให้รื้อพระที่นั่งองค์นี้ออก คงเหลือแต่ฐานปราสาทและที่เกยช้างที่ยังคงเหลือให้เห็นในปัจจุบัน

อ้างอิง

• แน่งน้อย ศักดิ์ศรี,หม่อมราชวงศ์, พระราชวังและวังในกรุงเทพฯ (พ.ศ. 2325-2525), โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2525
• สุนิสา มั่นคง, วังหน้า รัตนโกสินทร์, สำนักพิมพ์มติชน, 2543,