พระกรัดนางกัลยาณี

พระกรัดนางกัลยาณี หรือ พระตรัสนายกัลยาณี หรือ พระแก้วฟ้า เป็นพระราชธิดาในพระไชยเชษฐาธิราชที่ 2 แห่งอาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์ และเป็นพระมเหสีฝ่ายซ้ายในสมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8 แห่งอาณาจักรอยุธยา

พระกรัดนางกัลยาณี
พระมเหสีฝ่ายซ้าย
ประสูติ	ราว พ.ศ. 2224
พระราชสวามี	สมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดี
ราชวงศ์	(ประสูติ) บ้านพลูหลวง (อภิเษกสมรส)
พระราชบิดา	พระไชยเชษฐาธิราชที่ 2

พระประวัติ

ชีวิตตอนต้น

ในพระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ระบุว่าเมื่อปี พ.ศ. 2238 อาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์ได้มีพระราชสาสน์กราบบังคมทูลพระกรุณาสมเด็จพระเพทราชาใจความว่า พระเจ้ากรุงศรีสัตนาคนหุต (ตรงกับรัชกาลพระไชยเชษฐาธิราชที่ 2) มีความประสงค์จะถวายพระราชบุตรีพระองค์หนึ่ง พระนามว่าพระกรัดนางกัลยาณี (คำให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม) หรือพระตรัสนายกัลยาณี, พระแก้วฟ้า (คำให้การขุนหลวงหาวัด) ซึ่งมีพระชันษาเพียง 14 ปี เป็นบาทบริจาริกา นัยว่าขอพึ่งกรุงศรีอยุธยาให้ยกทัพมาช่วยอาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์กำลังจะทำศึกกับอาณาจักรล้านช้างหลวงพระบาง จากเอกสารของลาวพบว่าพระไชยเชษฐาธิราชที่ 2 ไม่มีพันธมิตรใดคอยช่วยเหลือเลยนอกจากญวน เมื่อสมเด็จพระเพทราชาทรงทราบความ จึงยกทัพที่มีไพร่พล 10,000 คนไปเวียงจันทน์ และมีหนังสือติดต่อไปยังอาณาจักรล้านช้างหลวงพระบางทำนองว่ากล่าว ทางหลวงพระบางจึงยอมและมีนโยบายประนีประนอมกับเวียงจันทน์ในเวลาต่อมา อยุธยาจึงยกทัพกลับ หลังการช่วยเหลือเสร็จสิ้น อาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์ก็ส่งพระราชบุตรีลงมายังกรุงศรีอยุธยาทางคลองโพเรียง สมเด็จพระเพทราชาจึงมีรับสั่งให้สมเด็จพระเจ้าลูกเธอกรมพระราชวังบวรสถานมงคลรับพระราชบุตรีแห่งเวียงจันทน์ไว้ ณ พระราชวังบวรสถานมงคล หากเทียบกับเอกสารทางลาว คาดว่าเหตุการณ์นี้น่าจะเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2246 อันเป็นปีที่พระไชยเชษฐาธิราชที่ 2 ทรงรวมไพร่พลเข้ายึดเมืองหลวงพระบาง และตรงกับปีสุดท้ายของรัชกาลสมเด็จพระเพทราชา

ส่วนคำให้การขุนหลวงหาวัด และคำให้การขุนหลวงวัดประดู่ทรงธรรม ระบุว่า สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8 แห่งอาณาจักรอยุธยาทรงมีชื่อเสียงว่าตั้งอยู่ในธรรม มีวิทยาคม และเก่งกล้าสามารถเลื่องลือไปถึงอาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์ พระเจ้ากรุงศรีสัตนาคนหุตจึงแต่งพระราชธิดาที่มีพระสิริโฉมงดงามมาถวาย ซึ่งเสด็จมาด้วยใจรักภักดี มาพร้อมทั้งเสนามาตย์ ไพร่พลลาวทั้งหญิงชายจำนวนหนึ่งหมื่นคน สมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8 จึงพระราชทานบำเหน็จต่าง ๆ ให้ และมีพระกรุณาให้ตั้งบ้านเรือน ณ บ้านมะม่วงหวาน หรือบ้านม่วงหวาน (ปัจจุบันอยู่ในเขตตำบลม่วงงาม ตำบลเมืองเก่า อำเภอเสาไห้และอำเภอหนองแซง จังหวัดสระบุรี)

ตำแหน่งพระมเหสี

หลังพระกรัดนางกัลยาณีเข้ามาในราชสำนักกรุงศรีอยุธยาจึงได้รับการแต่งตั้งเป็นพระมเหสีฝ่ายซ้ายของสมเด็จพระสรรเพชญ์ที่ 8 แล้วทรงสร้างพระตำหนักและเรือนหลวงให้เป็นที่อยู่ใหม่ เรียกว่าพระตำหนักใหม่ ชนทั้งหลายจึงออกพระนามพระมเหสีฝ่ายซ้ายว่า "เจ้าตำหนักใหม่" แต่ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีพระประสูติกาลพระราชบุตร

พงศาวลี

พงศาวลีของพระกรัดนางกัลยาณี
16. พระเจ้าไชยจักรพรรดิแผ่นแผ้ว               8. พระยาหล้าแสนไทไตรภูวนาถ                       4. เจ้าชมพู                             2. พระไชยเชษฐาธิราชที่ 2                                   1. พระกรัดนางกัลยาณี

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. คำให้การขุนหลวง วัดประดู่ทรงธรรม, ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 278
2. คำให้การขุนหลวงหาวัด, พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 741
3. คำให้การขุนหลวงหาวัด (ฉบับหลวง), ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 437-439
4. ลำดับกษัตริย์ลาว, หน้า 221-222
5. พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 339-341
6. คำให้การชาวกรุงเก่า, ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 112
7. คำให้การชาวกรุงเก่า, พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 545

บรรณานุกรม

• สุรศักดิ์ ศรีสำอาง. ลำดับกษัตริย์ลาว. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : สำนักโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2545. 368 หน้า. ISBN 
• ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง. กรุงเทพฯ : แสงดาว, 2553. 536 หน้า. ISBN 
• พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. ISBN